Krzywa cukrowa – jakie są normy? Jak się przygotować?

Co to jest krzywa cukrowa? 

Krzywa cukrowa o badanie stosowane nie tylko w diagnostyce cukrzycy (szczególnie: cukrzyca typu 2., cukrzyca ciążowa), ale też w innych chorobach czy stanach chorobowych (np. zespół metaboliczny, reaktywna hipoglikemia).

Test OGTT wykonuje się w celu zbadania reakcji organizmu na nagły wzrost poziomu cukru we krwi. W przebiegu badania mierzona jest szybkość, z jaką glukoza wchłania siśę do tkanek i reakcja wydzielania insuliny na podaną glukozę. 

Badanie krzywej cukrowej to inaczej: 

• test OGTT (oral glucose tolerance test), 
• test doustnego obciążenia glukozą (lub doustny test tolerancji glukozy),
• krzywa glikemiczna, 
• krzywa cukrzycowa, krzywa glukozowa (potocznie).

Czy krzywa cukrowa jest wiarygodna? 

Tak, badanie krzywej cukrowej jest wiarygodne – jeśli jest przeprowadzone prawidłowo, a dodatkowo przygotujesz się do badania zgodnie z zaleceniami. 

Pamiętaj, że na wynik badania mogą mieć wpływ m.in.:

• przyjmowanie leków wpływających na gospodarkę węglowodanową (np. glikokortykosteroidy, doustne leki antykoncepcyjne, leki moczopędne),
• aktywność fizyczna przed badaniem, 
• palenie papierosów, picie alkoholu (szczególnie na 24h przed badaniem cukru).

Jakie są wskazania do wykonania krzywej glikemicznej? 

Wskazania to wykonania testu obciążenia glukozą: 

• podejrzenie cukrzycy typu 2.,
• nieprawidłowy poziom glukozy na czczo,
• stan przedcukrzycowy,
• objawy wskazujące na zespół metaboliczny przy prawidłowym poziomie cukru,
• diagnostyka cukrzycy ciążowej,
• reaktywna hipoglikemia.

Uwaga! Wszystkie przyszłe mamy powinny wykonać badanie krzywej glikemicznej między 24. a 28. tygodniem ciąży, gdy poziom hormonów diabetogennych mocno się podnosi.

Czy krzywą cukrową można zastąpić innym badaniem? 

Czasami wykonanie badania krzywej może być problematyczne (np. u niektórych pacjentów przy przyjmowaniu glukozy mogą wystąpić wymioty). Jakim badaniem zastąpić test OGGT? Alternatywą wskazaną przez lekarza może być badanie HbA1c, czyli stężenie hemoglobiny glikowanej. 

Jak przebiega i na czym polega badanie krzywej cukrowej?

Na czym polega badanie? To standardowe badanie przesiewowe – polega na trzykrotnym pobraniu krwi (pierwsze pobranie na czczo, kolejne dwa po przyjęciu roztworu glukozy).

Stężenie glukozy mierzone ocenia się na podstawie badania krwi żylnej (badania nie wykonuje się za pomocą glukometru). 

Szczegółowe instrukcje dotyczące badania przekaże laboratorium lub przychodnia, w którym będzie wykonywane. Poniżej opisany typowy przebieg badania.

Przebieg badania – krok po kroku 

Krok 1. Pacjent na badanie zgłasza się rano (na czczo, ostatni posiłek można zjeść na 12 godzin przed badaniem) - należy mieć przy sobie 75 g glukozy, butelkę wody mineralnej.

Krok 2. Pielęgniarka wykonuje pierwsze pobranie krwi u pacjenta na czczo 

Krok 3. Następnie należy rozpuścić glukozę w 300 ml wody

Krok 4. Pacjent wypija przygotowany roztwór glukozy

Krok 5. Po przyjęciu glukozy pacjent czeka na kolejne pobrania krwi – nie należy w tym czasie wykonywać żadnej aktywności fizycznej

Krok 6. Kolejna próbka pobierana jest po 60 minutach, a trzecia próbka – po 120 minutach od wypicia glukozy.

Uwaga! Przyjmowanie roztworu glukozy powinno odbywać się stopniowo – zalecane wypicie w ciągu kilku minut, małymi łykami, nie należy pić roztworu glukozy na raz (może wywoływać u niektórych odruch wymiotny.

Niezbędnik przed badaniem, tu znajdziesz: Glukoza w proszku, tabletkach i płynie

Kto zleca i kto wykonuje test obciążenia glukozą? 

Badanie zleca lekarz (na zlecenie lekarza wykonywane jest bezpłatnie, na stronie Heydoc możesz umówić telekonsultację w formie czatu, wideo lub rozmowy telefonicznej: lekarze online) lub wykonać bez skierowania (prywatnie). Test OGTT wykonuje najczęściej pielęgniarka. 

Jak przygotować się do badania krzywej cukrowej?

Trzy dni przed badaniem: 

• nie stosuj restrykcyjnych diet, mogą zaburzyć wchłanianie węglowodanów 
• nie odstawiaj węglowodanów, zachowaj zwyczajową dietę, nie stosuj głodówek
• nie pij alkoholu, nie pal papierosów, nie pij kawy (i napojów z kofeiną)

W dniu badania:

• ostatni posiłek – 12 godzin przed badaniem
• na badanie zgłoś się rano (po południu i wieczorem tolerancja glukozy może być zmniejszona)
• w przerwie między pobraniami krwi – ogranicz aktywność fizyczną

Ogólne porady przed badaniem: 

1. Zgłoś lekarzowi wszystkie przyjmowane leki (np. leki sterydowe czy moczopędne mogą zaburzyć wynik - lekarz przekaże instrukcje dotyczące postępowania),
2. Jeśli przyjmujesz metforminę - skonsultuj się z lekarzem przed badaniem
3. Nie wykonuj intensywnych treningów w dniach poprzedzających badanie.

