Pyłek pszczeli, obok miodu i pierzgi, to najzdrowszy produkt pozyskiwany z ula. Przyjmowany regularnie ma działanie prozdrowotne, poprawia odporność dzieci, a dorosłym pomaga schudnąć. Świetnie działa też na skórę, można więc stosować go jako kosmetyk.
Pyłek pszczeli – cud z ula, który pomoże wyzdrowieć i schudnąć
Pyłek pszczeli – co to jest?
Pyłek pszczeli to pyłek kwiatowy, czyli męskie komórki rozrodcze roślin kwiatowych zbierane przez pszczoły podczas procesu zapylania, a następnie obrabiane w ulu do postaci pierzgi. Pyłek pszczeli fachowo nazywa się obnóżem pyłkowym – pszczoły po dotarciu do kwiatów zbierają pyłek kwiatowy całym swoim ciałem, ale potem sczesują go przy pomocy szczoteczek pyłkowych umieszczonych na przednich odnóżach i formują z niego maleńkie pakieciki umieszczane w specjalnych koszyczkach znajdujących się na trzeciej parze nóg. Bardzo istotną rolę gra tutaj wydzielina z pszczelich gruczołów ślinowych i gardzielowych, dzięki której owady formują pyłki w zwarte grudki. Po dotarciu do ula, pszczoły składują obnóże pyłkowe w plastrach, zalewają świeżym miodem i zamykają wieczkiem woskowym – w ten sposób powstaje pierzga, produkt niezbędny do wykarmienia pszczelich larw.
Na potrzeby człowieka pszczelarze pozyskują z ula zarówno pierzgę, jak i sam pyłek – by mieć do niego dostęp zanim pszczoły zaleją go miodem, w ulach umieszcza się tzw. poławiacze pyłku, czyli specjalne konstrukcje przez które przechodzą owady i gdzie strącany jest pyłek z ich odnóży. Pierzga i pyłek pszczeli to, obok miodu, najważniejsze, korzystne dla człowieka substancje pozyskiwane dzięki pracy tych owadów.
>> Miód na przeziębienie - jaki wybrać i co do niego dodać?
Pyłek pszczeli – co cennego zawiera?
Pyłek pszczeli ma formę małych, różnokolorowych kuleczek – jego barwa zależy od barwników roślinnych w ścianach komórkowych zarodników roślin, takich jak karotenoidy, flawonoidy, antocyjany i chlorofil. Najczęściej widuje się pyłki pszczele w różnych odcieniach koloru żółtego, ale zdarzają się też pyłki białe, brązowe, czerwone, fioletowe, a nawet czarne. Każda grudka pszczelego pyłku to prawdziwa bomba korzystnych dla człowieka związków – w jednym ziarnie pyłku stwierdza się ich nawet ponad 200, a szczegółowy skład grudek zależny jest od gatunków roślin, z których korzystały pszczoły. Specjaliści szacują, że średnio w pyłku pszczelim znajduje się:
- ok. 23% białka, w tym ok 10% aminokwasów egzogennych, których organizm ludzki nie wytwarza samodzielnie (metionina, lizyna, treonina, histydyna, leucyna, izoleucyna, walina, fenyloalanina i tryptofan), a także kwasy nukleinowe z przewagą kwasu rybonukleinowego,
- ok 30% węglowodanów, głównie fruktoza i glukoza,
- ok. 5% lipidów, przede wszystkim niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT), w tym kwas linolowy, g-linolenowy i arachidowy, w mniejszych ilościach fosfolipidy i fitosterole (b-sitosterol),
- ok. 1,6% to związki fenolowe, czyli flawonoidy (pochodne kemferolu i kwercetyny), leukotrieny, katechiny i fenolokwasy (kwas chlorogenowy),
- ok. 0.7% stanowią witaminy: A, E, D, B1, B2, B6, C oraz kwas pantotenowy, nikotynowy i foliowy oraz biotyna, rutyna i inozytol,
- biopierwiastki, przede wszystkim wapń, fosfor, magnez, sód i potas, żelazo, miedź, cynk, mangan, krzem i selen.
