1. trymestr ciąży

I trymestr – ile trwa?

Pierwszy trymestr trwa 3 miesiące, a ze względu na trudności w określeniu dokładnego dnia owulacji, liczony jest już od pierwszego dnia ostatniej miesiączki do końca 12. tygodnia ciąży. Rozwój płodu jest jednak bardzo dynamiczny, dlatego na ogół wiek ciąży podaje się tygodniach, co lepiej oddaje to, co dzieje się z dzieckiem i z organizmem kobiety. Fizjologicznie okres ciąży trwa 280 dni, czyli 40 tygodni. Za ciążę donoszoną uznaje się ciążę powyżej 37 tygodni.

I trymestr – rozwój dziecka

W pierwszym trymestrze zachodzą ogromne zmiany – dziecko przechodzi od stadium zapłodnionej komórki jajowej do ukształtowanego płodu, u którego rozwijają się już w tym czasie wszystkie najważniejsze organy. Początkowo dochodzi do podziału zapłodnionej komórki jajowej na wiele komórek, zarodek zagnieżdża się w jamie macicy, kształtuje się łożysko, pępowina oraz worek owodniowy. U płodu zaczyna kształtować się mózg oraz rdzeń kręgowy, serce, które zaczyna bić od 6. tygodnia ciąży, nerki, płuca oraz układ trawienny. Tworzy się także zarys szkieletu, a dziecko ma pod koniec trymestru rączki, nóżki, palce, oczy, uszy, nos, usta oraz zawiązki zębów. Ma także wykształcone wszystkie narządy, które będą się rozwijać w kolejnych miesiącach. Zaczynają się także kształtować genitalia, ale nie są jeszcze na tyle wyraźne, by dało się określić płeć dziecka. Na koniec I trymestru płód ma już 7-8 cm długości. Dziecko zaczyna się poruszać, ale są to ruchy niewyczuwalne dla matki. 

Przełomowy jest 10. tydzień ciąży, w którym oficjalnie zarodek zaczyna być nazywany płodem i ma wykształcone już wszystkie narządy wewnętrzne, które będą dojrzewać. 

I trymestr - jak wygląda brzuch?

Wiele kobiet w tym czasie ma płaski lub lekko wzdęty brzuch, ciąża jest jeszcze niewidoczna. Za to w organizmie zachodzi wiele zmian, związanych z produkcją hormonów mających za zadanie utrzymać ciążę. 

W pierwszych tygodniach ciąży wzrasta produkcja progesteronu, z kolei po tygodniu od zapłodnienia wzrasta produkcja gonadotropiny kosmówkowej, która znajduje się we krwi i w moczu, i to właśnie ona potwierdza ciążę (jest wykrywana przez testy ciążowe). Główną rolą gonadotropiny jest wsparcie produkcji progesteronu i utrzymanie ciąży.

I trymestr ciąży – objawy

W związku ze zmianami zachodzącymi w organizmie kobieta odczuwa liczne dolegliwości. Produkcja progesteronu powoduje zmęczenie i senność, z kolei gonadotropiny kosmówkowej – nudności. Niektóre kobiety jeszcze przed wykonaniem testu ciążowego i potwierdzeniem ciąży odczuwają objawy, ale jest to bardzo rzadkie – zupełnie normalny jest brak odczuwania ciąży do 5. jej tygodnia. Jeśli objawy ciąży się pojawiają, to przypominają one zespół napięcia przedmiesiączkowego. 

Objawami ciąży mogą więc być: wzdęcia i gazy, które występują na skutek zwiększonego stężenia progesteronu. Hormon ten rozluźnia mięśnie, także przewodu pokarmowego. Spowalnia to proces trawienia, co powoduje z kolei właśnie gazy i wzdęcia. Pojawiają się także zaparcia, które mogą utrzymywać się przez całą ciążę. Innym objawem jest tkliwość i bolesność piersi, które stają się opuchnięte i nadwrażliwe, co może powodować dyskomfort. 

Bardzo często objawem ciąży jest też plamienie. W pierwszym tygodniu ciąży jest to plamienie implantacyjne i pojawia się w czasie zagnieżdżania się zarodka w jamie macicy, czyli do 12 dni od zapłodnienia. Plamienie implantacyjne pojawia się u 25 proc. kobiet i trwa około 3 dni. Jeśli jednak plamieniu towarzyszy silny ból, to może to oznaczać rozwój ciąży pozamacicznej.

W trakcie pierwszych tygodni ciąży kobiety mają także podwyższoną temperaturę ciała o około pół stopnia. Możliwe także, że będą odczuwać zwiększoną drażliwość na zapachy. Powoli także zwiększa się waga kobiety.

I trymestr ciąży – badania 

Pierwszy testem, jaki kobieta może wykonać, by sprawdzić, czy jest w ciąży, jest test ciążowy – z moczu lub z krwi. W przypadku potwierdzenia ciąży powinna zapisać się do ginekologa prowadzącego ciążę. Kolejne badania zleca już ten specjalista, są to:

• morfologia krwi i badanie ogólne moczu (wykonywane co miesiąc); 

• cytologia; 

• oznaczenie grupy krwi; 

• badanie poziomu TSH (które bardzo często rośnie w ciąży); 

• glukoza we krwi; 

• badania w kierunku kiły, odporności na różyczkę oraz toksoplazmozę (IgM, IgG); 

• badania w kierunku zakażenia wirusami HIV i HCV. 

