Glutation to białko znajdujące się we wszystkich komórkach naszego organizmu. Chroni je przed uszkodzeniem wolnymi rodnikami, umożliwia prawidłowe działanie układu immunologicznego i kostnego, osłania wątrobę przed toksynami, jak alkohol, i obcymi substancjami aktywnymi, jak leki. Poziom glutationu w organizmie jest bardzo dobrym wskaźnikiem stanu zdrowia.
Glutation – dlaczego powinniśmy dbać o jego poziom
W serwisie Apteline.pl zgodnie z wizją Grupy NEUCA zależy nam na przekazywaniu treści najwyższej jakości – sprawdzonych informacji, eksperckiej wiedzy. Dlatego nasze teksty piszą i weryfikują specjaliści – farmaceuci i lekarze.
Działanie glutationu
Odpowiednia ilość glutationu zapewnia prawidłowy przebieg wielu procesów zachodzących nie tylko w ludzkim ciele. Glutation jest obecny w każdym żywym organizmie, również roślinnym. Chemicznie to białko zbudowane z trzech aminokwasów: kwasu glutaminowego, cysteiny i glicyny.
Glutation występuje w organizmie w dwóch postaciach – utlenionej i zredukowanej. Jedynie forma zredukowana odpowiada za jego dobroczynne właściwości i stanowi 99% glutationu obecnego w organizmie. To właśnie ona niweluje skutki procesów utleniania różnych związków, w wyniku których powstają wolne rodniki. Substancje te modyfikują białka, lipidy, a nawet strukturę DNA. Ich nagromadzenie (tzw. stres oksydacyjny) może być przyczyną obniżenia odporności i występowania różnych chorób, nawet nowotworów. Glutation w kontakcie z reaktywnymi formami tlenu neutralizuje je, a jednocześnie sam zostaje utleniony do formy nieaktywnej, po czym z powrotem redukowany jest przez enzym zwany reduktazą glutationu do formy aktywnej, gotowej do dalszej walki ze stresem oksydacyjnym. Działanie glutationu opiera się więc na zachodzących nieustannie procesach utleniania i redukcji, które muszą występować w równowadze, by zapewnić prawidłową ochronę organizmu przed szkodliwymi czynnikami.
Na co pomaga glutation?
Glutation jako wskaźnik chorób
Zarówno zbyt małe, jak i za wysokie jego poziomy mogą wskazywać na występowanie różnych schorzeń. Niższy poziom glutationu obserwuje się u osób chorych na cukrzycę czy cierpiących na różne choroby układu odpornościowego, np. zakażenie wirusem HIV. Regularne palenie tytoniu również powoduje znaczny spadek poziomu glutationu we krwi w stosunku do osób niepalących (podczas palenia palacz wprowadza do krwiobiegu znaczne ilości szkodliwych substancji, które detoksykowane są przez glutation; długotrwałe palenie tytoniu powoduje więc znaczne uszczuplenie puli glutationu we krwi). Regularne spożywanie alkoholu zmniejsza za to ilość glutationu w wątrobie. Z kolei do gwałtownego wzrostu stężenia glutationu dochodzi w sytuacji nawet niewielkiego obniżenia odporności. Duże odchylenia od normy mogą wskazywać także na rozwijający się proces nowotworowy.
Wraz z wiekiem aktywność enzymów odpowiedzialnych za proces produkcji glutationu naturalnie spada, co prowadzi do spadku jego ilości i osłabienia procesów obronnych organizmu.
Glutation w sporcie
Organizm poddany intensywnym treningom zarówno wytrzymałościowym, jak i siłowym zużywa znaczne ilości glutationu. Dlatego zapotrzebowanie sportowców na ten związek jest podwyższone. Wykazano, że dieta bogata w glutation oraz aminokwasy potrzebne do jego syntezy wspomaga potreningową regenerację tkanek mięśniowych oraz przeciwdziała odkładaniu się w nich kwasu mlekowego. Co ciekawe, regularny trening o łagodnym lub umiarkowanym natężeniu przyczynia się do zwiększenia poziomu tego cennego przeciwutleniacza.
Terapia glutationem
Podawanie glutationu pacjentom zakażonym wirusem HIV powoduje poprawę odporności i daje lepsze rokowania w spowalnianiu postępującej choroby. Podobnie poziom glutationu podnosi się w chorobie Parkinsona. Dzięki temu uzupełnia się braki glutationu w neuronach dopaminergicznych, co skutecznie hamuje proces ich zanikania. Z kolei metody obniżające poziom glutationu stosuje się np. w przygotowaniach do zabiegu transplantacji narządów, gdyż wymagane jest wtedy obniżenie odporności organizmu, aby zapobiec odrzuceniu przeszczepu przez organizm pacjenta.
>> Astaksantyna – nowy przeciwutleniacz pod lupą. Co to za substancja?
Gdzie występuje glutation?
Glutation wytwarzany w organizmie
Organizm sam produkuje glutation ze składników pobranych z pożywienia. Głównymi substancjami potrzebnymi do jego produkcji są metionina, cysteina i glutaminian. Tempo produkcji glutationu jest zależne od ich ilości dostarczanych z jedzeniem. Najwięcej glutationu zawiera i produkuje wątroba. Stąd wraz z krwią wędruje on do mózgu, serca, nerek, płuc i jelit. Glutation jest też obecny w zmuszonych do intensywnego wysiłku mięśniach. We wszystkich tkankach pełni funkcje ochronne.
