Flawonoidy – co to takiego, gdzie jest ich najwięcej, przykłady

Flawonoidy – właściwości i działanie 

Flawonoidy dzielimy jeszcze na różniące się od siebie budową izoflawony, flawonole, flawanole, flawony i flawanony. Do flawonoidów zalicza się także takie naturalne barwniki jak antocyjany. Jako grupa związków chemicznych występujących w roślinach flawonoidy pełnią funkcję ochronną przed szkodliwym działaniem promieniowania UV. Dodatkowo chronią przed atakiem grzybów chorobotwórczych i owadów mogących zniszczyć daną roślinę. Flawonoidy nadają też barwę kwiatom i owocom. Jeżeli natomiast chodzi o ich działanie względem ludzkiego organizmu, jest ono o wiele bardziej różnorodne. 

Działanie przeciwutleniające  

Flawonoidy wykazują działanie przeciwutleniające, czyli niszczą szkodliwe cząsteczki tlenu (tzw. wolne rodniki) mogące uszkadzać komórki. Jest to uwarunkowane m.in. hamowaniem aktywności enzymów biorących udział w wytwarzaniu wolnych rodników (np. kinazy białkowej czy cyklooksygenaz). Ponadto chelatują, czyli wiążą w specyficzne związki jony metali (głównie żelaza i miedzi), które zapoczątkowują reakcje tworzenia wolnych rodników. Flawonoidy biorą też udział w stabilizacji związków tlenowych i zapobiegają utlenianiu witaminy C, dzięki czemu dłużej pozostaje ona w organizmie. Takie działanie antyoksydacyjne (przeciwutleniające) pomaga chronić komórki wątroby czy naczyń krwionośnych. Oprócz tego flawonoidy zapobiegają sklejaniu się płytek krwi i rozwojowi miażdżycy. 

>> Chelatowanie włosów – na czym polega? Radzi farmaceutka

Działanie przeciwzapalne

Inną ważną cechą flawonoidów jest działanie przeciwzapalne. Ma to związek ze wspomnianym hamowaniem pracy enzymów, w tym wypadku cyklooksygenaz. W wyniku takiej blokady nie dochodzi do wytworzenia komórek prozapalnych. Dodatkowo przyczynia się to do zmniejszenia odczuwania bólu. Dobrym przykładem jest tutaj związek o nazwie bajkalina. 

Działanie przeciwalergiczne

Kolejnym działaniem flawonoidów jest hamowanie szlaku reakcji prowadzących do produkcji histaminy odpowiedzialnej za pojawienie się reakcji alergicznych i obrzęków. Najlepiej sprawdza się w tymkwercetyna. 

Diałanie uszczelniające naczynia 

Flawonoidy odpowiadają także za hamowanie enzymów hialuronidazy i elastazy. Oba rozkładają kwas hialuronowy i elastazę niezbędne do utrzymania prawidłowej budowy i sprężystości naczyń krwionośnych. Ponadto oba te związki wpływają na kondycję i zdrowy wygląd skóry. Dzięki działaniu flawonoidów nie dochodzi do ich rozkładu, a zatem naczynia są bardziej szczelne, nie dochodzi do obrzęków, stanów zapalnych, a poza tym jest usprawniony przepływ krwi. W tym zakresie wykorzystuje się takie związki jak np. kemferol, rutozyd, diosmina czy hesperydyna. 

>>Preparaty na żylaki, obrzęki i ciężkie nogi bez recepty

Działanie przeciwcukrzycowe 

Co ciekawe, flawonoidy sprawdzają się także jako związki wspomagające leczenie cukrzycy. Poprzez blokowanie aktywności enzymu reduktazy aldozowej zmniejszają ryzyko powikłań cukrzycowych, takich jak retinopatia czy neuropatia. Głównym związkiem wykazującym takie działanie jest trokserutyna. 

Działanie rozkurczowe 

To nie wszystko. Flawonoidy sprawdzają się także jako związki działające rozkurczowo na mięśnie gładkie naczyń krwionośnych. Dzieje się tak za sprawą hamowania fosfodiesterazy cAMP. Ważne, że dotyczy to także naczyń wieńcowych, a więc tych związanych z sercem. Odpowiadają za to związki flawonoidowe występujące w owocach i kwiatostanach głogu. Wpływają one również na regulację ciśnienia krwi i zmniejszenie oporów obwodowych naczyń. Działanie rozkurczowe dotyczy także układu pokarmowego, oskrzeli czy układu moczowego. 

