Niedrożność jelit – przyczyny, objawy, leczenie

Niedrożność przewodu pokarmowego (inaczej: niedrożność jelit) to dolegliwość, która może dotyczyć każdej części przewodu pokarmowego. W wyniku tego stanu w przełyku, jelicie cienkim, jelicie grubym lub żołądku może dojść do zamknięcia światła przewodu pokarmowego (niedrożność pełna) lub częściowego zatrzymania fizjologicznego treści w przewodzie pokarmowym (niedrożność niepełna).

Niedrożność jelit można również podzielić ze względu na przyczynę wystąpienia dolegliwości:

• niedrożność jelit czynnościowa (porażenna i spastyczna) – przyczyną jest brak lub zaburzenie ruchów perystaltycznych
• niedrożność jelit mechaniczna – w tego rodzaju niedrożności w przewodzie pokarmowym pojawia się przeszkoda

Inny podział niedrożności jelit dotyczy miejsca występowania:

• niedrożność jelit niska – całkowite zamknięcie światła przewodu pokarmowego lub częściowy problem z przepływem treści dotyczy jelita grubego (końcowego odcinka jelita, które jest połączeniem jelita cienkiego z odbytem) i jelita krętego, czyli końcowego odcinka jelita cienkiego.
• niedrożność jelit wysoka – stan chorobowy wynika z zablokowania przepływu treści w dwunastnicy oraz w części jelita cienkiego pomiędzy dwunastnicą a jelitem krętym.

Przyczyny niedrożności jelit

W przypadku niedrożności mechanicznej przyczyną może być występowanie guza w świetle jelita (stopniowy rozrost guza wewnątrz jelita) lub powiększanie się guza nowotworowego w pobliżu jelita (i ucisk guza na jelito, co prowadzi do jego mechanicznego zablokowania).

Przyczyną mechanicznej niedrożności przewodu pokarmowego może być również skręt jelit (a konkretnie skręt pętli jelita lub wciągnięcia jelita w guzy nowotworowe znajdujące się w pobliżu jelit). Inne możliwe przyczyny to m.in. przepuklina brzuszna, przepuklina pachwinowa, przepuklina pępkowa, obecność ciała obcego w jelicie, stany zapalne (np. zapalenie uchyłków, zapalenie jelita grubego), choroba Leśniowskiego i Crohna.

Możliwe przyczyny czynnościowej niedrożności jelit to m.in. zapalenie wyrostka robaczkowego, kamica (nerkowa lub żółciowa), torbiel na jajniku (a konkretnie: pęknięcie torbieli), zapalenie otrzewnej. Niedrożność jelit porażenna może być spowodowana zabiegiem wykonywanym w obrębie jamy brzusznej (najczęściej jest to naturalny stan fizjologiczny po różnego rodzaju zabiegach). 

Niedrożność jelit – objawy

• ból brzucha
• wymioty
• wzdęcia
• zatrzymanie stolca

Objawy niedrożności jelit mogą się różnić w zależności od miejsca występowania stanu częściowego lub pełnego zamknięcia przewodu pokarmowego oraz mechanizmu, który wywołał niedrożność.

Niedrożność jelit – leczenie

W przypadku wystąpienia silnego, przewlekłego, nagłego bólu brzucha lub innych objawów niedrożności jelit należy skonsultować się z lekarzem. Diagnoza najczęściej stawiana jest w oparciu o wywiad lekarski i badania (USG brzucha, RTG jamy brzusznej, badanie laboratoryjne krwi, tomografia komputerowa brzucha). Leczenie niedrożności jelit w dużej mierze zależy od przyczyny dolegliwości.

Niektóre przypadku niedrożności przewodu pokarmowego wymagają pilnej interwencji chirurgicznej, a inne – nie wymagają leczenia (np. niedrożność porażenna występująca po zabiegach najczęściej mija samoistnie). Niedrożność mechaniczna jelit najczęściej wymaga leczenia operacyjnego, gdyż tylko w ten sposób możliwe jest wyeliminowanie przyczyny dolegliwości (w przypadku zagrożenia życia operację wykonuje się od razu po postawieniu diagnozy).

Czy można zapobiec rozwojowi niedrożności jelit?

W niektórych przypadkach jest to możliwe – np. u osób z różnymi typami przepukliny zaleca się wykonanie operacji korekcyjnej, dzięki czemu zmniejsza się ryzyko niedrożności jelit od przepukliny.

Zdecydowanie warto również regularnie wykonywać badania przesiewowe w kierunku raka jelita grubego – wczesne wykrycie tego rodzaju nowotworu umożliwia wyleczenie guza nowotworowego, który nie zdąży zamknąć przewodu pokarmowego.

Dodatkowo każde niepokojące objawy ze strony układu pokarmowego należy jak najszybciej zgłaszać lekarzowi rodzinnemu, który zleci wykonanie badań kontrolnych.

Czytaj więcej: Lewatywa - kiedy i jak ją wykonać?