W czym jest serotonina? Czy można podnieść poziom hormonu szczęścia?

Serotonina – co to jest, gdzie powstaje? 

Serotonina, której nazwa chemiczna brzmi 5-hydroksytryptamina, należy do tzw. neuroprzekaźników. Oznacza to, że bierze udział w przekazywaniu informacji pomiędzy komórkami nerwowymi. Produkcja serotoniny odbywa się głównie w komórkach błony śluzowej jelit, mózgu i płytkach krwi. 

Za co odpowiada serotonina? 

Hormon szczęścia zawdzięcza nazwę zdolności regulowania nastroju, samopoczucia i równowagi emocjonalnej. Nie są to jednak jedyne właściwości serotoniny. Istotą jej działania jako neuroprzekaźnika jest przesyłanie impulsów między komórkami układu nerwowego. Serotonina także:  

• wpływa na zdolności zapamiętywania, odczuwanie bólu, cykl snu i czuwania oraz funkcje seksualne;  

• oddziałuje na układ pokarmowy: przyspiesza opróżnianie żołądka i motorykę jelit, zwiększa wydzielanie jelitowe, a także wydzielanie insuliny przez trzustkę;  

• bierze też udział w procesie krzepnięcia krwi, obkurczając naczynia krwionośne. 

>> Hipokamp – co to jest i za co odpowiada? Jakie objawy daje uszkodzony hipokamp?

Niedobór serotoniny – objawy 

Zbyt niski poziom serotoniny w organizmie może być związany z zaburzeniami nastroju, zaburzeniami snu, zmęczeniem oraz drażliwością. Wbrew powszechnemu przekonaniu niedobór serotoniny nie jest jednak przyczyną depresji. Takie podłoże choroby zakładała teoria serotoninowa, która obowiązywała przez wiele lat, obecnie badania naukowe nie dowodzą jej słuszności. Mimo to leki wzmagające działanie serotoniny w mózgu są z powodzeniem wykorzystywane w leczeniu zaburzeń depresyjnych i lękowych.

>> Depresja sezonowa to nie to samo, co jesienny smutek. Jakie są jej objawy?

W czym jest serotonina? 

Nie istnieją gotowe preparaty zawierające serotoninę. Leki zwiększające aktywność serotoniny stosowane są głównie w psychiatrii. Są to przykładowo:

• selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny – uniemożliwiają przetransportowanie serotoniny do komórki nerwowej, co sprawia, że jej stężenie w szczelinie między komórkami nerwowymi rośnie. Preparaty należące do tej grupy to escitalopram, sertralina, fluwoksamina, fluoksetyna i paroksetyna. Mają działanie przeciwdepresyjne oraz przeciwlękowe; 

• inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny i serotoniny – zwiększają w mózgu stężenie zarówno serotoniny, jak i noradrenaliny. Przykładami takich substancji są wenlafaksyna i duloksetyna. Poza działaniem przeciwdepresyjnym wykazują zdolność do znoszenia dolegliwości bólowych;

• trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne – hamują wychwyt zwrotny serotoniny i noradrenaliny, jednak oddziałują też na inne receptory. Z tego względu ich stosowanie wiąże się z większą ilością działań niepożądanych i wykorzystywane są głównie w cięższych przypadkach depresji. Substancje zaliczane do tej grupy to amitryptylina, klomipramina i doksepina;

• inhibitory monoaminooksydazy – w Polsce stosowany jest jedynie moklobemid. Jego mechanizm działania polega na hamowaniu monoaminooksydazy, czyli enzymu rozkładającego serotoninę, noradrenalinę i dopaminę. Dzięki temu poziom tych substancji wzrasta.  

