Rumień zakaźny u dzieci i dorosłych. Objawy

Rumień zakaźny – jedna z chorób z wysypką 

Rumień zakaźny to charakterystyczna jaskrawoczerwona wysypka, która występuje głównie na policzkach dziecka. Wywołuje ją parwowirus B19, bardzo powszechny i zakaźliwy, który zdecydowanie częściej atakuje dzieci niż dorosłych. Choć na pierwszy rzut oka wysypka wygląda niepokojąco, a zdarza się, że pokrywa całe ciało, nie jest niebezpieczna. Ustępuje sama i nie pozostawia blizn. 

Rumień zakaźny jest niekiedy nazywany piątą chorobą (ang. fifth disease) – na liście sześciu schorzeń związanych z wysypką, które najczęściej atakują dzieci, jest wymieniany jako piąty. Te choroby to:

1. odra 

2. szkarlatyna 

3. różyczka 

4. choroba Dukesa 

5. rumień zakaźny 

6. rumień nagły (inaczej gorączka trzydniowa, tzw. trzydniówka) 

Rumień zakaźny – objawy 

Przy rumieniu zakaźnym nie występuje gorączka. To jeden z najbardziej charakterystycznych objawów, jeżeli chodzi o tę chorobę. Innym ważnym symptomem jest wysypka będąca ostro odgraniczonym rumieniem, która kształtem może przypominać motyla. Bywa, że nie ogranicza się tylko do twarzy, ale występuje na całym ciele. Czasami obserwuje się wysypkę przypominającą zlewające się ze sobą girlandy. Bardzo rzadko pojawiają się zmiany odropodobne czy krwotoczne. Co ciekawe, rumień nie obejmuje nosa ani brody. 

Wysypka związana z rumieniem zakaźnym ma kolor żywo- bądź jasnoczerwony i stopniowo zmienia się w sinoczerwony, co najlepiej zaobserwować na policzkach. Zdarza się, że miejsce pokryte zmianą swędzi lub boli. 

Rumień znika zwykle po około tygodniu od pojawienia się pierwszych objawów. Trzeba mieć jednak na względzie, że stres, gorąca kąpiel, otarcia czy ekspozycja na słońce mogą przywrócić zmiany. Takie nawroty obserwuje się nawet przez 3 tygodnie. Niemniej nie pozostają żadne przebarwienia czy blizny. Nie zdarza się też łuszczenie naskórka. 

>> Toczeń rumieniowaty układowy (SLE) – objawy, diagnostyka, rokowania i leczenie

Rumień zakaźny u dzieci 

Najwięcej przypadków rumienia zakaźnego obserwuje się u dzieci w wieku od 2 do 12 lat. Zwiększone występowanie choroby notuje się w miesiącach wiosennych i letnich. Bywa, że choroba przebiega bez żadnych objawów. Po przebyciu zakażenia parwowirusem B19 nabywa się trwałą odporność – chory nie powinien się zakazić, gdy znów będzie miał kontakt z wirusem. Stąd też zdecydowanie mniejszy odsetek zachorowań wśród osób dorosłych. 

Rumień zakaźny u dorosłych 

Jak w przypadku wielu chorób rumień zakaźny u dorosłych może przebiegać z poważniejszymi objawami niż u dzieci. Oprócz wysypki pojawia się artralgia, czyli zapalenie stawów z towarzyszącym ostrym bólem. Zaatakowane są głównie dłonie, nadgarstki i kolana. Stan zapalny ustępuje po około 3 tygodniach i nie uszkadza trwale stawów. 

Powikłania po rumieniu zakaźnym 

Po rumieniu zakaźnym powikłania występują bardzo rzadko i dotyczą chorych z osłabionym układem odpornościowym i zaburzeniami układu krwiotwórczego. Mogą się pojawić u osób cierpiących na: 

• nowotwory, np. białaczkę, 

• zakażenie wirusem HIV, 

• niedokrwistość sierpowatokrwinkową. 