Pyłek kwiatowy – właściwości biologiczne
Pyłek pszczeli ma korzystny wpływ na ludzki organizm, wykorzystuje się go więc w celach spożywczych i kosmetycznych oraz jako wsparcie w leczeniu różnych dolegliwości – przede wszystkim schorzeń układu pokarmowego, anemii i niedożywienia, przerostu prostaty, zaburzeń lipidowych, chorób serca i naczyń, a także w profilaktyce i leczeniu infekcji wirusowych i bakteryjnych oraz w czasie rekonwalescencji. Pośród jego najważniejszych właściwości prozdrowotnych (z których część została potwierdzona w badaniach klinicznych), wymienia się:
- działanie hipolipemiczne, czyli obniżanie w surowicy krwi zawartości lipidów całkowitych, triglicerydów, cholesterolu całkowitego, frakcji cholesterolu LDL oraz b-lipoprotein,
- działanie hepatoprotekcyjne, detoksykacyjne i ochronne dla komórek wątroby, obniżanie poziomu enzymów wątrobowych i bilirubiny w surowicy krwi, wspomaganie procesów regeneracyjnych tego narządu,
- działanie przeciwzapalne, polegające na hamowaniu aktywności enzymów odpowiedzialnych za powstawanie mediatorów procesu zapalnego w tkankach,
- działanie odżywcze, uzupełnianie niedoborów pokarmowych (długotrwała kuracja powoduje znaczny przyrost krwinek czerwonych, hemoglobiny oraz wzrost poziomu żelaza w surowicy krwi),
- działanie adaptogenne, poprawiające sprawność ciała i umysłu (korzystny wpływ na wydajność fizyczną, a także funkcje poznawcze, w tym pamięć, koncentrację, przyswajanie wiedzy),
- podnoszenie odporności organizmu na zakażenia wirusowe, m.in. przeziębienie i grypę (kuracja skraca czas trwania i intensywność objawów infekcji),
- wzmacnianie naczyń krwionośnych (stosowany bywa w profilaktyce wylewów krwi do mózgu),
- działanie antyoksydacyjne, zwiększające poziom witaminy C w grasicy, zmniejszające przerost prostaty, chroniące serce, modelujące funkcje ośrodkowego układu nerwowego, regulujące funkcje gruczołów dokrewnych,
- działanie antybiotyczne, hamujące rozwój bakterii i grzybów drożdżoidalnych powodujących zakażenia skóry (kuracje pyłkowe są skuteczne przede wszystkim przeciwko bakteriom Staphylococcus aureus, Eschierichia coli, Klebsiella pneumoniae, Pseudomonas aeruginosa),
- działanie antyalergiczne, wspomagające leczenie i łagodzące objawy kataru siennego i astmy,
- działanie przeciwzakrzepowe (zapobieganie zlepianiu się płytek krwi),
- działanie chroniące przed szkodliwym promieniowaniem jonizującym,
- wspomaganie prawidłowych funkcji układu pokarmowego (stosuje się go np. jako wsparcie przy silnych zaparciach, w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy oraz przy niektórych biegunkach),
- hamowanie zmian miażdżycowych naczyń mózgowych i poprawa krążenia mózgowego (kuracje polegające na podawaniu małych dawek stosuje się u seniorów).
Pyłek pszczeli – jak stosować?
Pyłek pszczeli jest bezpiecznym produktem, o ile u pacjenta nie występuje uczulenie na miód i produkty pszczele. Przed wprowadzeniem go na stałe do diety należy spożyć tylko odrobinę i sprawdzić, czy organizm nie zareaguje alergią. Jeśli nie pojawią się niepokojące objawy, można rozpocząć prozdrowotną, pyłkową kurację.
Pyłek najlepiej spożywać rano, na czczo, w postaci mikstury przygotowanej wieczorem i odstawionej na całą noc: 1 łyżka stołowa pyłku pszczelego (20 g), letnia woda, odrobina miodu do smaku. Taka kuracja powinna trwać dwa lub trzy miesiące i stać się częścią porannej rutyny. Ale to nie jedyna możliwość spożywania pyłku. Może on stanowić zdrowy dodatek do wielu produktów spożywczych, np. kuleczki można rozgnieść na drobny proszek i zmieszać z konfiturą, jogurtem lub twarożkiem, dosypać do koktajli owocowo-warzywnych lub doprawić nim dowolny posiłek. Pyłek nie powinien mieć jednak styczności z wysoką temperaturą – podobnie jak w przypadku miodu, niwelowane są wówczas niektóre z jego korzystnych właściwości (uwaga – pyłku nie należy mielić w młynkach do kawy, gdyż w procesie tarcia produkt nadmiernie się rozgrzewa). Pyłek pszczeli to również składnik suplementów diety – najczęściej w postaci kapsułek.
>> Kosmetyki na AZS dla dzieci – jakich składników unikać, a jakie są pożądane
Czy pyłek pszczeli może się przeterminować?
Wysokiej jakości pyłek nie jest tani, ale jest to zrozumiałe, w końcu nad jego produkcją pracują setki pszczół, a i proces pozyskiwania go z ula nie jest prosty. Nie jest to też niestety produkt długowieczny – specjaliści określają termin jego przydatności na 1 rok, ale i to tylko pod warunkiem, że pyłek jest szczelnie zamknięty w słoiku lub woreczku strunowym. Zamknięcie zabezpiecza produkt przed wilgocią i rozwojem pleśni oraz uniemożliwia zasiedlenie pyłku przez drobnoustroje. Pyłek dobrze przechowywany powinien zachować swoją barwę, zapach (swoisty dla rośliny, z których został sporządzony przez pszczoły), słodki lub kwaśny, wyrazisty smak i przez cały rok mieć niską zawartość wody (kuleczki powinny kruszyć się pod naciskiem paznokcia). W przypadku pyłku zmieszanego z miodem, jego przydatność do spożycia to tylko 14 dni, dlatego taką mieszankę najlepiej przygotowywać samodzielnie w domu i dbać o spożycie jej przed tym terminem.
