Skóra dziecka – czym różni się od skóry osoby dorosłej?

Skóra składa się z trzech warstw: naskórka, skóry właściwej oraz warstwy podskórnej. Najważniejszą rolę ochronną pełni najbardziej zewnętrzna część naskórka – warstwa rogowa. Przypomina ona mur z cegieł, w którym komórki naskórka (korneocyty) odpowiadają cegłom, natomiast lipidy naskórkowe – spajającej je zaprawie murarskiej. Taka struktura sprawia, że z jednej strony proces odparowywania wody z głębszych warstw skóry jest ograniczony, z drugiej − substancje drażniące lub różnego rodzaju zanieczyszczenia ze środowiska nie przenikają do wnętrza organizmu. Tak wygląda prawidłowo funkcjonująca bariera naskórkowa zarówno u osób dorosłych, jak i dzieci.

>> Atopowe zapalenie skóry u niemowląt – pierwsze kroki z chorobą

Opisane funkcje ochronne skóry mogą ulec zaburzeniu pod wpływem czynników środowiskowych. To może skutkować nadmierną utratą wody i suchością skóry. Najczęściej jest to problem małych dzieci, właśnie z racji nie do końca rozwiniętej bariery naskórkowej.

Skóra noworodka – czym się charakteryzuje?

U noworodka granica pomiędzy naskórkiem a skórą jest cieńsza, a elastyczne włókna w skórze nie w pełni rozwinięte. Charakterystyczny jest duży stosunek powierzchni skóry do wagi. Funkcje niektórych gruczołów są obniżone, ponieważ nie posiadają jeszcze odpowiedniego unerwienia. Skóra dziecka w chwili narodzin jest dobrze nawodniona, niestety dość szybko traci wodę przez tzw. przeznaskórkową ucieczkę wody (transepidermal water loss), czyli naturalny proces odparowywania wody ze skóry.

Odczyn skóry noworodka jest bliski obojętnemu (średnio pH wynosi 6,34). W ciągu kilku dni pH skóry spada, osiągając odczyn kwaśny (około 5,5). Podobny proces dotyczy także dzieci urodzonych przedwcześnie, jednak jest on znacznie wolniejszy (trwa kilka tygodni).

Jak dbać o skórę małego dziecka?

W przypadku zdrowej skóry małego dziecka należy skupić się na tym, by ją delikatnie, ale skutecznie oczyszczać oraz chronić przed czynnikami zewnętrznymi, które mogą negatywnie wpływać na jej kondycję. Podstawą zdrowej skóry jest zachowanie ciągłości bariery naskórkowej – wówczas pełni ona swoje funkcje ochronne. Uszkodzona jest wrażliwa na czynniki, które dla tej zdrowej, nie stanowią najmniejszego zagrożenia. Do substancji drażniących zalicza się:

• twardą wodę;
• alergeny (detergenty, w tym proszki do prania, kurz, pyłki, sierść zwierząt domowych);
• kosmetyki dla dorosłych i perfumy;
• niektóre produkty spożywcze stosowane w celach pielęgnacyjnych (np. oliwa z oliwek doskonale radzi sobie z ciemieniuchą, ale nie powinna być stosowana do pielęgnacji skóry ciała, w szczególności pod pieluszką. Oliwa „wymywa” naturalne lipidy naskórka, przez co rozszczelnia i wysusza skórę, natomiast w ciepłym i mokrym środowisku pod pieluchą sprzyja rozwojowi mikroorganizmów);
• promieniowanie UV.

Do oczyszczania skóry dziecka nie należy stosować mydła w kostce, ponieważ z racji wysokiego pH ma ono działanie wysuszające. Mydła w kostce mają pH w granicach 9-12, jest więc mocno zasadowe. Zdecydowanie delikatniejsze będą specjalne płyny o neutralnym dla skóry, czyli lekko kwaśnym, pH.

Sprawdź: Kosmetyki dla dzieci

Natłuszczanie skóry dziecka ma wzmacniać funkcjonowanie jego bariery naskórkowej, czyli zapobiegać przeznaskórkowej utracie wody z głębszych warstw skóry. Stosując kosmetyki, które pozostawiają na skórze dziecka delikatny, ochronny film, zwiększamy stopień nawilżenia jego skóry. Wbrew powszechnemu wyobrażeniu nawilżanie nie polega na dostarczaniu do skóry wody w kosmetyku, ale na takim zabezpieczeniu naskórka, by woda, która znajduję się w skórze właściwej, wolniej odparowywała. Kosmetyki natłuszczające mają za zadanie także łagodzenie podrażnień oraz zmniejszanie tarcia skóry o ubranka.

Z powodu zwiększonej wilgotności, wysokiego pH, kontaktu z moczem i kałem oraz tarcia wywołanego noszeniem pieluszki, dużym wyzwaniem pielęgnacyjnym jest okolica podpieluszkowa. Do oczyszczania pupy dziecka nie wystarcza sama woda, która nie radzi sobie z tłustymi resztkami kremów czy maści, a także kału. Rozwiązaniem są albo chusteczki nawilżane, albo przemywanie skóry wodą z łagodnym detergentem. Po oczyszczeniu skóry nieodzowny jest krem pod pieluszkę, który powinien pozostawiać na skórze delikatną warstwę ochronną, odgradzającą skórę od wilgotnej pieluszki. Kremu pod pieluszkę nie należy stosować w nadmiarze (bardzo grubą warstwą), bo wtedy może się grudkować, a tym samym podrażniać skórę. Z tego samego powodu na krem nie stosuje się pudru czy zasypki, które mogą być alternatywą dla kremu pod pieluszkę, ale nie jego „wzmocnieniem”.

W porównaniu do skóry dorosłego, skóra małego dziecka:

1.     Nie jest jeszcze w pełni rozwinięta.

2.     Jest o ok. 20 proc. cieńsza.

3.     Jej powierzchnia jest trzy razy większa w stosunku do masy ciała w porównaniu z osobą dorosłą.

4.     Jest bardziej wrażliwa i skłonna do wysuszeni.

5.     Dwa razy szybciej traci nawilżenie.

6.     Może mieć większą skłonność do podrażnień.

7.     Zawiera mniej lipidów, które naturalnie chronią skórę przed niekorzystnymi czynnikami zewnętrznymi.