Rak piersi - jak wygląda? Objawy i leczenie

Kto może zachorować na raka piersi?

Rak piersi może wystąpić u każdego człowieka. Wbrew pozorom nie jest to choroba, która pojawia się jedynie u kobiet. Mężczyźni, choć rzadziej niż kobiety, także chorują na raka piersi. Istnieją jeszcze pewne czynniki, które dodatkowo zwiększają ryzyko rozwoju raka piersi. Są to:

• Starszy wiek - największa zapadalność dotyczy osób między 50 a 70 rokiem życia
• Zachorowania na raka piersi wśród członków rodziny
• Nosicielstwo genetycznej mutacji BRCA1 lub BRCA2
• Wcześniej rozpoznany rak jednej piersi - zwiększa ryzyko rozwoju choroby w drugiej piersi
• Młody wiek wystąpienia pierwszej miesiączki
• Późny wiek wystąpienia menopauzy
• Brak potomstwa lub późne macierzyństwo
• Stosowanie doustnych tabletek antykoncepcyjnych, zawierających estrogeny
• Nadmierna masa ciała
• Spożywanie dużych ilości alkoholu
• Stosowanie hormonalnej terapii zastępczej
• Narażenie na promieniowanie jonizujące

Rak piersi - objawy

W początkowych stadiach rak piersi zwykle nie daje żadnych dolegliwości. Najczęstszym objawem choroby jest guz w obrębie piersi. Do innych objawów należą:

• Zmiana wielkości lub kształtu piersi
• Wyciek z brodawki
• Wciągnięcie brodawki lub skóry piersi
• Owrzodzenie brodawki lub skóry piersi
• Poszerzenie żył skórnych piersi
• Ból piersi
• Powiększenie węzłów chłonnych, zazwyczaj pachowych
• Objaw skórki pomarańczy, czyli obrzęk piersi i wyraźne zaznaczenie mieszków włosowych. Skóra na piersi dosłownie wyglądem przypomina skórkę pomarańczy.

Rak piersi - badania diagnostyczne

Wykrycie jakichkolwiek niepokojących zmian w piersi należy koniecznie skonsultować z lekarzem. Powinien on zalecić odpowiednie badania dodatkowe.

>> Centrum Medyczne Świat Zdrowia - internista

Mammografia

Podstawową metodą diagnostyczną raka gruczołu sutkowego jest mammografia. Wykorzystuje ona w obrazowaniu promieniowanie rentgenowskie. Najlepiej jest wykonywać badanie pomiędzy 5 a 10 dniem cyklu miesięcznego. Metodę tę cechuje bardzo wysoka czułość. Jej skuteczność w wykrywaniu zmian szacuje się bowiem na około 85%. Najlepsze efekty uzyskiwane są u kobiet starszych, których piersi zbudowane są głównie z tkanki tłuszczowej.

W Polsce bezpłatny program profilaktyki raka piersi obejmuje obecnie wykonywanie mammografii co dwa lata u kobiet pomiędzy 45 do 74 rokiem życia.

USG piersi

Może być stosowane jako metoda uzupełniająca badanie mammograficzne. Duże zastosowanie ma jednak w przypadku młodszych kobiet. Ich piersi mają bowiem budowę gruczołową i łatwiej je ocenić za pomocą USG niż mammografii. Dodatkowo badanie ultrasonograficzne pozwala na ocenę węzłów chłonnych pachowych. Metoda ta jest w pełni bezpieczna, można stosować ją nawet u kobiet w ciąży.

Rezonans magnetyczny piersi

Najczulszą metodą wykrywającą raka gruczołu sutkowego jest rezonans magnetyczny. Umożliwia on weryfikację różnić między wynikami badania mammografii oraz USG piersi. Rezonans magnetyczny jest zalecany także kobietom z grupy najwyższego oraz wysokiego ryzyka zachorowania na raka piersi.

Biopsja piersi

Biopsja jest badaniem polegającym na pobraniu części zmiany do badania histopatologicznego. Umożliwia ona rozpoznanie nowotworu oraz określenie jego typu.

>> Biopsja cienkoigłowa – ile trwa, czym się różni od biopsji gruboigłowej?

