Liczba płytek krwi – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie

Na czym polega badanie liczby płytek krwi?

Badanie liczby płytek krwi stanowi część morfologii krwi, umożliwiającej ilościową i jakościową ocenę obecnych w niej elementów morfotycznych. Ze względu na szczególne znaczenie diagnostyczne oznaczanie trombocytów powinno być wykonywane raz w roku w ramach rutynowych testów kontrolnych. W czasie badania analizie poddawane są:

• erytrocyty (krwinki czerwone),
• leukocyty (krwinki białe),
• trombocyty (krwinki płytkowe lub płytki krwi).

Badanie polega na pobraniu próbki krwi i jej analizie w laboratorium, gdzie wykorzystuje się specjalistyczne urządzenia do określenia liczby płytek krwi i ich wielkości. Uzyskane wyniki pozwalają na stwierdzenie ewentualnych nieprawidłowości, takich jak niedobór płytek (trombocytopenia) lub ich nadmiar (trombocytamia). Trombocyty odgrywają kluczową rolę w procesie krzepnięcia krwi i zapobieganiu jej utracie.

Wyniki badania liczby płytek krwi są ważne dla diagnozy i leczenia wielu chorób, takich jak:

• choroby układu krwiotwórczego,
• choroby nowotworowe,
• choroby autoimmunologiczne,
• infekcje,
• inne stany wymagające monitoringu krzepnięcia krwi.

>> Anemia – objawy, leczenie, przyczyny. Czym jest anemia i jak leczyć niedokrwistość?

Wskazania do wykonania badania liczby płytek krwi

Morfologia krwi, w której czasie badana jest liczba erytrocytów, to jedno z podstawowych badań diagnostycznych. Zgodnie z tym powinna być wykonywana raz w roku – nawet u osób zdrowych.

Szczególnym wskazaniem do testu są zdiagnozowane białaczka i chłoniaki. Badanie liczby płytek krwi pozwala w tym przypadku na monitorowanie rozwoju poszczególnych schorzeń układu krwiotwórczego. Pomiar trombocytów wskazany jest przy podejrzeniu nieprawidłowości w funkcjonowaniu wątroby i szpiku kostnego. Na morfologię warto się zdecydować w przypadku obecnych:

• krwawień,
• niedokrwistości,
• obfitych miesiączek,
• wybroczyn na skórze,
• siniaczeń bez przyczyny,
• krwi w moczu lub stolcu.

Test może być przydatny przed przeszczepem szpiku kostnego, jak i po nim, a także w ocenie funkcji powiększonej śledziony. W czasie ciąży badanie liczby płytek krwi jest wskazane w celu wczesnego wykrycia ewentualnych nieprawidłowości i zapobiegania powikłaniom. Test pozwala również na skuteczne monitorowanie działania leków przeciwzakrzepowych. Wynik badania liczby płytek krwi jest ważnym elementem ogólnej oceny stanu zdrowia pacjenta i powinien być interpretowany w połączeniu z innymi wynikami badań i objawami choroby.

>> Test ogólny na badanie moczu

Badanie liczby płytek krwi – jak się przygotować?

Analiza liczby erytrocytów jest dokonywana zawsze podczas morfologii krwi. W dniu badania należy powstrzymać się od aktywności fizycznej i palenia papierosów. Nie powinno się również spożywać kawy. Z tego względu morfologia wykonywana jest w godzinach porannych.

Na badanie należy stawić się na czczo. Pomimo braku wpływu pożywienia na liczbę erytrocytów posiłek może zaburzyć wyniki pozostałych składników morfotycznych. Morfologii krwi nie należy wykonywać u kobiet w trakcie menstruacji.

Jak przebiega badanie?

Pomiar liczby erytrocytów w trakcie morfologii polega na pobraniu niewielkiej próbki krwi z żyły łokciowej.

