Witamina C – na czym polega badanie? Normy, wskazanie, przygotowanie

Co to jest witamina C?

Witamina C, czyli kwas askorbinowy, to substancja, która pełni kluczowe funkcje w ludzkim organizmie. Należy do związków rozpuszczalnych w wodzie, dzięki czemu nie kumuluje się w organizmie. Wiele ssaków potrafi ją wytwarzać de novo z glukozy. Niestety człowiek nie posiada tej umiejętności, dlatego 100% kwasu askorbinowego pochodzi z diety lub suplementów.

>> Preparaty z witaminą C

Kwas askorbinowy jest silnym antyoksydantem, który zapobiega tzw. stresowi oksydacyjnemu. Jest to stan, kiedy negatywne działanie wolnych rodników przyczynia się do powstania takich chorób, jak udar, nadciśnienie, choroby sercowo-naczyniowe, choroby neurodegeneracyjne czy nowotwory. Pozostałe funkcje witaminy C to m.in.:

• obniżenie stężenia złego cholesterolu i ciśnienia krwi,
• uszczelnienie naczyń krwionośnych,
• udział w procesie syntezy kolagenu, co przekłada się na mniejsze ryzyko kontuzji,
• przeciwdziałanie osteoporozy,
• aktywowanie wielu enzymów,
• przyspieszenie gojenia ran,
• zapobieganie zmianom patologicznym w kościach,
• działanie ochronne w stosunku do tkanki chrzęstnej,
• łagodzenie stanów zapalnych skóry,
• spowolnienie procesu starzenia się skóry,
• synteza kortykosteroidów czy neuroprzekaźników,
• wpływ na przyswajanie żelaza z pożywienia,
• działanie cytotoksyczne na komórki nowotworowe (nie jest to do końca udowodnione),
• zwalczanie bakterii powodujących próchnicę i choroby dziąseł.

Zalecane spożycie witaminy C zależy od płci i wieku. Dzieci do 3. roku życia powinny przyjmować 40 mg dziennie, między 4 a 12 rokiem – 50 mg. Kobiety i dziewczynki do 18. roku życia powinny przyjmować odpowiednio 75 mg i 65 mg witaminy C. Z kolei mężczyźni i chłopcy potrzebują 90 mg i 75 mg kwasu askorbinowego na dobę.

Poziom witaminy C – kiedy należy wykonać badanie?

Badanie witaminy C wykonuje się przede wszystkim u osób, u których podejrzewa się jej niedobory. Rekomenduje się je również:

• osobom z nadwagą lub niedowagą,
• przed rozpoczęciem suplementacji lub w jej trakcie – dla ustalenia właściwej dawki lub kontrolowania postępów leczenia,
• chorym na nadciśnienie lub choroby sercowo-naczyniowe,
• stosującym diety eliminacyjne, w których występują niewielkie ilości witaminy C,
• cukrzykom typu 2,
• palaczom (małe stężenia powodują rozwój paradontozy),
• chorym ze schorzeniami neurodegeneracyjnymi,
• ciężarnym i matkom karmiącym,
• chorym na jaskrę lub zaćmę,
• sportowcom,
• narażonym na przewlekły stres,
• osobom przyjmującym aspirynę oraz środki antykoncepcyjne.

Poziom witaminy C – jak się przygotować do badania?

Na badanie należy stawić się na czczo, co oznacza, że od ostatniego posiłku musi minąć co najmniej 8 godzin. Pobranie najlepiej wykonać w godzinach porannych między 7.00 a 10.00. W takim przypadku kolację w dniu poprzedzającym badanie należy spożyć ok. 18.00-19.00. Dobrze, aby była lekkostrawna i pełnowartościowa. Ponadto przez cały dzień powinno się ograniczyć tłuste potrawy oraz wykluczyć alkohol.

Przed badaniem należy pamiętać o nawodnieniu. Wypicie szklanki niegazowanej wody sprawi, że łatwiej będzie pobrać odpowiednią próbkę do badania. Wiąże się to z wypełnieniem naczyń i zmniejszeniem gęstości krwi krążącej. Na 15 minut przed badaniem warto odpocząć przynajmniej przez 15 minut.

Jak przebiega badanie poziomu witaminy C?