Badania krwi

Badania krwi nie są zalecane w celu diagnostyki raka piersi. Mogą mieć one znaczenie tylko wykonywane pomocniczo, w monitorowaniu przebiegu leczenia. Oznaczane są wtedy markery takie jak: CA 15-3, CA 27.29 oraz CEA.

Rak piersi - badania genetyczne

Badania genetyczne są istotne nie tylko w celu oceny ryzyka zachorowania na raka piersi, ale także w planowaniu leczenia choroby. Do najczęściej występujących mutacji związanych ze zwiększonym ryzykiem raka piersi należą mutacje genów BRCA1 oraz BRCA2. Inne geny, których badanie można przeprowadzić w celu wykrycia dziedzicznych mutacji to: TP53, PALB2, PTEN, CHEK2. Jednak mutacji wiążących się ze zwiększonym ryzykiem choroby jest o wiele więcej. Najlepiej, aby o wyborze odpowiedniego panelu badań decydował lekarz specjalista, zapoznany z historią chorób w rodzinie.

Rak piersi - rodzaje

Rak piersi jest nowotworem złośliwym powstającym z nabłonka gruczołu piersiowego. Nowotwory piesi podzielić można na raki in situ, czyli raki przedinwazyjne i nienaciekające oraz na raki inwazyjne. Do nowotworów przedinwazyjnych należą:

• Rak przewodowy in situ - jest to rozrost komórek przewodów mlekowych, wykazujący cechy złośliwości. Nie dochodzi jednak jeszcze do naciekania podścieliska. Nieleczony przewodowy rak in situ przekształca się w raka inwazyjnego w 20-30%.
• Rak zrazikowy in situ - zwiększa ryzyko wystąpienia raka naciekającego o około 15% w ciągu 15 lat.

Wśród nowotworów inwazyjnych znajdują się:

• Rak naciekający bez specjalnego typu - w przeszłości określany był jako rak przewodowy. Jest to najczęściej występujący typ raka inwazyjnego.
• Rak naciekający zrazikowy - nacieka podścielisko gruczołów piersiowych w postaci wąskich pasm. Stanowi 10% inwazyjnych raków piersi.
• Rak Pageta - jest to rak piersi naciekający naskórek brodawki sutkowej, charakteryzujący się jej owrzodzeniem. Wywodzi się z przewodów posiadających ujście na brodawce.
• Rak zapalny - rozlany naciek zajmuje dużą część gruczołu. Skóra na piersi zmienia się i przypomina wyglądem skórkę z pomarańczy.

Nowotwory piersi dzielą się także na kilka podtypów:

• Rak piersi hormonozależny - inaczej nazywany luminalnym. Charakteryzuje się on obecnością receptorów hormonalnych, a dokładniej estrogenowych (ER) i/lub progesteronowych (PR), na komórkach guza. W jego leczeniu duże znaczenie ma hormonoterapia.
• Rak piersi HER2 dodatni - białko HER2 jest to receptor, który odpowiada za agresywny rozrost guza i szybsze powstawanie przerzutów. Podczas leczenia zastosowanie ma trastuzumab, czyli przeciwciało, skierowane przeciwko temu receptorowi.
• Rak piersi potrójnie ujemny - w przypadku tego nowotworu nie występują receptory hormonalne ani receptory HER2. Cechuje się on gorszymi rokowaniami i niekorzystnym przebiegiem choroby.

Leczenie raka piersi

Leczenie raka piersi zależy od stopnia zaawansowania zmiany oraz typu nowotworu.

• Zastosowanie mają zarówno operacje radykalne, polegające na usunięciu całej piersi, jak i zabiegi oszczędzające, czyli wycięcie samego guza, wraz z marginesem tkanek zdrowych. Dodatkowo często konieczne jest usunięcie węzłów chłonnych pachy.
• Radioterapia jest wykorzystywana jako leczenie uzupełniające po zabiegach oszczędzających, w przypadkach dużych guzów lub przy obecnych przerzutach.
• Niekiedy lekarze decydują również o konieczności chemioterapii. Wskazania do tego typu leczenia to przykładowo duży rozmiar guza lub przerzuty w conajmniej 4 węzłach chłonnych.
• Hormonoterapia jest metodą leczenia wskazaną u osób z guzami, które wykazują ekspresję receptorów estrogenowych. Receptory te są specyficznymi białkami, które wiążą estrogeny, czyli hormony obecne we krwi i stymulują wzrost komórek guza. W hormonoterapii stosowane są zatem leki obniżające stężenie estrogenów we krwi.

