Drganie powieki rzadko budzi niepokój pacjenta, gdyż kojarzy się ze stresem lub niedoborami pokarmowymi, którym można łatwo zaradzić. Jeśli jednak powieka górna lub dolna drga często, silnie, może być wczesnym objawem poważnych chorób neurologicznych.
Drganie powieki – jakie może mieć przyczyny i jak się go pozbyć
Drganie powieki górnej, dolnej
Powieki drgają, gdy dochodzi do mimowolnych skurczów mięśnia okrężnego oka, odpowiadającego za ruchy powiek. Ruch powieki podczas napadu drżenia w większości przypadków jest niewielki, prawie niezauważalny dla otoczenia, sam pacjent może mieć jednak wrażenie, że skurcze są mocne i widoczne. Drżenie powieki trwa zazwyczaj do kilku minut, a natężenie ruchów może być umiarkowane (pojedyncze drgnięcie co parę sekund), ale też bardzo duże (nawet kilku drgań na sekundę).
Drganie powieki – przyczyny i wyzwalacze
- Miokimie – krótkotrwałe, mimowolne, drobne i samoograniczające się skurcze mięśni. Zjawisko powszechnie występuje u większości osób. Miokimie najczęściej dotyczą mięśni głowy i szyi i angażują pojedyncze włókna lub grupy mięśni, które wykazują powolny, falujący ruch w powierzchniowych warstwach pod skórą. Miokimia oka częściej dotyczy dolnej powieki i może być wywołana zmęczeniem, niewyspaniem, stresem, spożyciem alkoholu, spożyciem napojów kofeinowych (kawa, cola, energetyki i inne), długotrwałym wysiłkiem (np. wyczerpującym treningiem, pracą fizyczną).
- Niedobory pokarmowe – długotrwałe błędy dietetyczne, często połączone z intensywnym trybem życia, nadużywaniem alkoholu i paleniem papierosów mogą spowodować niedobory różnych ważnych składników pokarmowych, w tym magnezu odpowiedzialnego za regulację przewodnictwa nerwowo-mięśniowego i relaks mięśni. Z drganiem powiek mogą mieć związek również niedobory potasu, wapnia i witamin z grupy B.
- Podrażnienia oka – spowodowane np. długotrwałym wpatrywaniem się w ekran komputera, przesuszeniem tkanek oka (zespół suchego oka), rzadszym mruganiem, ekspozycją na alergeny.
- Tężyczka – stan patofizjologiczny objawiający się mimowolnymi skurczami mięśni twarzy, w tym również powiek. Tężyczka występuje przy hipokalcemii, czyli niedoborze wapnia.
- Ciąża – drganie powiek w ciąży zdarza się stosunkowo często i zazwyczaj ma związek z niedoborami pokarmowymi, zwłaszcza niedoborem magnezu i potasu.
Drganie powieki – przyczyny neurologiczne
W rzadkich przypadkach drżenie powieki może mieć związek z poważnymi chorobami dotyczącymi najczęściej układu nerwowego (niekiedy bywa jednym z pierwszych objawów tych schorzeń). To m.in.:
- choroba Parkinsona
- uszkodzenie mózgu w wyniku stanów zapalnych, urazów, udaru lub rosnącego guza
- reakcja na niektóre leki
- zespół Meige'a (drganiom powiek często towarzyszy dystonia ustno-żuchwowa)
- zespół Tourette’a (drgania powiek stanowią jeden z tików)
- zaburzenia pracy tarczycy (np. choroba Hashimoto)
- dystonia ogniskowa dotycząca mięśni oka lub inne dystonie
- choroby demielinizacyjne (np. stwardnienie rozsiane)
- połowiczny kurcz twarzy
- porażenie Bella
- neuroborelioza
- zaburzenie napięć mięśniowo-powięziowych głowy i szyi (nazywane przez pacjentów drganiem powieki od kręgosłupa)
>> Szczękościsk. Jakie są przyczyny nocnego szczękościsku?