Pyłek pszczeli dla dzieci
Kuracja pyłkowa to doskonały sposób na wzmocnienie odporności dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym oraz dodanie do ich diety naturalnych witamin i minerałów. Pyłek można podawać maluchom od 3 roku życia i jest wówczas całkowicie bezpieczny, pod warunkiem braku alergii na produkty pszczele. Dawkowanie pyłku dzieciom:
- między 3 a 5 rokiem życia – 10 g na dobę (dwie łyżeczki od herbaty)
- do 12 roku życia – 15 g na dobę (trzy łyżeczki)
- powyżej 12 roku życia – tak jak dla osoby dorosłej, czyli 20 g na dobę (łyżka stołowa).
Pyłku w żadnej postaci nie należy podawać dzieciom młodszym, natomiast niemowlęta od 1 roku życia można powoli i ostrożnie zaznajamiać ze smakiem miodu. Jeśli starsze dziecko nie jest fanem produktów pszczelich i nie chce przyjmować pyłku zmieszanego z wodą i miodem, mocno rozdrobniony można wmieszać do zimnych deserków, twarożku lub koktajlu. Na wiele dzieci oddziałuje na szczęście pochodzenie kolorowych kuleczek – to przecież super pokarm dzielnych pszczół, które dzielą się nim z ludzkimi dziećmi.
Pyłek pszczeli na odchudzanie?
Codzienna kuracja z pyłku pszczelego przynosi organizmowi ogrom korzyści, nie można jednak zakładać, że pyłek odchudzi nas o kilkanaście kilogramów. Nie istnieje produkt spożywczy o tak cudownych właściwościach, natomiast spożywanie pyłku w zalecanej dla osoby dorosłej dawce (20 g) może wspierać długotrwały proces odzyskiwania zdrowej wagi. Pyłek pszczeli przede wszystkim zapewnia podaż białka, zdrowych tłuszczów, witamin i minerałów, co ma niebagatelne znaczenie przy restrykcyjnych dietach, tak często wybieranych przez osoby starające się schudnąć. Dodatkowo, dobry balans mikro i makroelementów chroni przed zatrzymywaniem wody w tkankach, czyli zmorą wielu osób z nadwagą. Pyłek zawiera także enzymy ułatwiające rozkładanie substancji pokarmowych, dzięki czemu są one łatwiej wchłaniane, wspiera pracę układu pokarmowego, a pod warunkiem regularnego przyjmowania, ma właściwości adaptogenne, co przejawia się nie tylko większą odpornością na różne czynniki, w tym na stres, ale też większą wydolnością fizyczną.
Pyłek pszczeli – zastosowanie w kosmetyce
Pyłek pszczeli to coraz bardziej popularny składnik gotowych kosmetyków oraz kosmeceutyków (kosmetyków leczniczych), do których sporządzania wykorzystuje się naturalne obnóże pyłkowe oraz uzyskane z niego ekstrakty. Pośród licznych kosmetyków pyłek pszczeli znajdują się m.in. kremy biostymulujące, odżywcze, nawilżające, obkurczające rozszerzone naczynka, wygładzające zmarszczki, działające kojąco i tonizująco na skórę powiek, kremy regenerujące do rąk i stóp, a także lotiony regenerujące do skóry i włosów. Kosmeceutyki produkowane z obnóża pyłkowego służą m.in. jako wsparcie w leczeniu łupieżu i trądziku. Produkty z pyłkiem często zawierają również np. mleczko pszczele, czyli wydzielinę gardzielową młodych pszczół.
Pyłek znajduje zastosowanie również w maseczkach i lotionach przygotowywanych w domu.
- Maseczki wykonuje się mieszając sproszkowany pyłek pszczeli np. z żółtkiem jaja kurzego, twarogiem, jogurtem, mlekiem świeżym lub w proszku, miodem, z mąką kukurydzianą, solą kuchenną, awokado lub świeżym ogórkiem – ich działanie to złuszczenie martwych komórek naskórka, oczyszczenie twarzy i szyi, wygładzenie i odżywienie skóry.
- Lotion o właściwościach ściągających przygotowuje się mieszając łyżeczkę zmielonego pyłku pszczelego, pół szklanki wody i świeżo wyciśnięty sok z cytryny. Taką mieszankę nanosi się na skórę twarzy i po 15 minutach spłukuje ciepłą wodą. Lotion można przechowywać w lodówce.
>> Ziołomiody: który na przeziębienie, a który na reumatyzm?
