Przedawkowanie witaminy C: objawy, skutki. Czy przedawkowanie witaminy C jest szkodliwe?

Dlaczego potrzebujemy witaminy C?

Witamina C, inaczej kwas askorbinowy, jest najbardziej znanym przeciwutleniaczem - chroni nasz organizm przed działaniem wolnych rodników i mutacjami DNA, a co za tym idzie, zapobiega występowaniu chorób nowotworowych i sercowo-naczyniowych. Aktywuje wiele enzymów i jest niezbędna dla prawidłowego metabolizmu komórkowego, bierze udział w syntezie wielu hormonów i przekaźników. Napędza działanie układu odpornościowego poprzez pobudzenie wzrostu i aktywności limfocytów oraz produkcji interferonu, dzięki czemu skraca czas trwania infekcji.

• reguluje poziom cholesterolu we krwi
• stabilizuje ciśnienie tętnicze krwi
• obniża poziom glukozy u diabetyków
• zwiększa wydalanie kwasu moczowego z moczem i obniża jego poziom we krwi
• uczestniczy w biosyntezie kolagenu
• bierze udział w regeneracji tkanek podczas gojenia ran
• poprawia kondycję zębów i dziąseł
• zwiększa przyswajanie żelaza niehemowego oraz wapnia.

Organizm człowieka, podobnie jak niektóre zwierzęta, nie może syntetyzować witaminy C, dlatego konieczne jest jej codzienne dostarczanie do organizmu wraz z pożywieniem.

Dzienne zapotrzebowanie na witaminę C

Dzienne zapotrzebowanie na ten składnik jest zróżnicowane i zależne o wielu czynników, m.in. płci, wieku, stanu zdrowia i trybu życia. Jest ono najwyższe spośród wszystkich witamin i wynosi u dorosłych osób średnio 1 mg/kg masy ciała, a u niemowląt i dzieci 2 mg/kg masy ciała.

Gdzie znaleźć witaminę C?

Aby dostarczyć organizmowi niezbędną dawkę witaminy C warto spożywać pokarmy, w których występuje ona w obfitej ilości. Zalicza się do nich warzywa i owoce, szczególnie:

• porzeczki
• truskawki
• cytrusy
• owoce aceroli
• owoce dzikiej róży
• kiwi
• ziemniaki
• kapustę
• natkę pietruszki
• szpinak
• rzeżuchę
• pomidory
• zieloną paprykę.

Witamina C znajduje się ponadto w ziołach (rokitnik, pokrzywa, lebiodka), organach zwierzęcych (mózgu, nerkach i wątrobie) oraz miodach.

Suplementacja witaminy C

Suplementacja witaminy C zalecana jest u osób, które nie dostarczają jej odpowiedniej ilości z pożywieniem. Zwiększone zapotrzebowanie na ten składnik notuje się u:

• kobiet ciężarnych i karmiących
• seniorów
• osób stosujących ścisłe diety
• osób z zaburzeniami wchłaniania
• osób z nadciśnieniem tętniczym
• diabetyków
• palaczy
• alkoholików
• osób intensywnie uprawiających sport
• osób będących pod wpływem długotrwałego stresu.

Jaki preparat witaminy C wybrać?

Podczas wyboru konkretnego preparatu zawierającego witaminę C warto zwrócić uwagę na zawartość samej witaminy, bowiem najbardziej optymalne wchłanianie zachodzi przy jednorazowej dawce 200 mg (w przypadku większych dawek część witaminy C nie ulega wchłanianiu i zostaje wydalona z moczem).

Badania wykazały, że zarówno naturalna witamina C występująca w pożywieniu, jak i jej forma syntetyczna zawarta w suplementach mogą wykazywać tę samą aktywność i prozdrowotne właściwości. Istotna jest jednak obecność związków towarzyszących witaminie C, takich jak flawonoidy, które ułatwiają jej wchłanianie oraz osiągnięcie szybszego i dłuższego działania terapeutycznego. W naturalnych źródłach witamina C występuje w ich towarzystwie, dobrze więc, aby stosowane suplementy również takie połączenie zawierały.