Profilaktyka raka piersi

Profilaktykę raka piersi można podzielić na działania mające na celu zmniejszenie ryzyka zachorowania, działania umożliwiające wczesne wykrycie zmian oraz działania zmniejszające powikłania i hamujące postęp choroby.

Do czynników, które mają znaczenie w ograniczaniu ryzyka rozwoju choroby zalicza się utrzymywanie prawidłowej masy ciała i unikanie nadwagi oraz otyłości, regularną aktywność fizyczną, ograniczanie spożycia alkoholu, rezygnację z palenia papierosów, a także karmienie piersią.

Unikanie czynników ryzyka rozwoju choroby oraz podejmowanie działań mających na celu zmniejszenie szans na zachorowanie nie wyklucza jednak możliwości pojawienia się raka piersi. Z tego powodu, bardzo ważne jest wykonywanie badań, które umożliwią wykrycie jej na wczesnym etapie. W Polsce istnieje program badań przesiewowych, który obejmuje wykonywanie co dwa lata mammografii u kobiet w wieku od 50 do 69 roku życia. Już od 1 listopada 2023 ulegnie od zmianie i wiek uczestniczek zostanie rozszerzony na kobiety pomiędzy 45 a 74 rokiem życia.  Mammografia jest to podstawowa metoda diagnostyczna w przypadku raka sutka.

Badanie USG nie jest badaniem przesiewowym w kierunku raka piersi, jednak jest to często zlecane badanie w onkologii. U młodszych kobiet, piersi mają budowę gruczołową i badanie USG lepiej obrazuje ewentualne zmiany, niż mammografia zalecana u kobiet starszych, których piersi składają się głównie z tkanki tłuszczowej.

Samobadanie piersi

Poza regularnym wykonywaniem badań przesiewowych, każda kobieta powinna przeprowadzać co miesiąc samobadanie piersi. Nie jest to badanie przesiewowe, lecz warto o nim pamiętać. Pozwala bowiem wyczuć guzek, niedający jeszcze żadnych innych objawów i odpowiednio wcześnie zgłosić się do lekarza.

Samobadanie piersi należy wykonywać kilka dni po miesiączce. Składa się ono z kilku etapów.

1. Oglądanie piersi stojąc przed lustrem z uniesionymi do góry rękami. Należy dokładnie sprawdzić, czy nie pojawiły się żadne niepokojące zmiany. Ogląda się całe piersi, zarówno brodawki sutkowe jak i skórę na obwodzie gruczołu.
2. Następnie przechodzi się do oglądania piersi z rękami opuszczonymi na biodra.
3. Kolejnym etapem jest badanie palpacyjne. Wykonuje się je za pomocą trzech środkowych palców, uciskając gruczoł od środkowej części w kierunku zewnętrznym. Badanie prawej piersi wykonuje się lewą dłonią. W tym czasie prawa ręka powinna być uniesiona ponad głowę. Analogicznie postępujemy w przypadku badania lewej piersi. Badanie to przeprowadza się dłonią prawą.
4. W następnym kroku badanie palpacyjne przeprowadza się tym samym sposobem, lecz w pozycji leżącej.

W przypadku zauważenia jakichkolwiek niepokojących zmian należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem.

Rak piersi - przerzuty

Rak sutka może rozsiewać się drogą układu krwionośnego oraz chłonnego. Najczęściej zajęte węzły chłonne to węzły chłonne pachowe oraz przymostkowe. Przerzuty do innych narządów w większości przypadków dotyczą kości, wątroby i płuc.

Rak piersi - rokowania

Rokowania w nowotworze sutka zależą od stopnia zaawansowania choroby w momencie jej wykrycia. Pięcioletnia przeżywalność w przypadku guzów rozpoznanych w I stadium choroby wynosi 95%, natomiast w stadium IV poniżej 5%.  Dowodzi to, jak olbrzymie znaczenie ma regularne wykonywanie badań.