Nadmiar serotoniny wywołany rakowiakiem 

Do podwyższenia poziomu serotoniny może dojść również w wyniku aktywności hormonalnej guza nowotworowego – rakowiaka. Rakowiak najczęściej lokalizuje się w przewodzie pokarmowym lub oddechowym. Może wydzielać serotoninę lub histaminę, co wywołuje zespół różnorodnych objawów, nazywany zespołem rakowiaka. Co istotne, objawy występują napadowo, często są wywołane przez alkohol, stres lub niektóre potrawy. Do najczęściej występujących objawów rakowiaka zaliczamy: 

• napadowe zaczerwienienie skóry twarzy i szyi 

• nadmierną potliwość 

• przyspieszenie akcji serca 

• zawroty głowy 

• duszność 

• biegunkę 

Skutki uboczne leków wpływających na poziom serotoniny

W wyniku stosowania leków zwiększających aktywność serotoniny, zwłaszcza u osób przyjmujących conajmniej dwa preparaty o takim działaniu, może się rozwinąć zespół serotoninowy. Jest to stan wywołany nadmiernym pobudzeniem receptorów serotoninowych, będący poważnym zagrożeniem zdrowa, a nawet życia. Do jego objawów należą:

• przyspieszona akcja serca 

• wzrost temperatury ciała  

• nadmierna potliwość 

• skurcze lub wzmożone napięcie mięśni, drżenia mięśniowe 

• szybkie ruchy gałek ocznych 

• wymioty 

• biegunka 

• uczucie lęku, dezorientacja 

Objawy zespołu serotoninowego wymagają jak najszybszej hospitalizacji i wdrożenia leczenia. Należy pamiętać, że do rozwoju zespołu serotoninowego może dojść nie tylko w przypadku zażywania zbyt dużej ilości leków wpływających na aktywność serotoniny, ale także w wyniku interakcji serotoniny z innymi lekami, suplementami diety oraz w wyniku zażywania narkotyków. Aby uniknąć zespołu serotoninowego, należy poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, suplementach diety oraz używkach.

>> Mefedron – co to jest, jak rozpoznać objawy zatrucia mefedronem?

Kiedy serotonina się wydziela?

• W organizmie człowieka serotonina powstaje w wyniku przemian tryptofanu. Jest to aminokwas egzogenny, czyli taki, który musi zostać dostarczony wraz z pożywieniem.  Osoby, które chcą w naturalny sposób podnieść poziom serotoniny, powinny zatem zadbać o odpowiednią podaż tryptofanu. Znajduje się on w żółtych oraz białych serach, jajach kurzych, rybach, mięsie, soi, orzechach, awokado oraz bananach. 
• W procesie powstawania serotoniny istotna jest również dostępność witamin z grupy B (witaminy B6, witaminy B12, witaminy D, kwasów tłuszczowych omega-3 oraz kwasu foliowego, czyli witaminy B9).
• Badania naukowe wskazują, że na stężenie hormonu szczęścia wpływa również regularna aktywność fizyczna. Zaleca się, aby wykonywać aktywność fizyczną o umiarkowanej intensywności przez 150–300 minut tygodniowo lub 75–150 minut, jeśli ma ona dużą intensywność. Jeśli trudno zmotywować się nam do sportu, warto poszukać takiej formy ruchu, która będzie sprawiać przyjemność – może to być zwykły spacer.
• Na poziom serotoniny wpływa także sen. Chodzenie spać i wstawanie o stałych porach oraz wysypianie się sprzyja produkcji hormonu szczęścia.
• Stężenie serotoniny w mózgu podnosi również ekspozycja na światło słoneczne. Im więcej słońca, tym większa produkcja serotoniny. Nie należy jednak zapominać, że nadmierna ekspozycja na światło słoneczne może prowadzić do wzrostu ryzyka wystąpienia raka skóry ze względu na promieniowanie ultrafioletowe. W słoneczne dni lub przy dłuższym narażeniu na promieniowanie należy więc używać z kremów z filtrem, aby uniknąć poparzeń i chorób nowotworowych skóry.

>> SPF w kosmetykach – kiedy przyda się SPF 50, jak wysoki filtr stosować do twarzy?

Jak sprawdzić poziom hormonu serotoniny? 

Badanie stężenia serotoniny można wykonać z próbki krwi żylnej lub dobowej zbiórki moczu. Bardzo istotne jest, że badanie to nie pozwala ocenić aktywności serotoniny w mózgu.Nie zaleca się więc wykonywania go z powodu obniżonego nastroju lub podejrzenia depresji. Jest jednak bardzo przydatne w przypadku podejrzenia rakowiaka. 

>> Depresja a obniżony nastrój. Podobieństwa i różnic