W ciąży badania krwi i moczu wykonuje się regularnie co miesiąc. Należy tego bardzo pilnować, ponieważ w ciąży istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia infekcji układu moczowego, która może przebiegać w ukryciu, nie dając żadnych objawów, aż do czasu rozwinięcia się odmiedniczkowego zapalenia nerek. Kobieta jest także bardziej narażona na wystąpienie anemii oraz grzybicy narządów rodnych. Dlatego regularne wizyty i badania są niezwykle istotne.

Rekomendowanym badaniem jest także wykonanie testów prenatalnych, czyli podwójnego testu PAPP-A (między 11. a 14. tygodniem) z próbki krwi żylnej lub testów genetycznych sprawdzających ryzyko chorób genetycznych. Najlepiej dopytać się lekarza o polecane testy. Ogromną zaletą tego typu badań jest ich bezinwazyjność i pełne bezpieczeństwo dla płodu. W przypadku negatywnego wyniku testów lekarz może skierować kobietę na inwazyjne testy prenatalne. 

Pierwsze badanie USG wykonywane jest na pierwszej wizycie u ginekologa w celu potwierdzenia ciąży. Następne badanie USG, obowiązkowe, jest wykonywane między 11. a 14. tygodniem ciąży. 

Na co uważać w pierwszym trymestrze ciąży

W pierwszym trymestrze ciąży należy dużo odpoczywać i dbać o siebie. Wiele kobiet zmaga się z nadmierną sennością oraz nudnościami i zaparciami. Nie należy jednak stosować żadnych leków bez konsultacji z lekarzem. Na nudności może pomóc picie naparu z imbiru lub żucie kłącza imbiru. Aby unikać zaparć, trzeba pić dużo wody oraz spożywać produkty z zawartością błonnika pokarmowego. Powinno się wdrożyć zdrową i zbilansowaną dietę, a wszelkie używki, jak np. alkohol, są zakazane. Dodatkowo warto uważać na surowe mięso, ryby oraz jaja – oznacza to, że nie powinno się jeść sushi, tatara, a także ciast zawierających surowe składniki, np. tiramisu. Przed spożyciem warzyw i owoców należy je dokładnie umyć. Lepiej unikać miejsc, gdzie można kupić gotową żywność, ale przygotowywaną w wątpliwych warunkach. Nie powinno się także jeść przetworów z mleka niepasteryzowanego.

W pierwszym trymestrze ciąży istnieje także duże ryzyko poronienia, dlatego wszelkie nieprawidłowości, plamienia, bóle brzucha czy skurcze powinny być niezwłocznie konsultowane z lekarzem. 

Co jeść w ciąży – I trymestr

W ciąży powinno się jeść dużo produktów bogatych w kwasy omega, jak ryby morskie, ale uwaga – powinny być to ryby: łosoś norweski, sardynki, pstrąg hodowlany, flądra, krewetki i makrela. Należy zrezygnować z ryb drapieżnych, jak np. tuńczyk, ponieważ ryby te żyją długo, są drapieżnikami, a przez to mogą kumulować w swoim mięsie metale ciężkie. 

W ciąży zalecana jest dieta urozmaicona, bogata w warzywa, owoce oraz produkty pełnoziarniste. Nie powinno się jednak przejadać, a jeść z umiarem. Tak naprawdę zapotrzebowanie kaloryczne wzrasta jedynie o około 300 kcal na dobę. 

Produkty niedozwolone to surowe mięso, surowe jajka, produkty z mleka niepasteryzowanego.

Ćwiczenia w ciąży – I trymestr

Najlepsze ćwiczenia w czasie ciąży to spokojne spacery i marsze, pływanie i joga. Polecane są także różnego rodzaju ćwiczenia oddechowe, relaksacje i medytacje, które można praktykować przez cały okres ciąży. O aktywności fizycznej warto porozmawiać z lekarzem – czy nie ma ku niej przeciwwskazań. 

I trymestr – zalecenia 

Kobieta w ciąży powinna zadbać o swoje zdrowie, unikać stresu i dużo odpoczywać. Warto, aby nawilżała skórę brzucha i ud, która będzie z czasem rozciągać się. Odpowiednie jej nawilżenie zmniejszy ryzyko pojawienia się rozstępów. 

W ciąży warto wszelkie wątpliwości omawiać z lekarzem – a jeśli wystąpi zwyczajna infekcja – nie powinno się przyjmować żadnych leków bez konsultacji z lekarzem. W walce z przeziębieniem polecane są domowe sposoby, takie jak syrop z cebuli, miód, herbaty z cytryną i imbirem oraz odpowiednie nawodnienie, sen i odpoczynek. 

W pierwszym trymestrze ciąży kobieta powinna suplementować kwas foliowy i kwasy omega, a jeśli lekarz zaleci dodatkowo inne suplementy (jak jod czy żelazo), należy zastosować się do zaleceń.