Zapalenie wyrostka robaczkowego – jaki test przeprowadza lekarz, jak rozpoznać objawy?

Zapalenie wyrostka robaczkowego – jak do niego dochodzi?

Wyrostek robaczkowy jest ślepo zakończonym fragmentem jelita, przypomina cienką rurkę i zawiera znaczną ilość tkanki chłonnej. Do rozwoju w nim stanu zapalnego dochodzi przede wszystkim z powodu niedrożności,najczęściej przez kamienie kałowe lub rozrost tkanki limfatycznej. Także zmiany guzowate (np. nowotwory – rakowiaki), pasożyty przewodu pokarmowego czy ciała obce jak fragmenty niestrawionego pokarmu mogą zatkać ujście wyrostka. Zatkanie może doprowadzić do niedokrwienia i martwicy odcinka ściany wyrostka, co również powoduje stan zapalny w jego obrębie.
Inną przyczyną zapalenia wyrostka robaczkowego mogą być owrzodzenia ściany wyrostka powstałe na skutek uszkodzenia błony śluzowej wyściełającej jelito. W efekcie śluzówka jest bardziej podatna na zakażenia bakteriami obecnymi w jelitach, co może powodować rozwój stanu zapalnego.

Do wystąpienia zapalenia wyrostka mogą predysponować także:

• skurcz naczyń krwionośnych w obrębie wyrostka,
• słaba perystaltyka jelit i skłonność do zaparć, przez co zostanie zatkane światło wyrostka robaczkowego,  
• urazy brzucha,
• dieta uboga w błonnik (co powoduje zaparcia),
• obniżona odporność organizmu.

>> Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) – objawy, przyczyny, leczenie

Kto jest narażony na zapalenie wyrostka robaczkowego?

Zapalenie wyrostka robaczkowego może wystąpić niezależnie od płci i wieku. Obserwuje się, że najczęściej dotyczy dzieci w wieku od 6 do 12 lat.

Zapalenie wyrostka robaczkowego – objawy

Najczęściej rozwija się ostry stan zapalny wyrostka robaczkowego, który wymaga pilnej interwencji medycznej. Objawy to:

• silny ból brzucha po prawej stronie (wyrostek robaczkowy leży w prawym dole biodrowym). Typowym objawem ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego jest bolesność uciskowa w punkcie McBurneya (około 1/3 lub 1/2 odległości między przednim górnym prawym kolcem kości biodrowej a pępkiem, tak mniej więcej wyrostek odchodzi od kątnicy). Przy podrażnieniu otrzewnej odczuwany jest silny ból całego brzucha;

• brak apetytu;

• nudności i wymioty;

• gorączka.  

Ponieważ wyrostek umiejscawia się różnie w jamie brzusznej, objawy bólowe mogą być zróżnicowane. Ból może być zlokalizowany w innej części jamy brzusznej, raz się nasilać, a raz słabnąć. U wielu pacjentów nie występują nudności i wymioty. W przypadku braku interwencji medycznej ból brzucha się nasila i dochodzi do ciągłego pogarszania stanu chorego. Nieleczone zapalenie wyrostka prowadzi do rozlanego zapalenia otrzewnej, które jest bezpośrednim stanem zagrożenia życia. 

Przewlekłe zapalenie wyrostka robaczkowego

W rzadkich przypadkach może dojść do przewlekłego stanu zapalnego w obrębie wyrostka. Taki przewlekły stan zapalny może trwać kilka miesięcy, a do jego objawów zaliczane są:

• problemy z wypróżnianiem,  

• złe samopoczucie,  

• spadek masy ciała,  

• brak apetytu, 

• ból brzucha o różnej intensywności.  

Czy wyrostek może pęknąć? Objawy pęknięcia

Jeśli dojdzie do perforacji wyrostka robaczkowego, jego zawartość objęta stanem zapalnym wylewa się do otrzewnej. Manifestuje się to bardzo silnym i ciągłym bólem całej jamy brzusznej. Ściany wyrostka robaczkowego pękają na skutek stanu zapalnego w narządzie.
Należy pamiętać, żeby w żadnym razie nie przykładać do bolącego brzucha termofora. Ciepło nie złagodzi bólu, ale jedynie przyspieszy procesy zapalne i może przyspieszyć pęknięcie wyrostka.

