Stan zapalny skóry – jakie mogą być jego przyczyny i jak go leczyć?

Stan zapalny skóry – jakie ma przyczyny i jak się może objawiać?

Stan zapalny skóry to efekt działania wielu czynników. Jest to przede wszystkim odpowiedź immunologiczna naszego organizmu. W zależności od tego, co wywołało zapalenie, może ono różnie wyglądać. Do głównych przyczyn stanów zapalnych skóry można zaliczyć:

• reakcje alergiczne,
• zakażenia bakteryjne i wirusowe,
• choroby autoimmunologiczne.

W zależności od przyczyny pojawiają się charakterystyczne objawy, takie jak:

• zaczerwienienie,
• ciepło odczuwane w miejscu zapalenia,
• gorączka,
• wysypka,
• pokrzywka,
• pęcherze,
• świąd,
• łuszczący się naskórek,
• ropne wypryski.

Stan zapalny skóry a reakcje alergiczne

Reakcje alergiczne skóry pojawiają się najczęściej w wyniku bezpośredniego kontaktu z alergenem. Takim alergenem mogą być substancje chemiczne, metale, konserwanty, kosmetyki, leki podawane miejscowo (zdarza się, że też doustne) czy składniki pokarmowe (np. laktoza). Najczęstszymi postaciami reakcji alergicznej skóry są egzema i pokrzywka.

Egzema

To inaczej AZS, czyli atopowe zapalenie skóry lub wyprysk atopowy. To choroba przewlekła o złożonym pochodzeniu. Ma podłoże immunologiczne, genetyczne i środowiskowe. Osoby cierpiące na AZS mają wrodzoną skłonność do nadmiernego wysuszenia skóry i pojawiania się alergii. W związku z tym ich skóra ma zbyt słabą barierę ochronną, przez co staje się bardziej wrażliwa na drażniące czynniki środowiska zewnętrznego. Atopowe zapalenie skóry dotyczy zwłaszcza dzieci, dlatego trzeba bardzo uważać, aby nie dopuścić do nadkażenia skóry, np. w wyniku drapania.

Pokrzywka

Pokrzywka z kolei jest chorobą krótkotrwałą (choć zdarza się postać przewlekła). W wyniku zadziałania czynnika dochodzi do powstania charakterystycznych bąbli na skórze. Przypominają one te, które pojawiają się po kontakcie z pokrzywą – stąd nazwa choroby. Dochodzi do rozszerzenia, a przez to i zwiększenia przepuszczalności naczyń krwionośnych. Pokrzywce towarzyszy uporczywy świąd, a niekiedy też zaczerwienienie skóry.

Innym przykładem alergii jest kontaktowe zapalenie skóry, które pojawia się nagle w wyniku bezpośredniego kontaktu skóry z alergenem, np. metalem, materiałem, substancją chemiczną. Wówczas pojawiają się w tym miejscu drobne, swędzące zaczerwienione guzki.

>> Uczulenie na nikiel – objawy, jak leczyć alergię na nikiel?

Alergiczny stan zapalny skóry – leczenie

Jeżeli stan zapalny skóry pojawił się po kontakcie z alergenem, w pierwszej kolejności powinno się dokładnie umyć dotknięty obszar. Należy użyć do tego wody z delikatnym mydłem (najlepiej hipoalergicznym), a następnie nałożyć krem nawilżający, który złagodzi swędzenie. Jeśli oczyszczenie miejsca nie pomoże, wówczas warto sięgnąć po maść na stan zapalny skóry. W aptekach jest wiele preparatów zawierających substancje przeciwzapalne i przeciwhistaminowe, które sprawdzą się w takiej sytuacji. Przy silnym odczynie zapalnym można użyć maści bez recepty z hydrokortyzonem, jednak warto wcześniej skontaktować się z lekarzem lub farmaceutą. Takiej maści nie powinno się stosować na skórę twarzy. Po zastosowaniu preparatu najlepiej nie wystawiać się na działanie promieni słonecznych, aby uniknąć reakcji fotouczulającej. Często podaje się też tabletki doustne na alergię. W celu dokładnej diagnozy lub długotrwale występujących objawów konieczna jest wizyta u specjalisty – alergologa lub dermatologa. Zwłaszcza przy podejrzeniu takiego schorzenia jak AZS.

>> Atopowe zapalenie skóry - maści, kremy, żele bez recepty

Stan zapalny skóry a zakażenie

Do stanu zapalnego skóry dochodzi czasami w wyniku zakażenia. Wówczas wirusy, bakterie czy grzyby przedostają się do wnętrza skóry. Następuje to najczęściej podczas zabrudzenia rany. Drobne skaleczenia, przez które doszło do zakażenia, są na ogół nieszkodliwe. Nie wszyscy mają silną barierę immunologiczną i te osoby są najbardziej narażone na powstanie stanu zapalnego skóry w wyniku działania drobnoustrojów. Oczywiście każdą ranę należy dokładnie oczyścić i obserwować, czy nie pojawiają się niepokojące objawy.

>> AIDS, czyli zespół nabytego niedoboru odporności - co to za choroba?

Czynnikami zwiększającymi ryzyko zakażenia skóry są:

• cukrzyca,
• zaburzenia krążenia,
• otyłość,
• choroby immunologiczne,
• podeszły wiek.