Na rumień zakaźny powinny także uważać osoby, które przeszły transplantację narządu. 

Rumień zakaźny w ciąży 

Choć w zdecydowanej większości przypadków rumień zakaźny nie jest niebezpiecznym schorzeniem, może być groźny dla kobiet w ciąży. Zdarza się, że po zakażeniu się matki wirus przenika do płodu, co może się skończyć poronieniem na skutek niedokrwistości wewnątrzmacicznej u dziecka. Bywa, że dochodzi też do zapalenia mięśnia sercowego, uszkodzenia szpiku kostnego. W skrajnych przypadkach może to doprowadzić do obumarcia płodu. Badania wykazały jednak, że większość kobiet w ciąży, u których wystąpił rumień zakaźny, urodziła zdrowe dzieci. Szacuje się, że szansa na przeniesienie wirusa na płód wynosi około 33%, z czego 10% może zakończyć się powikłaniami. Zdarzały się przypadki zakażenia łożyska. 

By uniknąć ryzyka zakażenia, ważne jest wzmacnianie odporności w czasie ciąży i unikanie osób z rumieniem zakaźnym. W przypadku podejrzenia zakażenia parwowirusem B19 i wystąpienia rumienia zakaźnego przyszła mama powinna jak najszybciej skontaktować się ze swoim lekarzem. 

>> Jak dbać o siebie w ciąży? Kalendarz ciąży Apteline

Badania na rumień zakaźny 

Rozpoznanie rumienia zakaźnego wykonuje się na podstawie zmian na skórze. Ważne, aby odróżnić go od innych chorób z wysypką, zdarza się bowiem, że przypomina szkarlatynę, różyczkę, a nawet odczyn po ukąszeniu kleszcza.  

Czasami izoluje się parwowirusa lub jego antygeny, np. z wydzieliny dróg oddechowych lub gardła. Niekiedy oznacza się przeciwciała anty-B19 (IgM i IgG). Najczęściej jednak do trafnej diagnozy wystarczają charakterystyczne widoczne objawy. U kobiet w ciąży wykonuje się dodatkowo badanie USG.

Rumień zakaźny – kiedy zaraża? 

Parwowirus B19 rozprzestrzenia się drogą kropelkową, np. przez kichanie bądź kaszel. Niekiedy zdarza się, że do zakażenia dochodzi w wyniku przetaczania krwi. Okres wylęgania wirusa trwa około 2 tygodni, ale chory jest w stanie zakazić kolejną osobę przez 5-10 dni od zakażenia. Nie występują wówczas u niego objawy, stąd też ułatwione rozprzestrzenianie się wirusa.  

Rumień zakaźny – kiedy do przedszkola? 

Oczywiście kiedy występują objawy, nie można zaprowadzić dziecka do przedszkola czy szkoły. Warto też zatrzymać je w domu, gdy wiadomo, że mogło mieć niedawno kontakt z innym chorym. 

Jak się chronić przed rumieniem zakaźnym?  

Najlepszą metodą zapobiegawczą jest zachowanie odpowiedniej higieny. Należy często myć ręce z użyciem mydła, kichać lub kaszleć w zgięcie łokcia, a przede wszystkim unikać kontaktu z osobą zakażoną.

>> Dezynfekcja rąk – jak wybrać płyn do dezynfekcji, jaka jest instrukcja zabiegu

Rumień zakaźny – leczenie 

• Rumień zakaźny ustępuje po kilku dniach samoistnie, nie pozostawiając po sobie śladów.  

• U dorosłych, u których wystąpiło zapalenie stawów z towarzyszącym bólem, zaleca się niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), np. ibuprofen czy naproksen.  

• W poważniejszej sytuacji są osoby z niedokrwistością hemolityczną. Tutaj zalecane jest przetoczenie czerwonych krwinek. Takie działanie jest czasami konieczne, ponieważ wirus może upośledzać proces wytwarzania erytrocytów.  

• Z kolei u osób cierpiących na niewydolność układu odpornościowego stosuje się dożylnie gammaglobuliny.