Łupież to drobnopłatowe złuszczanie się naskórka owłosionej skóry głowy, wywołane przez drożdżaka Malassezia, naturalnie występującego na ludzkiej skórze. Nadmierne łuszczenie się i osypywanie się naskórka to już objaw choroby skóry, która może nawracać. Jak objawiają się łupież suchy, tłusty i pstry? Jakie produkty można zastosować w leczeniu łupieżu?
Łupież suchy, tłusty, pstry – przyczyny, objawy, leczenie
W serwisie Apteline.pl zgodnie z wizją Grupy NEUCA zależy nam na przekazywaniu treści najwyższej jakości – sprawdzonych informacji, eksperckiej wiedzy. Dlatego nasze teksty piszą i weryfikują specjaliści – farmaceuci i lekarze.
Łupież – przyczyny
Przyczyną powstawania łupieżu jest nadmierny rozrost grzyba Malassezia, którego zbyt duże namnażanie może powodować objawy w postaci łuszczącego się naskórka skóry głowy. Nadmierne złuszczanie jest wynikiem skrócenia procesu odnowy keratynocytów (komórek naskórka) z 28 dni do 7-15 dni.
Do rozwoju łupieżu przyczyniają się:
1. czynniki endogenne (wewnętrzne):
- zaburzenia hormonalne,
- predyspozycje genetyczne,
- stres,
- nadużywanie alkoholu,
- nieprawidłowa dieta,
2. czynniki egzogenne (zewnętrzne):
- zbyt rzadkie mycie włosów,
- długie trzymanie ręcznika na włosach po umyciu i spanie z mokrymi lub wilgotnymi włosami,
- nieodpowiedni dobór szamponu do włosów i niedokładne jego spłukiwanie,
- częste suszenie włosów gorącym nawiewem oraz używanie prostownicy, lokówki,
- częste używanie farb do włosów i kosmetyków do stylizacji,
- nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV,
- przebywanie w nadmiernie ogrzewanym pomieszczeniu (suche powietrze),
- częste noszenie nakryć głowy.
Łupież suchy
Łupież suchy objawia się odrywaniem fragmentów suchego naskórka i osypywaniem na ramiona i plecy. Temu procesowi z reguły nie towarzyszy stan zapalny. Sporadyczne pojawianie się niewielkich ilości łupieżu nie oznacza choroby skóry – obumieranie i złuszczanie się naskórka to naturalny proces. Dopiero nadmierne łuszczenie się i bardzo duże ilości łupieżu mogą wskazywać na chorobę skóry.
W przypadku łupieżu suchego można zauważyć, że skóra głowy jest wysuszona i ściągnięta. Nasilenie się objawów może prowadzić do powstania strupów na głowie. Strupy obumarłego naskórka z czasem mogą tworzyć warstwy i ściśle przylegać do skóry. Objawem łupieżu suchego może być również świąd skóry głowy.
>> Swędzenie skóry – z czego wynika, czy domowe sposoby pomogą?
Łupież tłusty
Łupież tłusty różni się od suchego przede wszystkim obecnością silnego łojotoku. Wyraźne są też objawy stanu zapalnego – mogą powstawać tłuste, żółtawe strupy. W badaniu dermatologicznym stwierdza się wyraźnie rozszerzone ujścia gruczołów łojowych, które wypełnione są łojowo-rogową masą. Strupy mogą tworzyć warstwy, dodatkowo występuje bardzo uporczywy świąd głowy.
Częste drapanie skóry głowy może z kolei powodować podrażnienia i powstawanie w tym obszarze infekcji bakteryjnych. Ważne jest zdiagnozowanie przyczyny powstania łojotoku. Stan ten może wynikać z ogólnoustrojowych czynników (np. nadczynności hormonów androgenowych), środowiskowych (np. niska temperatura) lub miejscowych (np. wrodzona skłonność do rogowacenia ujść mieszków).
