Badanie prostaty. Jak się bada prostatę?

Jak zbudowana jest prostata?

Prostata (inaczej gruczoł krokowy lub stercze) jest niewielkim narządem, który należy do układu moczowo-płciowego u mężczyzn. Znajduje się w miednicy mniejszej, tuż poniżej pęcherza moczowego, a jego tylna część kontaktuje się bezpośrednio z odbytnicą. To właśnie dzięki temu badanie prostaty można wykonać przez odbyt (per rectum). Gruczoł krokowy z wyglądu przypomina orzech włoski i składa się z kilku części: podstawy, środkowej części gruczołu i wierzchołka. Wierzchołek prostaty jest podzielony na dwa płaty.

>> Sprawdź, co stosować na hemoroidy

Badanie prostaty pozwala na wczesną diagnostykę nowotworu

Gruczoł krokowy zbudowany jest z miąższu gruczołowego oraz mięśni gładkich. Jego wnętrze przeszywa cewka moczowa. Prostata ma bardzo istotną funkcję – to w niej produkowane są składniki spermy tworzące białawą wydzielinę. Wydzielina ta jest transporterem plemników, a jednocześnie odżywia męskie komórki rozrodcze. Gruczoł krokowy z wiekiem powiększa się i z tego powodu u starszych mężczyzn pojawiają się trudności w oddawaniu moczu. Przyczyną rozrostu prostaty jest starzenie się organizmu oraz zaburzenia w stężeniu testosteronu.

Jeśli rozrost prostaty jest zdiagnozowany odpowiednio wcześnie, można zahamować jego postęp. Często wystarczy zmiana stylu życia, stosowanie zdrowej i zbilansowanej diety, ograniczenie spożycia kofeiny oraz zaniechanie palenia tytoniu. Gdy jednak rozrost jest już zaawansowany, niezbędna jest farmakoterapia, a niekiedy leczenie chirurgiczne. Równocześnie systematyczna kontrola rozrostu prostaty, jak i jej diagnostyka, pozwalają trzymać rękę na pulsie, jeśli chodzi o wykrywalność nowotworu prostaty. Jest to szczególnie ważne, ponieważ rozrost prostaty, jak i nowotwór prostaty, dają zazwyczaj zbliżone objawy. Natomiast dopiero pogłębiona diagnostyka jest w stanie odróżnić te dwa stany.

>> Co na problemy z prostatą? Najlepsze produkty

Kiedy wykonać badanie prostaty?

Najważniejszym elementem diagnostyki rozrostu stercza jest samodzielna obserwacja swojego organizmu. Jeśli w ostatnim czasie pojawiają się następujące dolegliwości:

• częste oddawanie moczu tak w dzień, jak i konieczność oddawania moczu w nocy,
• nietrzymanie moczu,
• wykapywanie moczu już po jego oddaniu,
• osłabienie strumienia moczu,
• wydłużenie czasu oddawania moczu i wyczekiwanie oddawania moczu,
• oddawanie moczu z wysiłkiem,
• uczucie zalegania moczu w pęcherzu już po jego oddaniu,

warto skorzystać z konsultacji u lekarza urologa.

Jak się bada prostatę?

Specjaliści oraz oficjalne wytyczne towarzystw urologicznych zgodnie zalecają wykonywanie badań przesiewowych w kierunku raka stercza u mężczyzn po 50. roku życia, a nawet po 40. r.ż. raz do roku. Badanie prostaty powinno obejmować oznaczenie stężenia we krwi swoistego antygenu sterczowego (PSA) oraz na badaniu stercza palcem, które wykonuje urolog. Decyzję o badaniu stężenia PSA podejmuje lekarz rodzinny albo urolog, który potem dokona interpretacji wyników i podejmie decyzję o dalszym postępowaniu.

>> Domowe testy na stężenie poziomu PSA

Badanie prostaty z krwi – czym jest enzym PSA?

PSA jest enzymem produkowanym wyłącznie przez gruczoł prostaty. Enzym ten wydzielany jest do płynu nasiennego, a jego stężenie we krwi jest niewielkie. Wraz z wiekiem stężenie PSA we krwi zwiększa się, co nie powinno budzić niepokoju. Jednak przekroczenie stężenia 10 ng/ml powinno być sygnałem do dalszej diagnostyki. Jeśli wysoki wynik PSA skorelowany jest z wiekiem (powyżej 50 lat), trudnościami w oddawaniu moczu, pojawieniem się w nim krwi oraz bólem krocza czy podbrzusza, należy przeprowadzić badanie per rectum lub USG.

>> Badania profilaktyczne, które musisz wykonać

Oznaczenie PSA – co może zaburzać wynik

Samo wykonanie badania PSA jest zwodnicze. Niekiedy bowiem podwyższony poziom PSA nie jest związany z łagodnym przerostem prostaty, ale uprzednio przebytym badaniem per rectum, zapaleniem prostaty, cewnikowaniem w przeszłości pęcherza moczowego. Co więcej, PSA rośnie po wytrysku podczas stosunku seksualnego lub masturbacji. Z tego powodu badanie PSA należy wykonywać po kilkudniowej wstrzemięźliwości seksualnej. Szacuje się też, że nawet co piąty chory na raka prostaty ma prawidłowe stężenie PSA w surowicy krwi, a co czwarta osoba niechorująca na raka prostaty ma podwyższone PSA!

Jak wygląda badanie prostaty?

Wokół badania prostaty narosło sporo mitów. Tymczasem jest to badanie bezbolesne i nieinwazyjne: lekarz umieszcza palec wskazujący płytko w odbytnicy i poprzez nacisk na ścianę odbytnicy sąsiadującą ze sterczem ocenia jego wielkość i kształt.

Badanie USG prostaty

Nowoczesną metodą diagnostyki rozrostu gruczołu krokowego oraz raka prostaty jest tzw. biopsja fuzyjna gruczołu krokowego. Jest ona połączeniem biopsji gruboigłowej wykonywanej z USG i rezonansem magnetycznym. Rezonans znacznie lepiej obrazuje potencjalne zmiany nowotworowe. To właśnie dzięki niemu udaje się wykryć nawet 90% złośliwych nowotworów prostaty. Wynik rezonansu magnetycznego nie wystarcza jednak do postawienia diagnozy. Dlatego, by potwierdzić lub odrzucić podejrzenie, niezbędne jest pobranie materiału do badania histopatologicznego. Podczas fuzyjnej biopsji prostaty wycinki do badania są pobierane z miejsc, które rezonans magnetyczny wskazał jako budzące podejrzenie. Dzięki temu lekarz, wykonując USG prostaty, wybiera liczbę i miejsce pobrania wycinków po to, by za chwilę za pomocą igły biopsyjnej pobrać wycinki z prostaty.

Biopsja fuzyjna prostaty – jakie są korzyści z badania

Połączenie biopsji, rezonansu i badania ultrasonograficznego pozwala na kompletną ocenę prostaty oraz postawienie diagnozy. Do tej pory większość zmian nowotworowych była niewidoczna w badaniu USG, a pobranie materiału do histopatologii było obarczone sporym błędem. Zdarzało się, że nawet co drugi przypadek nowotworów nie był wykrywany.

Stąd popularność w ostatnich latach zyskuje biopsja fuzyjna gruczołu krokowego, która jest metodą profilaktyczną celowaną.

>> Kreatynina i mocznik – interpretacja wyników badań