Opuchnięte nogi - przyczyny i leczenie. O czym świadczy opuchlizna nóg?

Opuchnięte nogi to częsty problem, na który uskarża się coraz więcej pacjentów. Często opuchlizna jest niewidoczna, a o jej pojawieniu świadczy ucisk odzieży, która do tej pory nie wywoływała dyskomfortu. O czym świadczą opuchnięte nogi? Jak rozpoznać przyczynę opuchlizny i jak jej zaradzić?

Opuchlizna a obrzęk

Opuchlizna to nic innego, jak obrzęk spowodowany nadmiernym gromadzeniem się płynów (głównie wody) w tkankach. Jest to związane z zaburzeniami mikrokrążenia. Niekiedy obrzęk jest wynikiem urazu mechanicznego. Z kolei u kobiet opuchlizna może być efektem zmian w gospodarce hormonalnej związanych z poszczególnymi fazami cyklu.

>> PMS (Zespół napięcia przedmiesiączkowego). Objawy PMS – ile trwa i jak sobie radzić?

Opuchnięte kostki u nóg

Opuchlizna nóg dotyczy najczęściej kostek. To właśnie w tym miejscu obrzęk jest najbardziej widoczny. Niekiedy wiąże się to również z ograniczeniem ruchu i bólem. Istnieje wiele potencjalnych przyczyn opuchniętych kostek i mogą być one związane z wieloma narządami.

Opuchnięte kostki u nóg – przyczyna

Oprócz wspomnianych wcześniej wahań hormonalnych czy urazów mechanicznych do przyczyn opuchniętych nóg można dołączyć siedzący tryb życia. Dotyczy to także kostek. Obrzęk kostek może również świadczyć o:

• chorobach serca,
• chorobach krążenia,
• niedoczynności tarczycy,
• niewydolności nerek,
• zaburzeniach wątroby,
• odczynie alergicznym,
• zaburzeniach działania układu limfatycznego,
• rozwijających się stanach zapalnych,
• złej diecie (zbyt duże spożycie soli),
• zatrzymaniu wody w organizmie,
• odwodnieniu.

Bardzo ciekawym zagadnieniem jest tutaj zatrzymywanie się wody w organizmie oraz odwodnienie. Wydawałoby się, że te dwie przyczyny wzajemnie się wykluczają. Nic bardziej mylnego. Jeżeli pije się zbyt mało wody, wówczas organizm dostaje sygnał, żeby rozpocząć gromadzenie płynnych zapasów. Woda „odkłada się” w przestrzeniach międzykomórkowych, dając efekt obrzęku. Często daje to wrażenia opuchnięcia całego ciała.

>> Elektrolity dla dorosłych i dla dzieci

Dlatego, jeżeli przyczyną opuchniętych kostek jest nieodpowiednie nawodnienie, wówczas wystarczy pić zalecaną ilość wody lub płynów nawadniających, a problem szybko zniknie. W przypadku, jeżeli przyczyną opuchniętych nóg są choroby lub zaburzenia w funkcjonowaniu narządów, wówczas trzeba wprowadzić odpowiednie leczenie farmakologiczne.

Opuchnięte kostki u nóg a nerki

Spośród wielu przyczyn opuchniętych nóg, które wymieniłam powyżej, bardzo istotne są problemy z nerkami. Może do nich dojść w wyniku zmniejszenia, tzw. ciśnienia onkotycznego (związanego, m.in. ze stężeniem białka w osoczu krwi) w wyniku utraty białka z moczem. Dzieje się tak, np. przy zespole nerczycowym. Istotne jest także uszkodzenie kłębuszków nerkowych, przez co dochodzi do zaburzenia filtracji, czego konsekwencją jest zwiększona ilość białka w moczu. Tym białkiem są najczęściej albuminy odpowiedzialne za prawidłowe utrzymanie równowagi między płynem wewnątrznaczyniowym, a pozanaczyniowym. Na skutek zmniejszenia stężenia albumin we krwi dochodzi do przepuszczania wody poza naczynia, czego efektem jest pojawienie się obrzęków.

>> Badanie moczu - na czym polega analiza?

Opuchnięte nogi a urazy

W wyniku urazów, złamań czy zabiegów, kiedy kończyna jest unieruchomiona, wówczas dochodzi do utrudnionego odpływu krwi z naczyń żylnych. W konsekwencji można ona się zatrzymywać, co sprzyja tworzeniu się skrzepów. Stąd tak ważne podawanie leków przeciwzakrzepowych w czasie unieruchomienia kończyn. Uwaga, takich leków nie wolno stosować bez konsultacji z lekarzem.

Dodatkowo unieruchomienie kończyn powoduje zatrzymywanie się limfy w naczyniach limfatycznych. Jej zastój sprzyja do przesączania do przestrzeni międzykomórkowej. Wówczas pojawiają się obrzęki, które często obejmują tylko jedną stronę.

Opuchnięte nogi a leki

Trzeba także zaznaczyć, że obrzęki nóg mogą być działaniem niepożądanym stosowanych leków. Mechanizm działania poszczególnych preparatów może, ale nie musi, powodować nadmierne gromadzenie się wody. Są to:

• estrogen,
• niektóre leki stosowane na nadciśnienie (np. blokery kanału wapniowego),
• leki przeciwdepresyjne,
• leki przeciwcukrzycowe,
• NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne),
• leki sterydowe.

Oczywiście, jeżeli przyjmuje się tego typu leki, nie wolno przerywać kuracji bez konsultacji z lekarzem.