Glutation egzogenny, czyli pozyskiwany z zewnątrz
Oprócz syntetyzowania związku w komórkach organizm pozyskuje tzw. glutation egzogenny z pożywieniem. Szczególnie duże ilości glutationu występują w świeżych warzywach, owocach oraz świeżo gotowanym mięsie. Mrożenie żywności nie wpływa znacząco na jego ogólną zawartość. Dieta bogata w glutation powoduje krótki, lecz wyraźny wzrost jego ilości we krwi, usprawniając tym samym proces oczyszczania metabolicznego. Problemem jest jednak niskie wchłanianie tego związku. Większość glutationu dostarczonego z pożywieniem ulega strawieniu w żołądku, dlatego glutation egzogenny uzupełnia jedynie procesy produkcji tego związku w organizmie.
Zdecydowanie lepiej wchłaniają się substraty potrzebne do produkcji glutationu: cysteina i metionina. Najwięcej cysteiny znajdziemy w soi, pistacjach, jajach czy mięsie, zaś duże ilości metioniny w rybach, mięsie, jajach i nabiale. Bardzo istotnym składnikiem dostarczanym z dietą jest ryboflawina, czyli witamina B2. To ona jest czynnikiem niezbędnym do prawidłowej aktywności enzymu – reduktazy glutationowej, co warunkuje tworzenie formy zredukowanej glutationu. Istnieją doniesienia o zmniejszonym ryzyku zachorowania na nowotwory gardła i języka osób, które dostarczają duże ilości tego składnika w diecie.
Suplementacja glutationu
Glutation jest powszechnie stosowany w medycynie i sporcie. Obecnie dostępne są liczne preparaty doustne zawierające zredukowaną formę glutationu, np. suplementy dla kobiet w wieku rozrodczym, suplementy stosowane dla poprawy wzroku. Identycznie jak w przypadku glutationu naturalnego ten dostarczany w suplementach diety charakteryzuje się niską wchłanialnością. Jednorazowa dawka nie powodowała zmian jego ilości w organizmie, a umiarkowany wzrost obserwowano dopiero po zastosowaniu dłuższej terapii.
Glutation liposomalny i podawany dożylnie
Na rynku są produkty zawierające tzw. glutation liposomalny. W tego typu preparatach cząsteczka glutationu zamknięta jest w pęcherzykach zbudowanych z podwójnej warstwy lipidów. Warstwa ta chroni cenną cząsteczkę glutationu przed enzymami trawiennymi i ułatwia jego wchłanianie z przewodu pokarmowego. Skuteczność takich preparatów jest nieco wyższa. Zdecydowanie najskuteczniejsze są jednak iniekcje domięśniowe oraz wlewy dożylne.
>> Tauryna – co to jest i gdzie występuje? Pochodzenie, działanie, dawkowanie
Skutki uboczne suplementowania glutationu
Mimo wielu pozytywnych skutków suplementacji dostarczanie nadmiaru antyoksydantów też może być szkodliwe. Organizm musi się znajdować w stanie równowagi. Zbyt duża suplementacja zaburza naturalne mechanizmy obronne organizmu, co upośledza układ immunologiczny i paradoksalnie wywołuje efekt przeciwny do zamierzonego.
Najczęściej zadawane pytania dotyczące glutationu
Glutation to bardzo silny antyoksydant zbudowany z trzech różnych aminokwasów, kwasu glutaminowego, cysteiny i glicyny. Działanie przeciwutleniające przyspiesza usuwanie wolnych rodników z organizmu, a to z kolei chroni przed skutkami stresu oksydacyjnego. Suplementacja glutationem zmniejsza ryzyko wystąpienia wielu chorób, w tym nowotworów. Wprawdzie składnik ten jest syntetyzowany w naszym organizmie. Przy niedoborach można go też jednak dostarczyć z zewnątrz wraz z suplementacją.
Produkty z glutationem są dostępne w aptekach oraz sklepach z suplementacją. Można je kupić bez recepty. Choć nie jest to tani suplement. Cena opakowania zawierającego kilkadziesiąt kapsułek może sięgać nawet 200 zł. Warto jednak zapłacić więcej, aby mieć pewność, że uzupełnienie diety rzeczywiście jest skuteczne. Szczególnie należy uważać na najtańsze produkty oferowane przez mało znane marki. Zwykle za niską ceną idzie niski poziom oczyszczenia składników.
Badania wykonuje się w laboratorium poprzez test glutationu zredukowanego/utlenionego. Pomaga to określić proporcję składnika aktywnego do puli nieaktywnej. W konsekwencji – ustalić poziom stresu oksydacyjnego. Panel badań obejmuje glutation całkowity, oksydowany, zredukowany oraz współczynnik proporcji zredukowanego do całkowitego glutationu. Wysoki wynik antyoksydantu powoduje zmniejszenie poziomu kortyzolu.
Przede wszystkim należy wybierać glutation w tzw. liposomach. To mikronowe struktury fosfolipidowe, które zabezpieczają związek czynny, znajdujący się w ochronnej warstwie tłuszczowej, przed działaniem enzymów trawiennych obecnych w ślinie oraz soku żołądkowym. Dzięki temu suplement z glutationem dociera dokładnie tam, gdzie powinien. Należy również dobrać odpowiednią dawkę, która waha się od kilkudziesięciu do kilkuset miligramów.
- Adrianna Wojarska, Glutation – najsilniejszy przeciwutleniacz w organizmie, Zeszyty Studenckiego Ruchu Naukowego Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. Rok 2019, tom 28.
- Antyoksydacyjne i detoksykacyjne właściwości, biologiczna i farmakologiczna regulacja biosyntezy, Lidia Włodek, 2003 Kraków.
- Bożena Bukowska, Glutation: biosynteza, czynniki indukujące oraz stężenie w wybranych jednostkach chorobowych, Z Katedry Biofizyki Skażeń Środowiska Uniwersytetu Łódzkiego, Medycyna Pracy 2004; 55 (6): 501 — 509.
