Czy jest metformina bez recepty?

Metformina jest dostępna wyłącznie na receptę zarówno w Polsce, jak i w większości krajów europejskich. Sprzedawanie bez recepty produktów zawierających ten składnik jest w naszym kraju nielegalne, a kupowanie – niebezpieczne. Lekarz na podstawie oceny stanu zdrowia, przebiegu terapii, wyników badań, przyjmowania równolegle innych leków oraz bezpieczeństwa pacjenta określa, czy taka substancja czynna będzie wykazywać korzystne działanie. W Polsce działają legalne platformy medyczne oferujące e-konsultacje z lekarzami, którzy po przeprowadzeniu wywiadu medycznego mogą wystawić e-receptę na metforminę.
Najczęstsze efekty uboczne działania metforminy dotyczą przewodu pokarmowego, zwykle są łagodne i mijają po kilku dniach stosowania czy wyrównaniu dawki. Objawiają się zwykle biegunką, wymiotami, bólami brzucha czy metalicznym posmakiem w ustach. Przyjmowanie leku na własną rękę bez konsultacji z lekarzem stwarza ryzyko dobrania złego schematu dawkowania czy okresu przyjmowania leku, co może spotęgować skutki uboczne terapii i niebezpieczne spadki poziomu cukru (hipoglikemię). Osoby długotrwale stosujące metforminę powinny monitorować stężenie witaminy B12 we krwi i uzupełniać jej niedobory (mogą prowadzić do niedokrwistości megaloblastycznej).
Metformina nie ma bezpośredniego zamiennika dostępnego bez recepty, jednak istnieją związki, które w pewnym stopniu przypominają jej działanie. Wyróżniamy tutaj berberynę, nazywaną często naturalną metforminą. To substancja pochodząca z roślin takich jak berberys zwyczajny, która aktywuje liczne szlaki enzymatyczne. Podobnie jak metformina zwiększa wrażliwość komórek na insulinę oraz reguluje poziom glukozy na czczo i po posiłku. Zalecane dawkowanie berberyny waha się w przedziale 500-1500 mg dziennie w rozłożonych porcjach i najlepiej przyjmować ją w okolicach głównych posiłków. Inną substancją jest inozytol dostępny w formach mio-inozytolu i d-chiro-inozytolu. To składnik inozytolo-fosfoglikanów (IPG), które są przekaźnikami wewnątrzkomórkowego sygnału insulinowego. W insulinooporności występuje zaburzenie stosunku między tymi dwoma postaciami inozytolu. Suplementacja mio-inozytolu i d-chiro-inozytolu w proporcji 40:1 przywraca fizjologiczną równowagę występującą w zdrowych tkankach. Badania wykazały, że mio-inozytol w dawce 2-4 g dziennie ma porównywalną skuteczność do metforminy w zakresie poprawy insulinooporności czy zmniejszenia samego BMI przy jednoczesnym niższym ryzyku działań niepożądanych.
Kolejny składnik pomocny przy insulinooporności – morwa biała – reguluje poziom glukozy po posiłkach i poprawia wrażliwość na insulinę. Substancje zawarte w morwie białej (flawonoidy i polifenole) aktywują szlak sygnałowy wspomagający transport glukozy do komórek i wzmacniający ich czułość na insulinę. Spożywanie morwy białej podczas jedzenia znacząco ogranicza poposiłkową odpowiedź glikemiczną i redukuje poziom glukozy, dlatego może stanowić doskonałą alternatywę dla osób, których stan zdrowia nie wymaga przyjmowania metforminy.
Jeśli pomimo wprowadzenia zmian w diecie oraz przyjmowania składników wspomagających zachowanie prawidłowego poziomu cukru pomiary glukometru wskazują wynik powyżej normy – konieczna jest konsultacja stanu zdrowia z lekarzem, który może zalecić wykonanie badań lub zastosowanie silniejszych środków na obniżenie glukozy we krwi.