Czy witaminę C można przedawkować?

Jak dotąd nie zanotowano toksycznego działania witaminy C na organizm człowieka. Jest to składnik rozpuszczalny w wodzie i jedynie w niewielkiej ilości kumuluje się w organizmie. Dlatego też stosunkowo trudno o przedawkowanie tej witaminy. Przyjmuje się jednak, że podczas przyjmowania dużych dawek witaminy C (powyżej 2g/dobę) organizm chroni się przed jej wchłanianiem i zwiększa wydalanie z moczem. Może temu zjawisku towarzyszyć kilka niekorzystnych skutków, szczególnie u osób z niewydolnością nerek, u których wydalanie witaminy C z moczem jest utrudnione.

Objawy przedawkowania witaminy C

Badania wykazały, że stosowanie wysokich dawek witaminy C (powyżej 2 g/dobę) może wywoływać następujące działania niepożądane:

• zaburzenia pracy przewodu pokarmowego (nudności, biegunka, wzdęcia, bóle brzucha)
• wysypka skórna przypominająca pokrzywkę
• tworzenie kamieni nerkowych (szczególnie u osób z niewydolnością nerek)
• zwiększenie stężenia sodu w organizmie (hipernatremia)
• zmniejszenie stężenia potasu w organizmie (hipokaliemia).

Jak zwalczać przedawkowanie witaminy C?

Aby pozbyć się skutków przedawkowania witaminy należy po prostu zaprzestać przyjmowania jej preparatów. Organizm sam poradzi sobie z pozbyciem się nadmiaru tej substancji poprzez wydalenie jej z moczem. Co ciekawe, przyjmowanie wysokich dawek witaminy C przez dłuższy czas może prowadzić do uzależnienia. W takim wypadku nagłe zaprzestanie suplementacji powoduje objawy odstawienne podobne do szkorbutu.

Jak uniknąć przedawkowania witaminy C?

Decydując się na suplementację witaminy C (np. w okresie zwiększonej zapadalności na infekcje) warto sięgać o preparaty zawierające mniejsze dawki i stosować je częściej, zamiast preparatów o skoncentrowanej zawartości. Dobrym rozwiązaniem jest zażywanie form o przedłużonym uwalnianiu, które dostarczają witaminę C stopniowo przez nawet 12 godzin. Najważniejsze jednak, aby zachować umiar (nie przekraczać dawki 2 g / dobę) i dawkować preparat zgodne z zaleceniami producenta.

Najlepszym sposobem na uniknięcie przedawkowania witaminy C jest stosowanie zbilansowanej diety, która w bezpieczny, zdrowy, naturalny i ekonomiczny sposób dostarcza ją do organizmu. Spożywanie odpowiedniej ilości warzyw i owoców pozwala w całości zaspokoić dzienne zapotrzebowanie u osób zdrowych – nie jest wówczas wymagana suplementacja tej witaminy.

Interakcje witaminy C

Decydując się na suplementację, warto wiedzieć, że witamina C:

• podawana jednocześnie z witaminą B₁₂ powoduje jej rozkład
• przyjmowana przez dłuższy czas z żelazem i miedzią nasila procesy oksydacyjne w organizmie
• nasila działanie furosemidu (może w ten sposób powodować odwodnienie organizmu), paracetamolu (powoduje zaburzenia pracy wątroby) i leków antykoncepcyjnych (zwiększa ryzyko wystąpienia zakrzepów i niewydolności wątroby)
• osłabia działanie cyproflkoksacyny, doksepiny, warfaryny i propranololu
• może zaburzać wyniki badań laboratoryjnych opartych na reakcjach utleniania i redukcji (poziom glukozy, bilirubiny, kreatyniny, dehydrogenazy mleczanowej LDH oraz enzymów wątrobowych AlAT i AspAT).