Choroba wrzodowa należy do najczęściej występujących schorzeń układu pokarmowego. Wrzody żołądka zwykle kojarzą się z nieprawidłową dietą i stresem. Jednak za ich powstawanie odpowiedzialna jest głównie bakteria Helicobacter pyroli, niebagatelne znaczenie ma także palenie papierosów. Wrzodów nie można lekceważyć, nieleczone mogą doprowadzić do nowotworu żołądka.
Wrzody żołądka – objawy, leczenie, dieta. Skąd się biorą wrzody na żołądku?
Wrzód żołądka to ubytek błony śluzowej przewodu pokarmowego, któremu towarzyszy stan zapalny. Błona śluzowa wyścielająca żołądek stanowi ochronę przed działaniem kwasu solnego. Gdy ulegnie ona osłabieniu, dochodzi do ubytków zwanych wrzodami.
Wrzody trawienne powstają tylko w tych odcinkach przewodu pokarmowego, których błona śluzowa ma kontakt z kwasem solnym i pepsyną.
Choroba wrzodowa żołądka (a także dwunastnicy) nie u wszystkich przebiega jednakowo.
Występuje u znacznej części ludzi dorosłych – od 5 do 10 procent. Jeszcze czterdzieści lat temu w Polsce dwukrotnie częściej zapadali na nią mężczyźni niż kobiety, a zdecydowana większość wrzodów była zlokalizowana w dwunastnicy. Obecnie lekarze zauważają, że wrzody trawienne występują z mniejszą częstotliwością.
>> Produkty na trawienie i problemy pokarmowe
Jak powstają wrzody żołądka?
Czynniki wrzodotwórcze dzielą się na:
- endogenne (kwas solny, żółć, pepsyna);
- egzogenne (palenie papierosów, zakażenie Helicobacter pylori, stosowanie leków przeciwzapalnych).
Najczęściej wymieniane przyczyny to:
- zakażenie Helicobacter pyroli;
- długotrwałe stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych;
- nadmierne wydzielanie żołądkowe;
- choroba Leśniowskiego- Crohna;
- zaburzenie równowagi między czynnikami wrzodotwórczymi a mechanizmami obronnymi;
- styl życia;
- czynniki genetyczne.
Objawy wrzodów żołądka
U wielu chorych wrzód trawienny przebiega zupełnie bezobjawowo, natomiast u pacjentów, którzy chorują objawowo najczęściej spotykane symptomy wrzodów na żołądku to:
- ból w nadbrzuszu (pojawia się głównie podczas posiłków. Ból zwykle ustępuje po spożyciu pokarmu lub przyjęciu leków zobojętniających kwas solny. Dość często ból występuje w nocy lub wcześnie rano);
- nudności;
- wymioty;
- niepokoje, lęki;
- uczucie pełności;
- nieprzyjemny smak w ustach;
- napięcia;
- problemy ze snem;
- zgaga;
- labilny układ nerwowy.
 | Controloc Control 20 mgControloc Control jest wskazany w krótkotrwałym leczeniu objawów choroby refluksowej przełyku np. zgaga, zarzucanie treści żołądkowej u dorosłych. |
Czy wrzody są dziedziczne?
W występowaniu wrzodów zdecydowaną rolę odgrywają czynniki genetyczne. Potomstwo obojga rodziców, cierpiących na chorobę wrzodową, jest dziesięć razy bardziej narażone na zachorowanie niż cała populacja.
Wiadomo też, że osoby mające grupę krwi „0” częściej zapadają na chorobę wrzodową.
Helicobacter pyroli a wrzody żołądka
Za występowanie 70 procent przypadków choroby wrzodowej odpowiada bakteria H. pylori, która może przenikać pod warstwę śluzu pokrywającego komórki nabłonkowe żołądka. To właśnie na ich powierzchni Helicobacter pylori znajduje optymalne warunki do życia.
Początkowo H. pylori wywołuje ostre zapalenie części przedodźwiernikowej żołądka, które po kilku tygodniach przechodzi w przewlekłe.
Do zakażenia drogą pokarmową dochodzi najczęściej w dzieciństwie. W Polsce zakażonych jest 67 % dorosłych i 30 % dzieci.
Wrzody żołądka a alkohol i palenie papierosów
Większa zapadalność na wrzód trawienny dotyczy palaczy tytoniu. U takich pacjentów wrzody mają tendencję do nawracania i trudniej się goją.
Alkohol i sposób odżywania nie mają wpływu na powstawanie owrzodzeń trawiennych, mimo że niektóre rodzaje napojów alkoholowych i potraw wywołują objawy dyspeptyczne (dyskomfort związany z trawieniem).
Kiedyś choroba wrzodowa była nazywana przypadłością „dyrektorską”, ponieważ często zapadali na nią ludzie pracujący na stanowiskach kierowniczych. Nie udowodniono też roli stresu i innych czynników psychologicznych w powstawaniu choroby wrzodowej, chociaż mogę one zaostrzać jej przebieg.
Jak wykryć wrzody żołądka?
Wrzody żołądka są zwykle pojedyncze, wrzody mnogie obserwuje się niekiedy po spożyciu niesteroidowych leków przeciwzapalnych.