Szybkiemu przetłuszczaniu się włosów towarzyszyć może wypadanie. Jeśli łojotok i łuszczenie się skóry występuje również w okolicach brwi, to przyczyną łupieżu może być łojotokowe zapalenie skóry.
>> Suplementy wzmacniające włosy
>> Preparaty przeciwko wypadaniu włosów
Łupież pstry
Łupież pstry podobnie jak inne rodzaje łupieżu spowodowany jest działaniem grzyba drożdżopodobnego Malassezia. W pierwszej fazie łupieżu pstrego na ciele mogą pojawić się brunatne plamy. W miejscach zakażonych grzybem w późniejszym okresie mogą powstać odbarwienia oraz drobnopłatowe łuszczenie. Najczęściej objawy łupieżu pstrego pojawiają się na karku, klatce piersiowej, plecach, i ramionach.
Objawy łupieżu pstrego są bardzo charakterystyczne – wstępną diagnozę dermatolog może postawić już podczas pierwszej wizyty, ale potwierdzenie uzyskuje się dopiero po badaniu mykologicznym.
Leczenie łupieżu
Celem terapii jest nie tylko niwelowanie objawów, lecz także przyczyn łupieżu i łojotoku.
Szampony na łupież suchy
W leczeniu łupieżu suchego stosuje się szampony zawierające substancje przeciwgrzybicze, keratolityczne i zmniejszające mnożenie się komórek naskórka. W najczęściej stosowanych znajdziemy przede wszystkim siarczek selenu, pirokton olaminy (oktopiroks), ketokonazol czy cyklopiroksolaminę.
- Szampony z siarczkiem selenu (działa przeciwgrzybiczo oraz hamuje mnożenie się komórek naskórka) stosuje się 2 razy w tygodniu przez pierwsze 2 tygodnie, a następnie raz w tygodniu przez kolejne 2 tygodnie. Selen może powodować podrażnienie skóry, dlatego nie zaleca się stosowania na uszkodzoną skórę lub przy stanie zapalnym. Szampony z tym składnikiem mogą powodować przebarwienie włosów, zmieniać kolor farby do włosów, a także przebarwiać biżuterię, dlatego najlepiej ją zdjąć przed myciem głowy.
- Szampony z ketokonazolem mają działanie przeciwgrzybicze i są stosowane w leczeniu ostrego łupieżu, zarówno suchego, jak i przebiegającego z silnym łojotokiem. Aby szampon zadziałał, należy go spienić i pozostawić na skórze głowy na 3-5 minut. W pierwszej fazie leczenia (2-4 tygodni) szamponu z ketokonazolem używa się co 3-4 dni. Dla podtrzymania działania stosuje się go jako środek profilaktyczny raz na 1-2 tygodni. Działania niepożądane to miejscowy świąd, pieczenie i zaczerwienienie.
- Cyklopiroksolamina oprócz działania przeciwgrzybiczego wykazuje też działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne. Szampon z cyklopiroksolaminą stosuje się przez pierwsze 4 tygodnie 2 do 3 razy w tygodniu. Po spienieniu również musi pozostawać na skórze głowy 3-5 minut. Przez kolejne 3 miesiące należy stosować szampon raz w tygodniu w celu zapobiegania nawrotom.
Leczenie łupieżu tłustego
Leczenie łupieżu tłustego polega na stosowaniu środków przeciwłojotokowych, przeciwgrzybiczych, hamujących proliferację komórek naskórka oraz keratolitycznych. Stosowane substancje lecznicze to najczęściej ketokonazol, siarczek selenu, pirokton olaminy, cyklopiroksolamina oraz dziegcie.
- Szampony z ketokonazolem, siarczkiem selenu oraz cyklopiroksolaminą stosuje się identycznie jak przy leczeniu łupieżu suchego.
- Pirokton olaminy wykazuje działanie przeciwgrzybicze, przeciwbakteryjne i przeciwłojotokowe.
