Pokrzywa indyjska (Coleus forskohlii) potocznie zwana jest również forskoliną, od nazwy charakterystycznej dla niej substancji bioaktywnej. Należy do rodziny pokrzywowców (Lamiaceae). Od lat wykorzystywana jest w medycynie indyjskiej i ajurwedyjskiej. Dużą popularnością cieszy się również krajach afrykańskich, gdzie wykorzystywana jest jako naturalny lek na problemy z układem pokarmowym i moczowym. Stanowi źródło wielu aktywnych biologicznie substancji, zwłaszcza diterpenów, które mają prozdrowotny wpływ na funkcjonowanie organizmu. Pokrzywa indyjska znana jest głównie jako środek wspomagający odchudzanie i spalanie tkanki tłuszczowej, jednak nie jest to jej jedyne zastosowanie. Może pozytywnie wpływać również na pracę tarczycy, układu pokarmowego i moczowego, zwiększać odporność na stres oraz obniżać ciśnienie tętnicze.
Pokrzywa indyjska – właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie
Pokrzywa indyjska – jakie ma właściwości?
Najcenniejszym elementem pokrzywy indyjskiej jest jej korzeń i to właśnie on wykorzystywany jest jako surowiec zielarski i leczniczy. Charakteryzuje go wysoka zawartość diterpenoidów, czyli substancji roślinnych o wysokiej aktywności biologicznej. Szczególnie istotnym związkiem zaliczanym do tej grupy jest forskolina. Oprócz niej w korzeniu pokrzywy indyjskiej znajdują się również: α-amyryny, β-sitosterol, kwas betulinowy, α-cedrol oraz olejki eteryczne.
Forskolina w największym stopniu odpowiada za aktywność farmakologiczną preparatów z pokrzywy indyjskiej. Wpływa ona na aktywność wielu enzymów biorących udział w większości procesów biochemicznych i metabolicznych zachodzących w organizmie. Dzięki temu wykazuje właściwości przeciwdrobnoustrojowe i diuretyczne, ma również zdolność do:
- obniżania ciśnienia krwi,
- rozszerzania naczyń krwionośnych,
- hamowania agregacji płytek krwi (właściwości przeciwzakrzepowe),
- rozszerzenia oskrzeli,
- regulowania produkcji hormonów tarczycowych,
- stymulacji lipolizy, czyli rozkładu tłuszczów.
Pokrzywa indyjska – działanie i wskazania do stosowania
Właściwości pokrzywy indyjskiej znane są od setek lat. W medycynie hinduskiej i ajuwerdyjskiej stosowano ją głównie w leczeniu nadciśnienia tętniczego, niewydolności serca, zaburzeniach oddechowych (zwłaszcza astmatycznych), problemach z układem moczowym oraz w bezsenności. Preparaty z korzenia pokrzywy uznawano za pomocne również przy problemach jelitowych, padaczce oraz anginie. W krajach afrykańskich stosowana jest jako lek diuretyczny oraz w celu wywołania menstruacji u kobiet.
Obecnie w społeczeństwie pokrzywa indyjska i jej preparaty znane są głównie jako „spalacze tłuszczu”, stosowane w celu rekompozycji sylwetki – zmniejszenia masy tkanki tłuszczowej oraz budowania masy mięśniowej. Rzeczywiście, wiele doniesień naukowych potwierdza jej właściwości nasilające lipolizę, czyli rozkład tłuszczu, jednak jej wpływ na masę ciała nie jest jednoznaczny, a badania i obserwacje kliniczne dają sprzeczne wyniki. Trzeba pamiętać, że niezbędnym elementem odchudzania jest zachowanie deficytu kalorycznego, bez którego redukcja nie będzie możliwa. Dlatego pokrzywę indyjską można wykorzystywać jedynie jako dodatek do diety odchudzającej i regularnej aktywności fizycznej. Wyłączne przyjmowanie jej preparatów, bez wspomnianych zmian w stylu życia, u większości osób nie przyczyni się do redukcji tkanki tłuszczowej.
Ze względu na właściwości obniżające ciśnienie krwi pokrzywa indyjska znajduje zastosowanie w leczeniu nadciśnienia tętniczego oraz jaskry, czyli choroby wywołanej zwiększonym ciśnieniem wewnątrz gałki oka. Jej działanie polega na rozszerzaniu oskrzeli, co sprawia, że może skutecznie wspomóc leczenie astmy i zmniejszać jej objawy. Przypuszcza się również, że pokrzywa indyjska może mieć zastosowanie w leczeniu łuszczycy, wymaga to jednak dalszych potwierdzeń. Niektóre badania naukowe sugerują, że olej z pokrzywy indyjskiej ma właściwości przeciwdrobnoustrojowe, w szczególności w stosunku do bakterii Propionibacterium acnes, które są odpowiedzialne za rozwój trądziku. Dlatego preparat ten może być pomocny również przy problemach skórnych. Sytuacje, w których warto rozważyć stosowanie pokrzywy indyjskiej, to:
- nadciśnienie tętnicze,
- jaskra,
- profilaktyka infekcji górnych dróg oddechowych,
- nadwaga, otyłość,
- astma,
- trądzik,
- łuszczyca.
Pokrzywa indyjska – dawkowanie i bezpieczeństwo stosowania
W celach leczniczych stosowane są głównie suplementy diety zawierające ekstrakty z korzenia pokrzywy indyjskiej, który zawiera najwięcej substancji bioaktywnych. Surowiec ten można znaleźć również pod postacią suszonego ziela przeznaczonego do samodzielnego przygotowywania naparów. Informacje na temat bezpieczeństwa i zalecanego stosowania pokrzywy indyjskiej są jednak bardzo ograniczone. Dotychczas nie ustalono dawki, która byłaby bezpieczna, a jednocześnie wystarczająca do otrzymania oczekiwanych efektów terapeutycznych. Dlatego wskazane jest zachowanie ostrożności podczas przyjmowania preparatów z pokrzywy indyjskiej, a w przypadku wątpliwości konsultacja ze specjalistą.
Pokrzywy indyjskiej nie powinny stosować kobiety w ciąży, karmiące piersią oraz dzieci. Dodatkowo ze względu na potencjalne interakcje z warfaryną i kwasem acetylosalicylowym osoby przyjmujące te leki powinny skonsultować się z lekarzem jeszcze przed rozpoczęciem suplementacji. Z uwagi na działanie obniżające ciśnienie krwi pokrzywy indyjskiej nie poleca się również osobom z niskimi wartościami ciśnienia.
>> Pomiar ciśnienia tętniczego - na której ręce?
Pokrzywa indyjska w Encyklopedii ziół i roślin – podsumowanie
- Pokrzywa indyjska występuje głównie w postaci suszonego ziela oraz ekstraktów, wyciągów i olejków.
- Wykazuje właściwości lipolityczne, diuretyczne, przeciwdrobnoustrojowe, obniża również ciśnienie krwi.
- Stosowana jest głównie u osób na dietach redukcyjnych, przy nadciśnieniu tętniczym, jaskrze oraz astmie.
- Przeznaczona jest głównie do stosowania wewnętrznego, jednak ze względu na ograniczone dane naukowe dotychczas nie ustalono bezpiecznych i skutecznych dawek.