Inne działanie flawonoidów

Do właściwości flawonoidów można również dodać działanie moczopędne warunkowane przez drażnienie kanalików nerkowych (np. związki flawonoidowe zawarte w liściach brzozy czy ortosyfonu). Nie można zapominać o działaniu uspokajającym wynikającym ze zdolności wiązania z receptorami benzodiazepinowymi. Dodatkowo flawonoidy obecne w nasionach soi uprawnej wpływają na gospodarkę estrogenową, co sprawdza się w przypadku łagodzenia objawów menopauzy. Wśród działania flawonoidów wymienia się także działanie przeciwgrzybicze, przeciwwirusowe, przeciwnowotworowe, a nawet zmniejszające chęć sięgania po alkohol. 

Preparaty zawierające flawonoidy

Znając ogrom właściwości flawonoidów, nie trudno się domyślić, że w aptekach znajdziemy duży wybór preparatów z flawonoidami – w postaci tabletek, kapsułek, soków czy koncentratów. By uszczelnić naczynia krwionośne, czyli kiedy pojawiają się obrzęki, siniaki czy problemy z krążeniem, stosuje się preparaty zawierające rutynę, hesperydynę czy diosminę. Przy problemach z wątrobą wykorzystuje się flawonoidy pochodzące z ostropestu plamistego (sylimaryna), a jako wspomaganie leczenia reakcji alergicznych preparaty zawierające kwercetynę. Pamiętaj, że zawsze możesz zapytać o radę farmaceutę, który odpowiednio dobierze preparat na Twoje dolegliwości. 

>> Jak wzmocnić naczynia krwionośne? Tabletki, zioła

Flawonoidy w kosmetyce 

Działanie flawonoidów wykorzystuje się m.in. w kosmetykach:

• z filtrami przeciwsłonecznymi (wykorzystuje się działanie przeciwutleniające flawonoidów, w tym zdolność do hamowania szkodliwego promieniowania UV);
• do cery naczynkowej (uszczelnianie naczyń krwionośnych);
• na obrzęki pod oczami (uszczelnianie naczyń krwionośnych);
• wygładzających i przeciwzmarszczkowych (wzmacnianie elastyczności skóry i hamowanie hialuronidazy rozkładającej kwas hialuronowy).

Gdzie jest najwięcej flawonoidów? 

Głównym źródłem flawonoidów są owoce i warzywa:

• cytrusy,
• seler,
• czerwona papryka,
• jabłka,
• kiwi,
• cebula,
• rośliny strączkowe,
• sałata,
• brokuły,
• kapusta,
• owoce czarnego bzu,
• ciemne winogrona.

Jeżeli chcemy zwiększyć podaż związków flawonoidowych, musimy pamiętać, żeby w miarę możliwości spożywać je nieprzetworzone. Każda obróbka termiczna warzyw czy owoców doprowadza do uszkodzenia lub usunięcia flawonoidów. W związku z tym najlepszym rozwiązaniem jest jedzenie surowych warzyw i owoców. Poza tym flawonoidy zawierają także: gorzka czekolada, zielona i czarna kawa oraz czerwone wino.

Flawonoidy – skutki uboczne

Flawonoidy uznawane są za związki bezpieczne w stosowaniu, ale zawsze trzeba zwracać uwagę, czy nie jest się uczulonym na jakikolwiek składnik danego preparatu. Jak ze wszystkim – nie wolno przesadzać z nadmiarem flawonoidów w diecie i przyjmowanych w ramach suplementacji. Zbyt duża dawka tych związków może ograniczać wchłanianie, a zatem działanie innych leków. Szczególną ostrożność należy zachować podczas antybiotykoterapii – zaleca się zachowanie odstępu około 4 godzin między przyjęciem leku przeciwbakteryjnego i preparatu z flawonoidami.

>> Kapsaicyna – leczy i pali w gardło