Test na zapalenie wyrostka robaczkowego w szpitalu

Każdy pacjent zgłaszający się do szpitala z silnym bólem brzucha musi zostać dokładnie przebadany, aby wykluczyć występowanie zapalenia wyrostka robaczkowego. Podczas badania sprawdza się:

• objaw Jaworskiego – pacjent w pozycji leżącej unosi prawą nogę do góry, lekarz naciska palcami na okolicę wyrostka robaczkowego, pacjent opuszcza wyprostowaną nogę – pojawienie się bólu wskazuje na zapalenie wyrostka robaczkowego, 

• objaw Blumberga – lekarz układa palce na powierzchni powłok brzusznych i powoli, głęboko uciska, a następnie nagle odrywa dłoń. Pojawienie się zwiększonej bolesności bezpośrednio po oderwaniu dłoni wskazuje na podrażnienie lub zapalenie otrzewnej, 

• objaw Rovsinga – pacjent leży, lekarz kładzie jedną dłoń w okolicy lewego dołu biodrowego i drugą dłonią równomiernie ją uciska, po czym stopniowo przesuwa dłonie w stronę prawego dołu biodrowego. Wzrost ciśnienia gazów w okrężnicy w przypadku stanu zapalnego daje dolegliwości bólowe.  

Rozpoznanie zapalenia wyrostka robaczkowego na podstawie samych objawów może być trudne nawet dla lekarza. Stan zapalny mogą potwierdzić też wyniki badań: zwiększona liczba leukocytów, wysokie CRP (stężenie białka ostrej fazy), badania obrazowe – RTG brzucha w pozycji stojącej oraz badanie USG jamy brzusznej i miednicy. U kobiet należy przeprowadzić badanie ginekologiczne, aby wykluczyć inne choroby.

Zapalenie wyrostka robaczkowego u dzieci

Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego najczęściej występuje u dzieci w wieku 6 – 10 lat, bardzo rzadko spotykane jest u dzieci poniżej 2. roku życia. Objawy zapalenia u dzieci mogą być niespecyficzne i obejmować wzdęty brzuch, utratę apetytu, nieprzyjemny zapach z ust, gorączkę oraz nudności.

Zapalenie wyrostka robaczkowego u seniorów

U osób w podeszłym wieku zapalenie wyrostka często przyjmuje postać ograniczoną z wytworzeniem nacieku okołowyrostkowego, który może uciskać na przewód pokarmowy, dając objawy niedrożności jelit, czyli zatrzymanie stolca, wzdęcia, ból brzucha, wymioty. 

Zapalenie wyrostka robaczkowego u kobiet w ciąży

U ciężarnych objawy zapalenia wyrostka mogą być bardzo mylące, ponieważ na skutek powiększonej macicy jelita zmieniają położenie, a wyrostek może znaleźć się nawet pod prawym łukiem żebrowym. Objawy zapalenia wyrostka mogą przypominać kamicę pęcherzyka żółciowego albo nawet objawy odklejania się łożyska. Bóle w ciąży wymagają pilnej diagnostyki medycznej, także badania ginekologicznego, aby móc ustalić przyczynę. 

>> Bóle podbrzusza: ból w okresie ciąży, w podbrzuszu lewym, prawym

Leczenie zapalenia wyrostka robaczkowego

Szybko wdrożone leczenie stanu zapalnego wyrostka robaczkowego ma dobre rokowania. Polega na operacji i usunięciu wyrostka robaczkowego wraz ze skutkami rozwoju stanu zapalnego w jamie brzusznej. W zależności od stanu chorego operacja może obejmować także usunięcie fragmentów jelita, jeśli stan zapalny jest bardzo rozległy.  Zabieg przeprowadza się techniką tradycyjną z otwarciem jamy brzusznej (laparotomia) lub poprzez operację z wykorzystaniem laparoskopu.
W przypadku przewlekłego stanu zapalnego wyrostka robaczkowego okolicę wyrostka oblepiają tkanki, tworząc zapalny naciek dookoła narządu. Zapalenie otrzewnej jest wtedy ograniczone do małego obszaru, można mówić o powstaniu ropnia okołowyrostkowego. W tym przypadku nie zawsze wykonywana jest operacja, jedynie stosuje się antybiotykoterapię i drenaż ropnia przez skórę. 

>> Ból brzucha z lewej strony, ból żołądka, ból brzucha z prawej strony. Co oznacza?