Krew do badania jest pobierana z żyły łokciowej (wkłucie jest zazwyczaj w dole łokciowym). Przed przystąpieniem do pobrania pielęgniarka poprosi o zaciśnięcie pięści, a nad miejscem wkłucia założy zacisk. Takie postępowanie sprawi, że naczynie będzie lepiej widoczne a krew zacznie w nim szybciej krążyć. Miejsce wkłucia zostaje przemyte środkiem antyseptycznym, po czym pielęgniarka przy użyciu sterylnej strzykawki pobiera krew do jałowej probówki. Po zakończeniu procedury miejsce pobrania zabezpiecza małym opatrunkiem.

>> Witamina B12 (cyjanokobalamina) – na czym polega badanie? Normy, wskazanie, przygotowanie

Poziom witamy C – interpretacja wyniku

Prawidłowy poziom witaminy C w surowicy jest niezależny od płci, wieku. W niewielkim stopniu zmienia się w zależności od pory dnia. Przyjmuje się, że stężenie kwasu askorbinowego powinno mieścić się 34-110 μmol/l. Wyniki z badania uzyskuje się zazwyczaj następnego dnia.

Wysoki poziom witaminy C

Nadmiar witaminy C jest wydalany z moczem i potem, dlatego rzadko zdarza się przedawkowanie kwasu askorbinowego. Nie oznacza to, że nie jest to możliwe. Długotrwałe suplementowanie witaminy w zbyt dużych dawkach może przyczynić się do rozwoju kamicy nerkowej, zwłaszcza u osób u których występują predyspozycje. Ponadto nadmiar witaminy C może spowodować:

• wysypki na skórze,
• bóle brzucha,
• wymioty,
• biegunki,
• nudności.

Niski poziom witaminy C

Niskie stężenie witaminy C w surowicy najczęściej wynika z niewłaściwej diety (wykluczającej warzywa i owoce). Objawy niedoboru są charakterystyczne, dlatego łatwo je zaobserwować. Należą do nich:

• osłabienie (zwłaszcza przy wysiłku fizycznym),
• większa predyspozycja do krwawień (m.in. z dziąseł),
• stany zapalne dziąseł i zębów,
• predyspozycje do powstawania siniaków,
• trudno gojące się rany,
• podwyższone ciśnienie krwi,
• bóle mięśni i stawów.

Najcięższą postacią niskiego poziomu witaminy C jest szkorbut. Dzisiaj praktycznie się go nie obserwuje. Objawia się szeregiem zmian skórnych, mięśniowych, kostnych, sercowych, płucnych i innych.

Witamina C – interakcje z lekami oraz wpływ na badania

Witamina C wchodzi w reakcje z różnymi związkami. Przyspiesza usuwanie trójpierścieniowych antydepresantów z organizmu, obniża skuteczność niektórych neuroleptyków oraz antybiotyków aminoglikozydowych. Większe dawki witaminy C potęgują niekorzystne skutki przyjmowania środków antykoncepcyjnych. Jej odstawieni skutkuje zmniejszeniem ich skuteczności.

Suplementy witaminy C należy odstawić na 24 godz. przed badaniem z krwi lub moczu:

• glukozy,
• kreatyniny,
• bilirubiny,
• AspAT, ALAT,
• LDH.

Przyjmowanie zbyt dużych dawek może zaburzyć wyniki powyższych badań.

Poziom witaminy C – skutki uboczne po badaniu

Badanie jest bezbolesne, nie powoduje skutków ubocznych. U osób bardziej wrażliwych w miejscu wkłucia może się pojawić tkliwość, lekki ból i zaczerwienienie, które samoistnie ustępują.

Poziom witaminy C – czy można wykonać u kobiet w ciąży?

Zapotrzebowanie na witaminę C w ciąży zwiększa się do 100 mg/dobę. Jej stężenie w surowicy warto kontrolować. Zbyt wysokie może wpływać teratogennie i embriotoksycznie na płód (działanie takie zaobserwowano jedynie wśród zwierząt), z kolei zbyt niskie przekłada się na gorszy rozwój układu nerwowego dziecka.

Poziom witaminy C – czy można wykonać u dziecka?

Poziom witaminy C warto skontrolować u dzieci z nawracającymi infekcjami. Przewlekłe przyjmowanie suplementów witaminy C moduluje układ odpornościowy i przygotowuje do walki z drobnoustrojami, jednak terapię trzeba poprzedzić odpowiednimi badaniami.

>> Wszystko, co musisz wiedzieć o odporności

Poziom witaminy C – cena

Koszt badania zależy od laboratorium. Wynosi średnio 230 złotych.