Męczennica cielista – właściwości i zastosowanie passiflory

Passiflora, czyli męczennica cielista, jest cenionym surowcem w stanach wzmożonego napięcia nerwowego i bezsenności. Jak bezpiecznie stosować ziele męczennicy, by nie narazić się na skutki uboczne?

Co to jest męczennica cielista?

Męczennica cielista, znana również jako męczennica lekarska lub passiflora (łac. passiflora incarnata), to roślina lecznicza ceniona za właściwości wspomagające pracę ośrodkowego układu nerwowego, stosowana przy wyczerpaniu fizycznym i umysłowym. Właściwości te zostały potwierdzone badaniami naukowymi prowadzonymi nad leczeniem niepokoju, bezsenności i nasilonego napięcia nerwowego.

Preparaty z męczennicą cielistą (passiflorą)

Surowcem zielarskim są najczęściej nadziemne części rośliny, w tym ziele i kwiaty. Produkty zawierające męczennicę cielistą mogą wykorzystywać ziele lub jego wyciągi (zarówno suche, jak i płynne w zależności od formy leku). Roślina ta rzadko jednak występuje jako jedyny składnik preparatu. Zazwyczaj łączona jest z innymi ziołami o działaniu uspokajającym, nasennym i przeciwlękowym, takimi jak kozłek lekarski, chmiel czy melisa, a niekiedy również z melatoniną.

Skład męczennicy

Skład męczennicy nie jest w pełni poznany, jednak uważa się, że za jej właściwości terapeutyczne odpowiada przede wszystkim grupa związków flawonoidowych, takich jak witeksyna, izowiteksyna, orientyna, izoorientyna, wicenina, szaftozyd, izoszaftozyd (jako surowiec o działaniu uspokajającym passiflora powinna zawierać minimum 1,5-2% flawonoidów). Do innych zidentyfikowanych związków w męczennicy należą:

• glikozyd cyjanogenny (gynokardyna),
• kumaryny,
• alkaloidy indolowe (harmina, harmol, harmalina),
• polisacharydy,
• fitosterole.

Ziele męczennicy – właściwości

Ziele męczennicy wykazuje właściwości przeciwlękowe, co potwierdzono w badaniach na zwierzętach. Działanie to najprawdopodobniej wynika z wpływu na przewodnictwo nerwowe, podobnie jak w przypadku benzodiazepin. Roślina ma również działanie uspokajające, ułatwia zasypianie oraz obniża wrażliwość ośrodków podkorowych w mózgu.

Działa także rozkurczająco na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, macicy i naczyń krwionośnych, obniża ciśnienie krwi i wspiera czynność serca. Badania przedkliniczne sugerują dodatkowe działanie przeciwdrgawkowe i przeciwzapalne.

>> Leki uspokajające bez recepty

Kiedy stosuje się męczennicę cielistą?

Męczennica stosowana jest zarówno w postaci ziela do zaparzania, jak i wyciągów wchodzących w skład preparatów. Preparaty z passiflorą wykorzystuje się w przypadku:

• łagodnych stanów napięcia nerwowego, uczucia niepokoju i lęku;
• trudności z zasypianiem i bezsenności;
• objawów stresu, takich jak nerwowość, martwienie się i rozdrażnienie.

>> Adaptogeny – czym są? Opinie, działanie, zastosowanie

Preparaty z passiflorą stosuje się również przy:

• bólach głowy,
• zaburzeniach trawienia na tle nerwowym,
• w okresach rekonwalescencji,
• niektórych objawach menopauzy, jak nasilenie nerwowości, zmienność nastroju i problemy ze snem.

W badaniach wykazano skuteczność stosowania męczennicy w redukcji nadpobudliwości u dzieci i dorosłych. Badania sugerują też potencjał neuroprotekcyjny męczennicy w chorobach neurodegeneracyjnych i zaburzeniach pamięci.

Męczennica – dawkowanie passiflory

Sposób stosowania męczennicy zależy od formy preparatu. W przypadku naparu zaleca się zazwyczaj użycie 1-2 g suchego ziela na filiżankę gorącej wody i zaparzanie przez 10-15 minut. Ekstrakty w tabletkach lub kapsułkach mają określoną zawartość substancji czynnych – dawkowanie należy dostosować do wskazówek producenta.

Preparaty z passiflorą mogą być stosowane rano i/lub wieczorem w zależności od potrzeb. W przypadku trudności z zasypianiem zaleca się przyjmowanie męczennicy około 30 minut przed snem.

>> Jak spać, żeby się wyspać – ile godzin snu potrzebujemy?

Ziele męczennicy – skutki uboczne

Preparaty zawierające ziele męczennicy są na ogół dobrze tolerowane, jednak w trakcie ich stosowania mogą wystąpić skutki uboczne. Do niepożądanych działań produktów z passiflorą należą:

• reakcje nadwrażliwości, takie jak alergiczne reakcje skórne (wysypka, pokrzywka, świąd),
• dolegliwości żołądkowo-jelitowe (nudności, bóle brzucha, biegunka),
• tachykardia, zwiększone tętno.

Przy dużych dawkach męczennicy mogą pojawić się takie objawy jak silne bóle głowy i zaburzenia widzenia.

Kiedy nie stosować męczennicy cielistej – przeciwwskazania

Męczennica nie powinna być stosowana przez osoby uczulone na jej składniki. Ze względu na ograniczone dane dotyczące bezpieczeństwa nie zaleca się stosowania męczennicy u dzieci poniżej 12. roku życia, a także w okresie ciąży i karmienia piersią.

Czy męczennica wchodzi w interakcje z innymi lekami?

Dotychczas nie stwierdzono istotnych interakcji męczennicy z innymi lekami. Jej działanie uspokajające może teoretycznie nasilać efekty innych leków o podobnym profilu działaniu, w tym preparatów nasennych dostępnych na receptę. Dlatego też zaleca się unikanie jednoczesnego stosowania męczennicy np. z benzodiazepinami oraz innymi syntetycznymi lekami uspokajającymi. Passiflora może również wzmacniać działanie alkoholu etanolowego, co może prowadzić do nadmiernego uspokojenia.

Męczennica a zdolność prowadzenia pojazdów – co warto wiedzieć?

Męczennica może powodować senność, co negatywnie wpływa na zdolność obsługi pojazdów i maszyn. Nawet przy stosowaniu zalecanych dawek istnieje ryzyko spadku koncentracji. Dlatego zaleca się unikanie prowadzenia pojazdów i używania męczennicy, dopóki nie zostanie określona indywidualna reakcja organizmu na passiflorę oraz ewentualne objawy utrudniające bezpieczną obsługę pojazdów.