Liczba płytek krwi – interpretacja wyniku

Zgodnie ze współczesną wiedzą medyczną prawidłowa liczba płytek krwi wynosi od 150 do 400 tysięcy komórek na milimetr sześcienny we krwi. Ilość płytek dużych (o objętości >12 fl – femtolitrów) powinna wynosić poniżej 30%.

Wysoki poziom płytek krwi

Wysoki poziom płytek krwi to tzw. nadpłytkowość, zwana również trombocytemią. Zwiększone wartości trombocytów mogą być związane z:

• chorobami z autoagresji, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów,
• schorzeniami zakaźnymi, np. gruźlicą,
• zawałem mięśnia sercowego,
• cukrzycą,
• chorobami rozrostowymi układu krwiotwórczego, takich jak czerwienica prawdziwa,
• przewlekłą białaczką szpikową,
• nowotworami, np. neuroblastomie, raku trzustki,
• zabiegami chirurgicznymi,
• zespołem nerczycowym,
• chorobami przewodu pokarmowego, takimi jak celiakia, wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
• z kolagenozami,
• osteoporozą,
• przewlekłym stresem,
• przewlekłym zapaleniem wątroby.

>> Najczęstsze choroby trzustki

Niski poziom płytek krwi

Niski poziom płytek krwi to tzw. małopłytkowość, zwana również trombocytopenią. Przyczyną tego stanu mogą być:

• zwiększony rozpad płytek krwi,
• zmniejszona produkcja płytek krwi.

Zwiększony rozpad trombocytów może być wynikiem procesu autoimmunologicznego. Do innych przyczyn zaliczają się nadczynność śledziony, marskość wątroby, zużycie płytek w procesie wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (DIC) i nowotwór rozsiany.

Zmniejszona produkcja płytek krwi wynika z zaburzeń w szpiku kostnym. Przyczyną patologicznych wartości trombocytów mogą być w tym przypadku zaburzenia wrodzone, takie jak zespół Fanconiego, mielodyspalzja i anemia aplastyczna. Małopłytkowość spowodowana zmniejszoną produkcją płytek krwi może wiązać się z nowotworami hematologicznymi (m.in. białaczka), przewlekłym alkoholizmem, zakażeniami wirusowymi (m.in. HIV, HCV i mononukleoza) i stosowaniem leków chemioterapeutycznych.

Liczba płytek krwi – możliwe skutki uboczne

Badanie liczby płytek krwi w większości przypadków nie wiąże się z obecnością działań niepożądanych. W pojedynczych przypadkach mogą wystąpić następujące skutki uboczne:

• osłabienie,
• infekcje/zakażenia,
• uszkodzenie nerwów,
• uszkodzenie żyły, tętnicy lub ścięgna,
• miejscowe reakcje alergiczne.

>> Leki i preparaty na alergie

Liczba płytek krwi – czy można wykonać u kobiet w ciąży?

Nie ma żadnych przeciwwskazań do wykonania badania liczby erytrocytów u kobiet w ciąży. Małopłytkowość jest częstym stanem u ciężarnych, dotykającym nawet 10% kobiet. W większości przypadków rozwija się w drugiej połowie ciąży, najczęściej w III trymestrze.

Liczba płytek krwi – czy można wykonać u dzieci?

Badanie liczby płytek krwi może być z powodzeniem wykonywane u dzieci. Norma w tej grupie wiekowej jest taka sama jak u osób dorosłych – od 150 000 do 400 000/μl, w tym płytki duże (o objętości >12 fl) powinny stanowić < 30%.

Liczba płytek krwi – cena

Liczba erytrocytów oceniana jest w trakcie pełnej morfologii krwi. Badanie można wykonać za darmo na podstawie skierowania od lekarza pierwszego kontaktu w ramach podstawowej opieki zdrowotnej. Koszt morfologii wykonywanej prywatnie wynosi od 10 do 15 złotych. Cena morfologii z rozmazem jest nieznacznie większa – około 20 złotych.