Opuchnięte nogi – diagnostyka

Jeżeli opuchnięcie nie jest spowodowane urazem bądź reakcją alergiczną, wówczas należy skontaktować się z lekarzem w celu zdiagnozowania przyczyny pojawienia się obrzęku. W tym celu wykonuje się szereg badań, np.:

• badanie moczu i krwi, które wykażą ewentualne problemy z nerkami,
• USG żył i tętnic, które pozwoli zaobserwować zaburzenia w przepływie krwi,
• EKG, echo serca pozwolą sprawdzić, czy nie doszło do niewydolności serca.

>> Jak rozpoznać zakrzepicę żył głębokich?

Spuchnięta kostka w prawej nodze

Zdarza się, że obrzęk dotyczy tylko jednej kończyny. W zależności od tego, której nogi dotyczy opuchlizna, może to wskazywać na różne schorzenia. Przykładowo obrzęk prawej kostki może świadczyć o niewydolności żylnej.

Pojawienie się opuchlizny jednej nogi może być też związane z: infekcją skórną, chorobą nowotworową, zapaleniem kości lub szpiku czy torbielem Bakera (bolesny obrzęk pod kolanem).

Co na opuchniętą nogę?

W zależności od przyczyny dobiera się odpowiednie leczenie opuchniętych nóg. Przede wszystkim ważne jest zadbanie o prawidłowe nawodnienie. To podstawa w kwestii eliminacji obrzęków. Następnie pozostaje kwestia zachowania aktywności fizycznej. Brak ruchu jest pierwszym krokiem do zaburzeń mikrokrążenia, które odpowiada za przepuszczanie wody do przestrzeni międzykomórkowej. Często bardzo pomocne okazuje się uniesienie kończyn będąc w pozycji leżącej. Nogi powinny znajdować się na wysokości powyżej głowy.

W bardzo rzadkich przypadkach opuchlizna może wymagać leczenia chirurgicznego. Wówczas przeprowadza się zabieg zmniejszenia podudzia, liposukcję lub wycięcie chirurgiczne zwane redukcją Homana.

Maść na opuchnięte nogi

Oczywiście, można również stosować wszelkiego rodzaju maści zmniejszające opuchliznę nóg. Warto jednak wcześniej skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą, który odpowiednio dobierze najlepszy preparat. Maści na opuchnięte nogi wykazują działanie, m.in. chłodzące. Dzięki temu dochodzi do obkurczenia naczyń i zmniejszenia przesączania wody.

>> Domowe sposoby na obrzęki nóg

Ponadto maści na obrzęki mogą zawierać szereg substancji, np. heparynę, rutynę, escynę, diosminę czy hesperydynę o właściwościach uszczelniających naczynia krwionośne.

Dodatkowo w maściach na opuchnięte nogi sprawdzają się wyciągi z takich roślin, jak:

• kasztanowiec zwyczajny,
• arnika górska,
• ruszczyk kolczasty,
• miłorząb japoński,
• wąkrota azjatycka,
• żywokost lekarski.

Opuchnięte kostki u nóg domowe sposoby

Poza dostępnymi w aptekach maściami na obrzęki można skorzystać także z domowych sposobów. Sprawdzają się, m.in. okłady z octu na opuchniętą nogę. Ma on w tym wypadku działanie ściągające i przeciwzapalne. Można także zastosować zimne okłady, które zadziałają w taki sam sposób, jak maści chłodzące. Pozostałe domowe metody na opuchnięte nogi, to:

• stosowanie pończoch lub skarpetek uciskowych,
• stosowanie okładów z kapusty,
• stosowanie ziół moczopędnych, np. ziele pokrzywy, ziele skrzypu, ziele nawłoci, liść brzozy, kłącze perzu.

Warto mieć na uwadze, że stosowanie ziół należy skonsultować z lekarzem lub farmaceutą, ponieważ preparaty roślinne mogą wchodzić w interakcję z innymi przyjmowanymi lekami lub być przeciwwskazane w niektórych przypadkach.

>> Modzele i odciski (nagniotki) – czym się różnią, jak je leczyć i jak usunąć?

Spuchnięte nogi w ciąży

Spuchnięte nogi to częsta dolegliwość towarzysząca kobietom w ciąży. Jest to problem związany ze zmianami hormonalnymi czy krążeniowymi. W tym czasie jest utrudniony odpływ krwi z nóg, ponieważ główne naczynie odpowiedzialne za niego (żyła główna dolna) jest uciskane przez powiększającą się macicę.

Kiedy opuchlizna nie zmniejsza się nawet po zastosowaniu wspomnianych wcześniej metod i dodatkowo towarzyszą inne niepokojące objawy, wówczas należy bezzwłocznie skonsultować się z lekarzem. 

Spuchnięty palec u nogi

Jeżeli obrzęk pojawia się tylko w obrębie palców u stóp wówczas może to świadczyć o występowaniu chorób, takich jak: dna moczanowa, reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) czy cukrzyca. Te schorzenia wymagają konsultacji lekarskiej i wprowadzenie odpowiedniego leczenia, głównie przeciwzapalnego.

Co sprzyja obrzękom nóg?

Wiedząc już, co może być przyczyną opuchniętych nóg, można się przed tym uchronić. Oprócz diety o zmniejszonej zawartości soli, odpowiedniego nawodnienia i aktywności ruchowej warto ograniczyć spożywanie kawy i herbaty. Są to napoje sprzyjające gromadzeniu wody w przestrzeniach pozanaczyniowych. W ramach aktywności fizycznej można wykonywać ćwiczenia mające na celu wzmocnienie naczyń i poprawę krążenia.  

>> Preparaty łagodzące obrzęki