Ciała ketonowe w moczu – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie

Ciała ketonowe w moczu – czym są? O czym świadczy ich obecność?

Ciała ketonowe to substancje powstające jako produkt pośredni podczas metabolizmu tłuszczy. Ciała ketonowe występują zarówno w krwi, jak i w moczu. W przypadku ciał ketonowych wyróżnia się ich 3 rodzaje, do których zaliczamy:

• kwas β-hydroksymasłowy (BHB),
• aceton,
• kwas acetooctowy.

Substancje te uwalnianie są podczas lipolizy, czyli procesu metabolizowania tłuszczy. W przypadku zdrowego organizmu ciała ketonowe nie są wykrywalne podczas badań diagnostycznych – ich ilości są śladowe.

Jeśli jednak w obrębie organizmu dochodzi do pewnych zaburzeń, wówczas podczas badań wykrywalne są ciała ketonowe w moczu, a to oznacza, że należy znaleźć przyczynę tego zjawiska. Może ona wynikać ze schorzeń przewlekłych lub stanów doraźnych, np. zbyt intensywnej aktywności fizycznej czy utrzymującej się gorączki.

>> Ostre objawy cukrzycy typu 1.

Ciała ketonowe w moczu – kiedy należy wykonać badanie?

Wskazaniem do wykonania badania z oznaczeniem ciał ketonowych w moczu jest przede wszystkim podejrzenie kwasicy ketonowej lub monitorowanie jej przebiegu.

Kwasica ketonowa to zjawisko występujące jako powikłanie w przebiegu cukrzycy, którego nie wolno lekceważyć – kwasica jest poważnym stanem, zagrażającym zdrowiu.

Jej bezpośrednią przyczyną jest krytyczny niedobór insuliny czy stany jej zwiększonego zapotrzebowania (np. w przebiegu infekcji).

Znaczny i gwałtowny niedobór insuliny sprawia, że wątroba zaczyna nadmiernie produkować glukozę, co zaburza funkcjonowanie gospodarki ketonowej i prowadzi do tworzenia się ciał ketonowych.

Objawy kwasicy ketonowej to m.in.:

• nadmierne uczucie pragnienia,
• zmęczenie i wzmożona senność,
• suchość w jamie ustnej,
• bóle brzucha oraz w okolicy klatki piersiowej,
• zawroty i bóle głowy,
• płytki oddech,
• zaczerwienienie się skóry.

Wystąpienie tych objawów wymaga szybkiej konsultacji medycznej, gdyż kwasica ketonowa może prowadzić do śpiączki i zgonu.

>> Cukrzyca: testy diagnostyczne ważne dla diabetyka

Ciała ketonowe w moczu – jak się przygotować do badania?

Wykonując badanie stężenia ciał ketonowych w moczu, często jednocześnie wykonuje się badanie stężenia glukozy, również w moczu. Zaleca się, aby był to pierwszy mocz, wykonywany na czczo, jeszcze przed spożyciem posiłku. Pozwoli to na uzyskanie możliwie jak najbardziej wiarygodnego wyniku badań.

Przygotowaniem do badania jest zakup odpowiedniego pojemnika na mocz. Taki produkt można znaleźć w każdej aptece – jest to specjalny, jałowy pojemnik, do którego należy oddać próbkę moczu. Co istotne, pojemnik można otworzyć dopiero bezpośrednio przed oddaniem moczu.

W przeciwnym razie straci on swoją jałowość, a to z kolei może wpłynąć na ostateczny wynik badania. Oprócz tego nie ma żadnych dodatkowych wskazówek co do przygotowania się na badanie. Gotową próbkę należy zanieść do wybranego punktu laboratoryjnego.

Jak przebiega badanie ciał ketonowych w moczu?

Badanie ciał ketonowych w moczu przeprowadzane jest samodzielnie w domu i polega na oddaniu próbki pierwszego, porannego moczu. Następnie próbka, po dostarczeniu do konkretnej placówki, jest poddawana analizie. Na wyniki badania nie trzeba długo czekać – zwykle są one dostępne po ok. kilku dniach od oddania próbki. Jest to okres od 1 do 10 dni, w zależności od wybranej placówki.

>> Jakie są skutki i powikłania hiperglikemii?

Ciała ketonowe w moczu – normy. Jak interpretować wyniki?

Wykrycie ciał ketonowych w moczu już samo w sobie z założenia jest czymś niepokojącym i sugeruje zaburzenia w funkcjonowaniu organizmu. W tej kwestii wyróżnia się jednak niski poziom ciał ketonowych w moczu, które zwykle sugerują niewielki nieprawidłowości oraz poziom średni i wysoki. Norma dla ciał ketonowych mieści się w granicach 0,2 mmol/l.

Po odebraniu wyników warto pamiętać o tym, aby zawsze skonsultować się z lekarzem. Jest to jedyny sposób na postawienie rzetelnej diagnozy. Specjalista analizuje otrzymane wyniki w odniesieniu do innych badań, a także przeprowadzonego wywiadu i historii choroby.

Dzięki temu może wskazać dalsze kierunki diagnostyczne. Warto pamiętać również o tym, iż podwyższony poziom ciał ketonowych w organizmie może wystąpić w wyniku intensywnej aktywności fizycznej.

Ciała ketonowe w moczu – co po badaniu?

Badanie stężenia ciał ketonowych w moczu to jedno z najprostszych narzędzi diagnostycznych, polegające wyłącznie na oddaniu świeżej próbki płynu do dalszej analizy. Dlatego też nie ma żadnych przeciwwskazań do badania ani szczególnych wskazań przed jego wykonaniem. Po badaniu należy poczekać na wyniki, a po ich odebraniu skonsultować się z lekarzem.

Ciała ketonowe w moczu – jak wykonać badanie w ciąży?

Ciała ketonowe w moczu w czasie ciąży mogą występować i mieć nieco podwyższony poziom. Przyczyną tego stanu są zaburzenia gospodarki energetycznej, na które wpływają częste wymioty.

Dlatego też podwyższony poziom ciał ketonowych można zaobserwować m.in. w czasie I trymestru ciąży. Stan ten należy monitorować, aby wykluczyć inne przyczyny.

Badanie oznaczenia ciał ketonowych w moczu w przypadku kobiet ciężarnych wygląda dokładnie tak samo, jak u pozostałych – świeżą próbkę moczu należy oddać do analizy laboratoryjnej. Ze względu na swoją specyfikę badanie jest w pełni nieinwazyjne i bezpieczne.

Ciała ketonowe w moczu – jak wygląda to badanie u dzieci?

Ciała ketonowe w moczu u dzieci mogą występować na skutek infekcji czy objawów, takich jak gorączka, wymioty czy stan wygłodzenia. Ich obecność na niskim poziomie może być zauważalna także u niemowląt i małych dzieci, które mają ograniczone rezerwy glikogenu.

Badanie z oznaczeniem ciał ketonowych w moczu u dziecka wykonuje się tak samo jak u osób dorosłych.

Ciała ketonowe w moczu – cena. Jaki jest koszt badania?

Badanie z oznaczeniem ciał ketonowych w moczu należy do bardzo taniej diagnostyki. Koszt takiego badania waha się w granicach 10–20 zł. Warto doliczyć do tego koszt zakupu jałowego pojemniczka, który średnio wynosi ok. 2 zł, w zależności od wybranej apteki.