- Dziegcie, będące produktami suchej destylacji drewna lub kory, to m.in. dziegieć sosnowy i brzozowy. Mają gęstą, smolistą konsystencję. Wykazują działanie przeciwzapalnie, przeciwświądowe i keratolitycznie. Obecnie dostępne są głownie szampony z dziegciem brzozowym, również w połączeniu z kwasem salicylowym (działanie keratolityczne, przeciwzapalne) lub oktopiroksem (działanie przeciwgrzybicze).
Leczenie łupieżu pstrego
Polega na zastosowaniu leków przeciwgrzybiczych o działaniu miejscowym lub ogólnym. W miejscowym leczeniu stosowane są przede wszystkim:
- szampony przeciwłupieżowe (w składzie często: siarczek selenu, ketokonazol),
- miejscowe leki przeciwgrzybicze w postaci kremów (ketokonazol, ekonazol, terbinafina).
Szampony przeciwgrzybicze nakłada się na obszary zajęte chorobą na 10 minut, a następne spłukuje, powtarzając czynność codziennie przez 10 dni. Kremy przeciwgrzybicze również stosuje się przez 10 dni. Większość tych leków dostępna jest bez recepty.
W zaawansowanym stadium łupieżu pstrego stosuje się leki do stosowania doustnego dostępne wyłącznie z przepisu lekarza (itrakonazol, flukonazol).
Łupież jest chorobą skóry, która może powracać po okresach remisji. Dlatego po wyleczeniu łupieżu warto zadbać o odpowiednią pielęgnację skóry głowy, zwracać uwagę na składy produktów do pielęgnacji włosów, wzbogacić dietę o witaminy i minerały odżywiające włosy i skórę.
Najczęściej zadawane pytania dotyczące łupieżu
Wyróżnia się kilka rodzajów łupieżu, ale w większości przypadków choroba nie jest zaraźliwa. Ryzyko przekazania infekcji dotyczy jedynie łupieżu pstrego, który wywołuje drożdżak z rodziny Malassezia furfur. Jest on lipofilny, dlatego w szczególnie dużym natężeniu występuje blisko ujścia gruczołów łojowych. W przypadku łupieżu suchego, tłustego oraz różowego nie ma ryzyka zakażenia innej osoby.
Wyróżnia się kilka rodzajów łupieżu, ale ten najbardziej powszechny pojawia się na skórze głowy. Jest on wyraźnie widoczny pod postacią niewielkich, złuszczających się fragmentów skóry, które mają barwę białą lub srebrzysto-białą. Choroba cechuje się okresowym nasileniem, m.in. w wyniku przebywania w pomieszczeniach, gdzie panuje niska lub wysoka temperatura oraz wskutek nieprawidłowej higieny skóry głowy. W okresach zaostrzenia naskórek łuszczy się intensywniej.
W walce z łupieżem pomaga przede wszystkim zmiana diety na zdrową i bogatą w witaminy oraz mikroelementy. Warto wzbogacić jadłospis o produkty zawierające cynk, żelazo, magnez, a także witaminy z grupy B. Zaleca się też stosowanie płukanek do włosów z wykorzystaniem naturalnych ziół – melisy, mięty lub pokrzywy. Taki ekstrakt należy nałożyć na skórę głowy, a następnie delikatnie wmasowywać, aby równomiernie rozprowadzić na całej jej nawierzchni.
Wyróżnia się kilka rodzajów łupieżu, w tym łupież suchy, tłusty, pstry oraz różowy. Łupież suchy objawia się występowaniem drobnych, białych „łusek” na skórze głowy i we włosach. Łupież tłusty charakteryzuje się łojotokiem, uporczywym swędzeniem skóry i wyraźnie widocznym odczynem zapalnym. Łupież pstry objawia się jako szarożółte plamy na skórze tułowia (nie głowy). Z kolei łupież różowy charakteryzuje się powstawaniem różowych plamek na klatce piersiowej.