Guz mózgu a drganie powieki
Pacjenci doświadczający długotrwałego, powtarzającego się drgania powieki górnej lub dolnej mogą się niepokoić, że przyczyną okaże się guz mózgu wywierający nacisk na różne jego struktury, w tym na nerwy kontrolujące mięśnie oka. Takie rozpoznanie teoretycznie jest możliwe, ale w ogromnej większości przypadków drganie powieki bywa tylko jednym z objawów tej poważnej choroby nowotworowej. Pozostałe to:
- silne i narastające bóle głowy,
- nudności i wymioty (zwłaszcza rankami),
- zaburzenia widzenia,
- zaburzenia równowagi,
- zaburzenia mowy,
- stopniowe upośledzenie funkcji poznawczych.
>> Klasterowy ból głowy – objawy, przyczyny. Jak przebiega napad klasterowy?
Kiedy trzeba iść do lekarza z drganiem powieki?
Drganie powiek zwykle ustępuje w ciągu kilku minut i nie wraca pod warunkiem unikania czynników wyzwalających. Zaniepokoić powinno przedłużające się drżenie mięśni oka oraz innych grup mięśni, a także towarzyszące drżeniu inne objawy. Do lekarza trzeba umówić się, jeśli:
- drganie utrzymuje się dłużej niż tydzień;
- powieka całkowicie zamyka się przy każdym drgnięciu;
- pacjent doświadcza drgania mięśni w innych częściach twarzy lub ciała;
- drganiu towarzyszą parestezje, np. mrowienie, drętwienie;
- oko staje się czerwone, zapuchnięte, pojawia się pieczenie, ból, nieprawidłowa wydzielina z oka;
- powieka opada i nie wraca do naturalnej pozycji;
- opada również kącik ust;
- występują zaburzenia widzenia;
- występuje kołatanie serca;
- występują bóle i zawroty głowy oraz nudności;
- występuje każda inna nieprawidłowość towarzysząca drganiu powiek.
>> Drżenie rąk – jakie ma przyczyny, czy pomoże lek bez recepty?
Co na drganie powieki?
Drgania powieki, bez innych objawów towarzyszących, zazwyczaj ustępują samoistnie po kilku lub kilkunastu minutach, a wielu pacjentów zauważa, że drżenie mięśni oka uspokaja się lub ustaje, gdy zaczynają koncentrować się na jakimś zadaniu, a także podczas mówienia, śpiewania lub tarcia jakiejś części ciała. W większości przypadków drganie powieki nie wymaga żadnego leczenia, a postępowanie profilaktyczne to:
- prowadzenie zdrowszego i spokojniejszego trybu życia,
- wysypianie się,
- uzupełnienie ewentualnych niedoborów pokarmowych,
- ograniczenie alkoholu, kofeiny i nikotyny,
- stosowanie tzw. sztucznych łez,
- higiena pracy z komputerem,
- stosowanie technik relaksacyjnych w walce ze stresem.
>> Co pić rano zamiast kawy, żeby się obudzić?
Jeśli drganie powieki trwa długo i nie przemija, a także jeśli towarzyszą mu inne niepokojące objawy, pacjent zazwyczaj kierowany jest do neurologa. Diagnostyka opiera się na wywiadzie, badaniu fizykalnym oraz obrazowaniu mózgu za pomocą tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego. Leczenie przyczynowe uzależnione jest od wykrytej przyczyny drgania mięśni oka i może obejmować np. rehabilitację poudarową, odstawienie niektórych leków, leczenie tarczycy. U pacjentów, dla których częste i silne drgania powieki stanowią poważny problem, rozważa się wykonanie zabiegów, które czasowo lub trwale zatrzymają skurcze mięśni:
- iniekcje toksyny botulinowej (tzw. botoks) czasowo porażającej część mięśnia okrężnego oka,
- chirurgiczne usunięcie fragmentu mięśnia okrężnego oka,
- ablacja nerwu twarzowego.
