Glukoza to jeden z węglowodanów (cukrów). Stanowi podstawowe źródło energii dla człowieka, przede wszystkim dla komórek mózgu i mięśni szkieletowych. Jest dostarczana do organizmu wraz z pożywieniem, a jej bogatym źródłem są owoce świeże i suszone, warzywa, produkty mączne i produkty słodzone. Glukoza jest także dostępna w aptekach w postaci proszku, roztworu, tabletek, saszetek z proszkiem czy żelu.
Zastosowanie glukozy
Wskazania do zastosowania glukozy obejmują:
- stany hipoglikemii (obniżenia poziomu glukozy) występujące u diabetyków w trakcie leczenia insuliną czy lekami przeciwcukrzycowymi oraz po niewłaściwie zaplanowanym wysiłku fizycznym
- doustny test obciążenia glukozą (OGTT, tzw. krzywa cukrowa)
- niedobory glukozy występujące podczas abstynencji nikotynowej
- niskokaloryczna dieta uboga w węglowodany
Glukoza dla cukrzyka
Hipoglikemia to stan bezpośrednio związany z leczeniem cukrzycy, który może dotyczyć każdego diabetyka. Do nadmiernego obniżenia poziomu glukozy we krwi może dojść po użyciu zbyt dużej dawki insuliny czy dawki leków przeciwcukrzycowych, po spożyciu zbyt małego lub opóźnionego posiłku oraz nieodpowiednio zaplanowanej aktywności fizycznej.
Typowe objawy hipoglikemii mogą pojawiać się już przy spadku poziomu glukozy poniżej 80 mg/dl, jednak zauważane są najczęściej przy poziomie poniżej 60 mg/dl. Należą do nich:
- bladość skóry
- nadmierne pocenie
- silne uczucie głodu
- niepokój
- kołatanie serca
- drżenie mięśni
- neuroglikopenia – objawy pojawiające się przy poziomie glukozy 50 mg/dl i niższym, takie jak zaburzenia myślenia, koncentracji i widzenia, drgawki, agresywność i utrata przytomności, a nawet zgon.
W przypadku hipoglikemii należy jak najszybciej przyjąć 10-20 g szybko działających węglowodanów, najlepiej glukozy w formie saszetek, roztworu czy żelu. Po upływie 15 minut należy zmierzyć poziom glukozy we krwi i w razie potrzeby podać kolejną porcję glukozy. Aby zapobiec ponownej hipoglikemii, należy w późniejszym czasie (po upływie około 60 minut) przyjąć 1-2 jednostki cukrów wolniej działających (złożonych).
Glukoza do badania krzywej cukrowej – smakowa
Glukoza to produkt niezbędny do przeprowadzenia doustnego testu obciążenia glukozą (OGTT) – podstawowego badania wykorzystywanego w diagnostyce cukrzycy typu 1, 2, ciążowej oraz innych zaburzeń metabolizmu węglowodanów. Badanie to składa się z kilku etapów:
- pobranie krwi żylnej na czczo i oznaczenie poziomu glukozy
- wypicie roztworu sporządzonego z 75 g glukozy i 300 ml wody
- pobranie krwi żylnej po upływie 120 minut od wypicia roztworu i oznaczenie poziomu glukozy
Za wynik prawidłowy uznaje się poziom glukozy 70-99 mg/dl na czczo i poniżej 140 mg/dl po 120 minutach testu. Stan nietolerancji glukozy stwierdza się 140-199 mg/dl po 120 minutach, a cukrzycę rozpoznaje się przy wyniku powyżej 200 mg/dl po upływie tego czasu.
Do przeprowadzenia OGTT zalecane jest użycie glukozy w saszetce o pojemności 75 g. Sporządzony z takiej ilości cukru roztwór jest bardzo słodki, mdlący i kłopotliwy do przyjęcia. Z tego powodu wprowadzono na rynek glukozę o smaku cytrynowym i malinowym. Otrzymany z nich roztwór charakteryzuje się bardziej kwaśnym smakiem, który maskuje słodycz i ułatwia przyjęcie całej dawki niezbędnej do prawidłowego przebiegu badania.
Glukoza dla niemowląt – czy to dobry pomysł?
Obecny stan wiedzy pozwala stwierdzić, że praktykowane w przeszłości stosowanie glukozy u noworodków i niemowląt jest zjawiskiem negatywnym. Pojenie dziecka wodą z dodatkiem glukozy prowadzi do przyzwyczajenia go do słodkiego smaku, w wyniku czego staje się ono niechętne do spożywania i picia produktów mniej słodkich. Przyczynia się ponadto do rozwoju próchnicy czy otyłości. Uznaje się, że podawana w ten sposób glukoza stanowi zbędne kalorie i nie wykazuje żadnej wartości odżywczej.