Przeciwwskazania do wykonania badania 

• trwająca infekcja
• antybiotykoterapia
• intensywne treningi

Krzywa cukrowa – normy badania krzywej i wyniki badania

Normy cukru w badaniu na czczo: 70-99 mg/dl.

Norma glikemii w 120. minucie krzywej cukrowej: 

• < 140 mg/dl – wynik prawidłowy
• 140–199 mg/dl – nieprawidłowa tolerancja glukozy
•  ≥ 200 mg/dl – cukrzyca

Krzywa cukrowa w ciąży – norma: 

• < 92 mg/dl na czczo – wynik prawidłowy
• < 180 mg/dl po 60 minutach od wypicia glukozy – wynik prawidłowy
• < 153 mg/dl po 120 minutach od wypicia glukozy – wynik prawidłowy

Często czytany poradnik: Cukrzyca – objawy, przyczyny, dieta, badania

Wyniki krzywej cukrowej

Wyniki testu OGTT otrzymasz zazwyczaj w ciągu 24h – z wynikami najlepiej jak najszybciej udać się do lekarza, aby ustalić dalsze postępowanie. 

Interpretacja wyników krzywej cukrowej

Co zrobić, jeśli wynik krzywej glikemii jest nieprawidłowy? W większości przypadków nieprawidłowym wynikiem jest za wysoki poziom cukru. Może to wskazywać na cukrzycę typu 1., cukrzycę typu 2., stan przedcukrzycowy lub cukrzycę ciążową. 

Za niski cukier w badaniu może wskazywać na hipoglikemię reaktywną lub insulinomę. Pamiętaj, że wyniki powinien interpretować lekarz. 

Sprawdź, czym różni się cukrzyca typu 1. od cukrzycy typu 2.: 

Ile kosztuje doustny test obciążenia glukozą? 

Cena badania zależy od laboratorium i lokalizacji. Jeśli doustny test obciążenia glukozą zleca lekarz, to na podstawie skierowania można wykonać badanie za darmo. Prywatnie cena badania krzywej cukrowej to ok. 30-50 zł. 

Stężenie cukru w badaniu krzywej cukrowej – odpowiedzi na często zadawane pytania:

Czy przed badaniem na krzywa cukrowa można pić wodę?

Tak, przed badaniem można pić niewielką ilość wody niegazowanej bez dodatków (szczególnie jeśli trzeba np. popić leki). Nie zaleca się spożywać wody pomiędzy kolejnymi pobraniami krwi w badaniu. Nie spożywaj herbaty, kawy, słodzonych napojów i wody z dodatkami. 

Czy krzywa cukrowa jest obowiązkowa w ciąży?

Doustny test obciążenia glukozą to badanie obowiązkowe - wykonywane u kobiet w ciąży między 24. a 28. tygodniem ciąży. 

Cukrzyca ciążowa a test tolerancji glukozy - na czym polega? 

Warto wiedzieć, że każda kobieta może w ciąży doświadczyć cukrzycy ciążowej (nie mylić z cukrzycą, która występowała przed zajściem w ciążę). Test wykonywany jest w celu wykluczenia cukrzycy ciążowej, która – jeśli nie jest wykryta i odpowiednio leczona w ciąży - może zagrażać matce i dziecku. 

O czym świadczy nieprawidłowe stężenie glukozy we krwi? 

Nieprawidłowy poziom cukru może wskazywać zarówno na cukrzycę, jak i stan przedcukrzycowy. Na podstawie krzywej można zdiagnozować insulinooporność i wykryć niewłaściwą reakcję organizmu na przyjętą glukozę. Wynik powinien być zawsze omówiony przez lekarza - i uwzględniać wywiad lekarski i/lub pozostałe badania diagnostyczne. 

Czytaj też: Diagnoza cukrzycy – jak pogodzić się z chorobą?

Czy nieprawidłowy wynik poziomu glukozy we krwi jest wskazaniem do wykonania krzywej cukrowej?

Tak, jeśli w badaniu krwi na czczo wynik nie jest prawidłowy, to zaleca się powtórzyć badanie lub wykonać diagnostykę poszerzoną (krzywa cukrowa, hemoglobina glikowana). 

Co jeść przed krzywą cukrową? 

Na 3-10 dni przed badaniem nie zaleca się zmieniać drastycznie diety - a szczególnie nie zaleca się stosować głodówek, diet eliminujących węglowodany, źle zbilansowanych - itd. 

Czy na krzywa cukrowa trzeba być na czczo? 

Tak, na badanie krzywej cukrowej należy przyjść na czczo (na 8-12 godzin przed badaniem nie spożywaj żadnych posiłków, dopuszczalna jest niewielka ilość wody). 

Czym różnie się badanie glukozy we krwi od badania krzywej cukrowej? 

Badanie poziomu cukru polega na pobraniu krwi żylnej na czczo – interpretacja wyników odbywa się na podstawie jednego pobrania krwi. Krzywa cukrowa dodatkowo wprowadza kolejne pomiary cukru – po przyjęciu glukozy, tak aby ocenić reakcję organizmu na przyjęcie glukozy w określonym czasie (po 60 i 120 minutach). 

Czytaj też: Cukrzyca: testy diagnostyczne ważne dla diabetyka