Niektóre infekcje skóry mogą dotyczyć tylko jej niewielkiego fragmentu, np. miejsca skaleczenia. Zdarza się, że drobnoustroje wnikają głębiej i powodują bardziej rozległe stany zapalne. Takimi przykładowymi schorzeniami są: zapalenie tkanki łącznej, liszajec czy infekcje wywołane gronkowcami. Stan zapalny skóry mogą wywołać także wirusy, najczęściej półpaśca lub brodawczaka. Z kolei grzyby odpowiedzialne są za np. grzybicę stóp czy drożdżycę. Niekiedy dochodzi do stanu zapalnego skóry wywołanego przez pasożyty, takie jak świerzb.

Objawy zakażenia skóry

Przy zakażeniu skóry objawy mogą się rozwijać stopniowo lub pojawić się nagle. Bardzo ważne, aby jak najszybciej skontaktować się z lekarzem, ponieważ nieleczone zakażenie skóry może mieć niebezpieczne skutki dla zdrowia, a nawet życia. Brak reakcji przy tego typu infekcjach to idealna okazja dla drobnoustrojów, aby rozprzestrzenić się na cały organizm. Dzieje się tak, kiedy bakteriom czy innym czynnikom chorobotwórczym uda się dostać do krwi lub węzłów chłonnych.

Stan zapalny skóry wywołany zakażeniem – leczenie

Leczenie zależy przede wszystkim od czynnika, który je wywołał.

• Infekcje bakteryjne leczy się za pomocą antybiotyków podawanych miejscowo lub doustnie, zdecydowanie rzadziej dożylnie. Dotyczy to ciężkich przypadków, które wymagają hospitalizacji. Jeżeli podczas zakażenia bakteryjnego doszło do pojawienia się ropnia, czasami wymaga to zabiegu chirurgicznego polegającego na oczyszczeniu.
• W przypadku wirusów stosuje się leczenie miejscowe lub doustne w zależności od rodzaju wirusa. Zakażenie brodawczakiem leczy się kwasami (usunięcie brodawki czy kurzajki), niekiedy potrzebna jest interwencja chirurgiczna. W przypadku półpaśca stosuje się leki przeciwwirusowe doustne, np. acyklowir. Często dołącza się preparaty łagodzące objawy, np. pianki o działaniu przeciwświądowym.
• Natomiast jeżeli chodzi o wszelkiego rodzaju grzybice, stosuje się maści lub kremy zawierające substancje przeciwgrzybicze, np. klotrimazol.

Stan zapalny skóry a choroby autoimmunologiczne

Kolejnym czynnikiem, który może wywołać stan zapalny skóry, są choroby autoimmunologiczne. Pojawiają się, kiedy komórki układu odpornościowego atakują zdrowe komórki organizmu. Choroby autoimmunologiczne, które dotyczą skóry, to np.:

• łuszczyca,
• toczeń rumieniowaty układowy,
• celiakia.

Celiakia

Warto zwrócić uwagę na celiakię, ponieważ kojarzy się ona głównie z zaburzeniami związanymi z układem pokarmowym. Rzeczywiście jest to nietolerancja glutenu, który doprowadza u chorych do niszczenia błony śluzowej jelit. Niemnie celiakia charakteryzuje się wieloma objawami występującymi w obrębie skóry. Mogą być to wysypka, trądzik, łuszczenie, jednak najbardziej wyróżniającym się objawem jest dermatitis herpetiformis (DH) – stan zapalny skóry, który powoduje świąd i pęcherze. Symptomy pojawiają się po spożyciu pokarmów zawierających gluten i najczęściej są pierwszymi oznakami występowania celiakii.

Łuszczyca

Łuszczyca z kolei charakteryzuje się grubymi czerwonymi łuszczącymi się plamami skórnymi, które nazywa się blaszkami. Pojawiają się głównie na skórze wyjątkowo narażonej na wysychanie i pękanie, czyli na łokciach i kolanach. Towarzyszy temu silne swędzenie, które wynika z nagromadzenia się starych komórek. Nie są one prawidłowo złuszczane, a jednocześnie cały czas produkowane są nowe.

Toczeń rumieniowaty układowy

Toczeń rumieniowaty ma niespecyficzne objawy takie jak wysypka czy owrzodzenie, które pojawiają się w miejscach wystawionych na słońce, jednak jest coś, co go wyróżnia. To tzw. wysypka motylkowa. Charakterystyczne zaczerwienienie i podrażnienie skóry pojawia się na twarzy i kształtem przypomina motyla.

Stan zapalny skóry wywołany chorobami autoimmunologicznymi – leczenie

Przyczyn chorób autoimmunologicznych nie da się na ten moment wyleczyć, ale można łagodzić ich objawy. Przykładowo u chorych na celiakię w pierwszej kolejności trzeba wykluczyć z diety gluten. Poza tym stosuje się leczenie objawowe. Łuszczycę łagodzi się środkami stosowanymi miejscowo. Bardziej zaawansowana postać łuszczycy, która obejmuje znaczną część ciała, wymaga wdrożenia silniejszego leczenia. Wówczas wprowadza się, np. metotreksat, retinoidy, cyklosporynę. Skuteczna okazuje się także fototerapia, czyli leczenie światłem.
W przypadku tocznia stosuje się leki miejscowe, których zadaniem jest zmniejszenie stanu zapalnego skóry, jednak najczęściej podaje się leki doustne. Wprowadza się również immunomodulatory, których zadaniem jest zmniejszenie zaburzeń związanych z odpowiedzią immunologiczną.

>> Preparaty i leki na łuszczycę - kremy i maści na łuszczycę