Co pić rano zamiast kawy, żeby się obudzić?

Kiedy nie należy pić kawy

Czy to małe espresso, czy duże latte – każda kawa dzięki zawartości kofeiny pomaga się obudzić, a przyjemne pobudzenie zwiększa mobilizację do działania. Pita z umiarem, kawa należy do zdrowych używek. Uważa się, że zmniejsza ryzyko udaru mózgu i zawału serca, pomaga również przyspieszyć metabolizm. Ma też minusy. Uważać na nią powinny osoby narzekające na uporczywą zgagę, nadkwasotę czy cierpiące na wrzody żołądka. Mocna kawa nie będzie też dobrym wyborem dla osób z nadciśnieniem. Jeżeli szukamy dla niej alternatywy, warto zwrócić uwagę na poniższe propozycje.

Yerba mate zamiast kawy

Ten napój, popularny w szczególności w krajach Ameryki Południowej, przyrządza się z liści ostrokrzewu paragwajskiego Ilex paraguariensis. Jego przygotowanie to prawdziwy rytuał. Tradycyjnie yerbę mate pije się przez metalową rurkę zwaną bombillą z naczynia zrobionego z suszonej tykwy. Sporą ilość suszu ostrokrzewu zalewa się wodą, najlepiej o temperaturze 70-80 stopni, co pozwala w pełni uwolnić zawarte w suszu substancje czynne, a tych yerba mate zawiera naprawdę wiele. Znajdziemy tu polifenole (kwas chlorogenowy), flawonoidy (kwercetyna, rutyna), kwasy fenolowe (kwas kawowy), ksantyny (w tym kofeinę) aminokwasy, minerały (np. wapń i żelazo), a nawet witaminy (B1, B2). Zaparzony susz można zalewać wielokrotnie w ciągu dnia – kolejne porcje napoju będą działały łagodniej. Poza efektem pobudzającym yerbie mate przypisuje się liczne właściwości lecznicze. Udowodniono jej wpływ na obniżenie cholesterolu, ochronę komórek wątroby (działanie hepatoprotekcyjne), korzystne działanie na układ sercowo-naczyniowy, właściwości przeciwutleniające, wspomagające w leczeniu otyłości czy hamujące rozwój niektórych typów nowotworów.

>> Kofeina, yerba mate, żeń-szeń – preparaty na zwiększenie energii

Zielona herbata zamiast kawy

To łagodniejsza alternatywa dla kawy. Pierwsze parzenie w temperaturze 70-80 stopni pozwoli nam otrzymać napój o właściwościach pobudzających, zawierający jednak około 2-3 razy mniej kofeiny niż kawa. Kolejne parzenie zapewni już efekt uspokajający i odprężający. Jakie substancje poza kofeiną odpowiadają za działanie zielonej herbaty? To bardzo bogate źródło polifenoli, w tym katechin. Związki z tej grupy wykazują silne działanie przeciwutleniające oraz przeciwzapalnei to dzięki ich wysokiej zawartości zielonej herbacie przypisuje się właściwości przeciwnowotworowe, obniżające poziom cholesterolu oraz ryzyko rozwoju chorób układu krążenia czy cukrzycy typu 2.  Działanie uspokajające zielona herbata zawdzięcza z kolei obecności aminokwasu – teaniny oraz należącego do katechin EGCG (galusanu epigalokatechiny). Ten drugi związek może również pomóc zmniejszyć ryzyko rozwoju zaburzeń poznawczych.
Szczególnie bogatą w składniki aktywne formą zielonej herbaty jestmatcha, czyli zielona herbata w proszku. Od zwyczajnej zielonej herbaty różni się nie tylko formą, lecz także ostatnim etapem uprawy. Na trzy do czterech tygodni przed zbiorem celowo spowalnia się wzrost herbaty, osłaniając ją przed dopływem 90% światła. W odróżnieniu od naparu z zielonej herbaty, pijąc matchę spożywamy również liście – pozwala to dostarczyć większe ilości składników aktywnych, w szczególności polifenoli.

>> Zielone herbaty i inne herbaty ziołowe i zioła

O smaku kawy – napar z korzenia cykorii

Jeżeli poszukujemy napoju, który w smaku będzie zbliżony do kawy, ale nie chcemy, aby zawierał kofeinę, dobrym wyborem będzie napar z prażonego i mielonego korzenia cykorii. Zawiera on całą gamę minerałów oraz witaminy B1, B2 oraz C. W kawie z cykorii znajdziemy również błonnik, który usprawnia pracę przewodu pokarmowego oraz inulinę stanowiącą naturalny prebiotyk, czyli związek pomagający rozwijać się prawidłowej florze bakteryjnej. Cykorię znajdziemy w popularnej od lat kawie zbożowej, którą według Instytutu Matki i Dziecka mogą pić nawet dzieci powyżej roku, o ile nie zawiera dodatków smakowych.

>> Cykoria podróżnik – właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Rooibos – nie dla pobudzenia, ale dla zdrowia

Kolejną propozycją niezawierającą kofeiny jest rooibos, czyli napój przyrządzony z południowoafrykańskiej rośliny – aspalatu pospolitego (Aspalathus linearis). Nie daje efektu pobudzającego, pity rano zamiast kawy spełni za to liczne funkcje prozdrowotne. Najliczniejszą grupą związków czynnych w herbacie rooibos stanowią związki fenolowe, głównie flawonoidy. Stąd podobnie do zielonej herbaty rooibos wykazuje właściwości przeciwutleniające, choć według badań nieco słabsze. Ponadto związki czynne zawarte w aspalacie pospolitym wykazują działanie przeciwzapalne oraz przeciwbakteryjne. Regularne picie rooibosu może pomóc zgubić niechciane kilogramy. Obniża on bowiem poziom leptyny, czyli hormonu sytości, na który osoby z nadwagą wyrabiają oporność (ich organizm przestaje na leptynę reagować – pomimo pokrycia zapotrzebowania na kalorie ciągle odczuwają głód).

Pamiętajmy jednak, by zachować umiar – zarówno kawa, jak i jej pobudzające odpowiedniki mogą szkodzić w nadmiarze.

>> Energetyki – co mają w składzie i czy są zdrowe?