Badaniem, które pozwala ocenić obecność owrzodzeń, jest gastroskopia. Jednocześnie podczas badania można pobrać wycinki do badania histopatologicznego, a także poszerzyć diagnostykę w kierunku H. pyroli.
Zakażenie H. pyroli można stwierdzić za pomocą testu oddechowego lub testów serologicznych.
Badanie radiologiczne obecnie nie ma większego znaczenia w diagnostyce choroby wrzodowej.
Dieta przy wrzodach żołądka
Ważne jest regularne spożywanie posiłków, z wyłączeniem potraw, które wywołują lub nasilają dolegliwości bólowe.
Należy ograniczyć spożycie kawy i mocnych alkoholi, aczkolwiek nie ma dowodów na to, aby te używki niekorzystnie wpływały na gojenie się wrzodu. Nie zaleca się wyciągów mięsnych, przypraw, potraw smażonych.
Chory powinien zapomnieć o paleniu papierosów, ponieważ tytoń nie tylko utrudnia gojenie się wrzodu, ale także zwiększa ryzyko jego nawrotu.
O ile to możliwe, należy ograniczyć przyjmowanie niesteroidowych leków zapalnych, ponieważ utrudniają leczenie. W razie konieczności lek przeciwbólowy można zastąpić paracetamolem.
Posiłki najlepiej spożywać w małych ilościach, aby nie narażać żołądka na rozciąganie. Nie należy się spieszyć podczas jedzenia, lecz powoli przeżuwać każdy kęs. Sprawdzi się papkowata konsystencja potraw.
Leczenie wrzodów żołądka
Leczenie polega przede wszystkim na usunięciu czynników wrzodotwórczych i na stosowaniu lekkostrawnej diety.
Jeśli przyczyną zachorowania jest zakażenie H. pyroli, zaleca się stosowanie antybioytyków oraz leków hamujących wydzielanie kwasu solnego. W leczeniu owrzodzeń na innym tle podaje się leki neutralizujące kwas solny oraz substancje osłaniające błonę śluzową.
Jeśli ktoś podejrzewa u siebie objawy wrzodów żołądka, chwilową ulgę mogą mu przynieść dostępne bez recepty leki zobojętniające sok żołądkowy. Skuteczne są też inhibitory pompy protonowej, zmniejszające wydzielanie kwasu solnego.
Wskazaniem do leczenia chirurgicznego wrzodów są powikłania (zwężenie odźwiernika, krwotok tętniczy, perforacja) oraz nowotwór lub stany przedrakowe.
Ulgę przynosi też stosowanie naturalnych metod leczenia wrzodów żołądka – okładów z borowiny i siemienia lnianego, picie soku z surowego ziemniaka i świeżej białej kapusty, naparów z rumianku czy zielonej herbaty.
Źródła:
Interna Szczeklika 2021
Włodzimierz Bruhl, Ryszard Brzozowski, Vademecum lekarza ogólnego
Najczęściej zadawane pytania dotyczące wrzodów żołądka
W przypadku wykrycia wrzodów żołądka należy zadbać o lekkostrawną dietę, pozbawioną produktów smażonych oraz wzmagających wydzielanie soków żołądkowych, a także tłustych, jak pełnotłusty nabiał, wędliny, sosy lub pasty. Zaleca się, aby chorzy spożywali mniejsze posiłki w większej liczbie (nawet 5-6 dziennie). Warto rozważyć ograniczenie spożywania alkoholu, soli kuchennej i ostrych przypraw. Smażenie można zastąpić gotowaniem, duszeniem lub pieczeniem.
Aby podjąć leczenie wrzodów żołądka, należy je prawidłowo zdiagnozować. W tym celu w pierwszej kolejności warto udać się do gastroenterologa, który przeprowadzi badanie endoskopowe. W zależności od przyczyny choroby zaleca się stosowanie leków zwalczających zakażenie bakterią Helicobacter pylori lub powodujących zmniejszenie wydzielania soków żołądkowych poprzez inhibicję pompy protonowej. Chorobę da się wyleczyć względnie szybko pod warunkiem, że zostanie wykryta na wczesnym stadium.
U dzieci dominującą przyczyną choroby wrzodowej żołądka jest zakażenie bakterią Helicobacter pylori. Typowym objawem u młodych pacjentów jest ból brzucha występujący 2-3 godziny po posiłku, a także inne objawy ze strony układu pokarmowego, jak nudności, wymioty, brak apetytu czy spadek masy ciała. Obecność bakterii u dzieci potwierdza się zwykle za pomocą testów inwazyjnych (np. test oddechowy, badania serologiczne, badanie kału).
Wrzody żołądka skutecznie obniżają komfort życia osoby chorej. Przyczyniają się do powstawania dolegliwości bólowych, zgagi i niestrawności. Należy jednak pamiętać, że jedynie bardzo rzadko mogą być śmiertelne. Największe ryzyko niesie ze sobą perforacja przewodu pokarmowego, czyli całkowite przerwanie ciągłości jego ściany. Problem występuje u jedynie od 2 do 5% chorych. Objawy pęknięcia wrzodu pojawiają się nagle i jest to przede wszystkim bardzo silny, kłujący ból.
