Jakie są skutki i powikłania hiperglikemii?

Przecukrzenie może prowadzić zarówno do ostrych, jak i przewlekłych powikłań cukrzycy. Bardzo wysoki poziom cukru we krwi np. u osoby z jeszcze niezdiagnozowaną cukrzycą typu 1. może doprowadzić do śpiączki cukrzycowej. Jest to stan bezpośrednio zagrażający życiu, który wymaga leczenia szpitalnego. Z kolei przewlekłe hiperglikemie, nawet umiarkowane, przyczyniają się do powstania tzw. późnych powikłań cukrzycy, takich jak np. zespół stopy cukrzycowej, retinopatia cukrzycowa czy miażdżyca naczyń.

>> Stopa cukrzycowa to większe ryzyko upośledzenia funkcji poznawczych

Skutki hiperglikemii

Zbyt wysoki poziom cukru we krwi ma bardzo niekorzystny, można powiedzieć toksyczny, wpływ na naczynia organizmu. W wyniku podwyższonego poziomu glukozy niszczone są przede wszystkim naczynia krwionośne – zarówno te małe, znajdujące się w oczach, nerkach czy zakończeniach nerwowych, jak i duże, czyli tętnice i żyły, od kondycji których zależy wydolność całego układu krążenia. To w obrębie naczyń krwionośnych – właśnie z powodu zbyt wysokiego cukru we krwi – tworzą się późne powikłania cukrzycy. Powikłania te dzielimy na:

• mikronaczyniowe (mikroangiopatyczne), czyli dotyczące małych naczyń krwionośnych – do grupy tej zalicza się retinopatię cukrzycową, neuropatię cukrzycową, cukrzycową chorobę nerek oraz zespół stopy cukrzycowej;
• makronaczyniowe (makroangiopatyczne), dotyczące dużych naczyń krwionośnych, w których szybko postępujący proces miażdżycowy prowadzi do powikłań w postaci choroby niedokrwiennej serca, udaru i zawału.

Dlaczego hiperglikemia niektóre narządy organizmu niszczy bardziej niż inne?

Warto wiedzieć, że nie wszystkie komórki naszego ciała potrzebują insuliny, by glukoza dostała się do ich wnętrza. Z komórek niezależnych od insuliny zbudowane są mózg, siatkówka oka, nerki, włókna nerwowe, nadnercza czy naczynia krwionośne. To właśnie one są w największym stopniu narażone na powikłania, ponieważ w stanie hiperglikemii toksyczne działanie zbyt wysokiego poziomu cukru we krwi oddziałuje na nie bezpośrednio.

Hiperglikemia przyspiesza glikację białek, czyli fizjologiczny proces, który prowadzi do starzenia się komórek. Nadmiar krążącego we krwi cukru przyłącza się do różnych cząsteczek białkowych i niekorzystnie je zmienia. Im wyższe jest to stężenie glukozy we krwi, tym ta reakcja zachodzi szybciej. W ten sposób w wyniku nadmiaru glukozy, która bez udziału insuliny przedostaje się do komórek w gałce ocznej, w nerkach czy komórek nerwowych, niszczone są ich struktury i rozwijają się powikłania cukrzycy.

>> Intensywne leczenie pacjentów z cukrzycą może wydłużyć ich życie

Ostre powikłanie hiperglikemii

Skutkiem przecukrzenia może być także kwasica ketonowa, zaliczana do powikłań ostrych, czyli takich, które rozwijają się w krótkim czasie. Przyczyną kwasicy ketonowej jest wysoka hiperglikemia powodowana znacznym niedoborem lub całkowitym brakiem insuliny w organizmie. Jest to powikłanie, na które narażone są osoby leczone insuliną, przede wszystkim z cukrzycą typu 1. Znaczny niedobór lub brak insuliny sprawia, że organizm nie może czerpać energii z węglowodanów i jego komórki zaczynają głodować. Dlatego zaczynają czerpać energię z tkanki tłuszczowej. Skutkiem ubocznym metabolizowania tłuszczów (które przede wszystkim są materiałem zapasowym, a nie energetycznym) są ciała ketonowe. Ketony wytwarzane są przez wątrobę, mają kwaśny odczyn (stąd nazwa kwasica), przez co mocno zaburzają biochemię organizmu. Z powodu zatrucia organizmu ciałami ketonowymi oraz towarzyszących temu zaburzeń elektrolitowych insulina podawana wstrzykiwaczem lub pompą insulinową nie jest w stanie obniżyć poziomu cukru we krwi. Kwasica ketonowa wymaga leczenia szpitalnego, m.in. podawania insuliny dożylnie. 

>> Cholesterol – dobry i zły (HDL i LDL). Normy cholesterolu, jak obniżyć jego poziom?