Kurkuma – właściwości. Na co pomaga złoto Indii?

Kurkuma – przyprawa i nie tylko 

Kurkuma (Curcuma longa) to roślina z rodziny imbirowatych. Pochodzi z Azji Południowo-Wschodniej, gdzie od tysięcy lat używana była jako składnik potraw i napojów. Jej intensywny żółto-pomarańczowy kolor nadawał daniom atrakcyjny wygląd, a delikatnie gorzki, korzenny smak uzupełniał paletę przypraw. Kurkuma od dawna była jednak również nieodłącznym elementem medycyny ajurwedyjskiej, unani (medycyny persko-arabskiej) oraz chińskiej medycyny ludowej. W tych tradycjach leczniczych używana była przede wszystkim jako środek przeciwzapalny, wspierający trawienie i odporność, oczyszczający organizm oraz wspomagający gojenie ran.  

Właściwości i składniki aktywne kurkumy

Najbardziej aktywny biologicznie związek w tej roślinie to polifenol kurkumina, który nadaje kurkumie kolor. Pierwsze badania wykazują wielorakie działanie prozdrowotne kurkuminy, jednak wymaga to jeszcze potwierdzenia w badaniach klinicznych:

• działanie przeciwzapalne – kurkumina hamuje aktywność enzymów odpowiedzialnych za powstawanie procesów zapalnych, dzięki czemu mogłaby wspierać leczenie artretyzmu, miażdżycy czy chorób autoimmunologicznych;
• działanie antyoksydacyjne – kurkumina ma zdolność do neutralizowania wolnych rodników i powoduje zwiększenie stężenia glutationu, czyli związku o silnych właściwościach przeciwutleniających;
• działanie przeciwnowotworowe – kurkumina może hamować rozwój komórek rakowych na wszystkich etapach powstawania guza.  

Kurkuma zawiera także oleje eteryczne, takie jak tumeron, atlanton i zingiberon, które mają właściwości przeciwdrobnoustrojowe i przeciwzapalne, wspomagają regenerację tkanek. Tumeron dodatkowo stymuluje neurogenezę, co czyni go potencjalnym wsparciem dla zdrowia mózgu.

Kurkuma jest także źródłem ważnych mikroskładników: witamin z grupy B, witaminy C, E i K, żelaza, cynku, potasu, fosforu, magnezu, błonnika i białek. 

Kurkumę warto jeść wraz z czarnym pieprzem, ponieważ zwiększa on działanie kurkuminy.

Na co pomaga kurkuma?

• Dzięki zawartości kurkuminy kurkuma może być pomocna w łagodzeniu objawów chorób zapalnych, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów, a także wspierać organizm w walce z przewlekłymi stanami zapalnymi, które są podłożem wielu chorób cywilizacyjnych, jak cukrzyca typu 2, choroby serca czy nowotwory.
• Kurkuma wspomaga naturalną odporność organizmu dzięki właściwościom antybakteryjnym, przeciwwirusowym i przeciwgrzybiczym. Regularne spożywanie kurkumy może wzmacniać mechanizmy obronne organizmu, pomagać w walce z przeziębieniem czy grypą oraz redukować ryzyko powikłań związanych z osłabieniem odporności, szczególnie u osób starszych.  
• Kurkuma działa jako silny przeciwutleniacz, neutralizując wolne rodniki i chroniąc komórki przed stresem oksydacyjnym. Uważa się, że spowalnia procesy starzenia, zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób takich jak choroba Alzheimera czy choroba Parkinsona. Kurkuma wspiera również regenerację komórek.
• Kurkuma może korzystnie wpływać na zdrowie serca poprzez regulację poziomu cholesterolu (pomaga obniżyć poziom „złego” cholesterolu LDL i zwiększyć poziom „dobrego” HDL) oraz wspieranie funkcji naczyń krwionośnych dzięki właściwościom przeciwzapalnym i przeciwutleniającym. Niektóre badania sugerują wpływ kurkumy na zmniejszenie ryzyka powstawania zakrzepów, przez co również obniżenie ryzyka zawału serca czy udaru mózgu.
• Kurkuma od wieków jest stosowana jako naturalny środek wspierający trawienie, gdyż stymuluje wydzielanie żółci przez wątrobę, co ułatwia trawienie tłuszczów. Ponadto łagodzi objawy niestrawności, w tym wzdęcia, gazy, uczucie ciężkości i wspiera regenerację błony śluzowej żołądka i jelit, co może być pomocne w walce z wrzodami żołądka czy zespołem jelita drażliwego.
• Kurkumina wykazuje działanie antynowotworowe poprzez hamowanie namnażania się komórek rakowych i tworzenia nowych naczyń krwionośnych, które odżywiają guzy. Coraz częściej mówi się również o jej działaniu chemoprotekcyjnym, czyli ochronnym dla zdrowych komórek podczas terapii nowotworowej, takiej jak radioterapia czy chemioterapia.
• Badania sugerują, że kurkuma może mieć korzystny wpływ na funkcje mózgu i zdrowie neurologiczne. Tumeron, składnik olejków eterycznych kurkumy, sprzyja namnażaniu i różnicowaniu komórek macierzystych w mózgu i stymuluje regenerację neuronów, dzięki czemu może wspierać leczenie chorób neurodegeneracyjnych (w tym choroby Alzheimera). Kurkumina natomiast działa ochronnie na neurony, redukując stan zapalny i stres oksydacyjny.
• Kurkuma może pomóc regulować poziom glukozy i uwrażliwiać na insulinę, co jest istotne w profilaktyce i leczeniu cukrzycy typu 2. 

>> Jak oczyszczać organizm z toksyn?

Kurkuma – zastosowanie na co dzień 

Kurkuma jest stosowana jako przyprawa, ale także jako składnik suplementów diety na trawienie czy maseczek poprawiających wygląd skóry.

• Jako przyprawa kurkuma jest podstawowym składnikiem wielu potraw, zwłaszcza w kuchni indyjskiej (m.in. curry, zupy, sosy, marynaty, dania z ryżem).
• Kurkuma jest stosowana do nadawania żółto-pomarańczowego koloru produktom spożywczym, takim jak masło, sery, makarony, pieczywo, wciąż jest też używana do barwienia ubrań i tkanin, zwłaszcza w Indiach.
• Kurkumę dodaje się do herbaty (tzw. złota herbata) i mlecznych napojów („złote mleko”), wspomagających odporność i działających rozgrzewająco. 
• W formie kapsułek lub proszku kurkuma stosowana jest jako suplement wspierający m.in. odporność, zdrowie stawów czy ochronę przed stresem oksydacyjnym. 
• Kurkumina jest m.in. składnikiem leków bez recepty pomagających w zaburzeniach trawienia i wykorzystywana w preparatach hepatoprotekcyjnych wspierających regenerację wątroby. 
• W kosmetyce kurkuma jest składnikiem maseczek i kremów do rozjaśniania przebarwień, łagodzenia stanów zapalnych skóry i regeneracji naskórka, peelingów i maseczek do cery tłustej oraz trądzikowej. Bywa stosowana w olejach i szamponach wzmacniających włosy, wspiera też leczenie problemów skóry głowy, takich jak łupież. 
• Dzięki właściwościom antybakteryjnym kurkuma bywa stosowana jako naturalny środek do czyszczenia powierzchni.

Z czym nie łączyć kurkumy? Kto powinien uważać, stosując suplementy z kurkuminą?