AIDS – co to za choroba i jak się objawia?

Co to jest AIDS?

AIDS, skrót od angielskiego acquired immune deficiency syndrome, jest końcowym stadium zakażenia wirusem HIV. W każdym przypadku wirus może doprowadzić do zespołu nabytego niedoboru odporności, lecz zazwyczaj dzieje się to dopiero po wielu latach od zakażenia. HIV atakuje w organizmie głównie komórki związane z układem odpornościowym, takie jak limfocyty T i makrofagi. Przewlekła choroba prowadzi do znacznego obniżenia poziomu limfocytów T, co skutkuje silnymi zaburzeniami odporności. U chorych pojawiają się infekcje oraz nowotwory, które niezwykle rzadko występują u osób niezakażonych. Są to tzw. choroby wskaźnikowe AIDS.

AIDS a HIV

Wiele osób zamiennie używa nazw AIDS i HIV – to błąd. HIV jest wirusem, który może prowadzić do rozwinięcia zespołu nabytego niedoboru odporności, czyli AIDS. Jednak nie każda osoba zakażona HIV ma AIDS. Do choroby może dojść dopiero po wielu latach. Każda osoba chorująca na AIDS jest natomiast zakażona wirusem HIV.

AIDS – przyczyny

Zakażenie wirusem HIV jest jedyną możliwą przyczyną rozwoju AIDS. Warto zatem wiedzieć, w jaki sposób można się zarazić. Wirus HIV przenosi się poprzez krew. Przyczyną zakażenia mogą więc być ryzykowne kontakty seksualne lub dożylne zażywanie narkotyków. Istnieje również możliwość przeniesienia wirusa z matki na dziecko podczas ciąży i porodu.

Zakażenie wirusem HIV – objawy w początkowych stadiach

Objawy pojawiające się w początkowych etapach zakażenia wirusem HIV są mało charakterystyczne. W tym okresie często infekcja pozostaje niezdiagnozowana. Po zakażeniu wyróżniamy fazy takie jak:

• ostra choroba retrowirusowa – rozwija się w ciągu 2-4 tygodni od zakażenia. Występujące w tej fazie objawy to gorączka, nudności, bóle głowy, wysypka, bóle gardła i powiększenie węzłów chłonnych.
• stadium bezobjawowe – brak niepokojących dolegliwości. Pojawia się po ustąpieniu ostrej choroby retrowirusowej.
• przetrwała uogólniona limfadenopatia, czyli przetrwałe powiększenie węzłów chłonnych – dotyczy zazwyczaj węzłów szyjnych i pachowych. Utrzymuje się co najmniej 3 miesiące. Dodatkowo mogą się pojawić bóle głowy, przewlekłe zmęczenie, częstsze infekcje układu oddechowego lub pokarmowego.
• stadium objawowe – pojawiają się zakażenia, które rzadko występują u osób z prawidłowo funkcjonującym układem odpornościowym. Mogą jednak występować w przebiegu innych chorób i nie są specyficzne wyłącznie dla AIDS. Należą do nich: półpasiec występujący u pacjenta ponownie, przewlekła biegunka trwająca ponad miesiąc, zapalenie narządów miednicy mniejszej, neuropatia obwodowa, trwająca ponad miesiąc gorączka, kandydoza gardła lub sromu i pochwy, leukoplakia włochata, czyli białe wykwity na wewnętrznych powierzchniach policzków i warg oracz bocznych częściach języka.

AIDS – objawy

Pełnoobjawowy AIDS jest ostatnią fazą choroby. Dla tego okresu charakterystyczne jest występowanie chorób wskaźnikowych. Ich rozpoznanie jest wskazaniem do diagnostyki w kierunku zakażenia HIV.

Do chorób wskaźnikowych AIDS należą:

• zapalenie płuc o etiologii Pneumocystis jirovenci
• zapalenie płuc o etiologii bakteryjnej występujące co najmniej 2 razy w ciągu roku
• gruźlica
• kandydoza oskrzeli, tchawicy, płuc lub przełyku
• toksoplazmoza narządów wewnętrznych
• cytomegalia obejmująca inne narządy niż wątroba, śledziona i węzły chłonne
• zapalenie oskrzeli, płuc lub przełyku w wyniku zakażenia wirusem HSV
• postępująca wieloogniskowa leukoencefalopatia
• izosporoza
• kryptosporydioza
• pozapłucna kryptokokoza, kokcydioidomykoza lub histoplazmoza
• nawracająca bakteriemia o etiologii Salmonella
• inwazyjny rak szyjki macicy
• mięsak Kap osiego
• chłoniak pierwotny mózgu
• chłoniak Burkitta
• chłoniak immunoblastyczny
• zespół wyczerpania wywołany zakażeniem HIV
• encefalopatia związana z zakażeniem HIV

W przypadku rozpoznania jednej z wyżej wymienionych chorób i potwierdzenia obecności we krwi przeciwciał anty-HIV w surowicy krwi można postawić rozpoznanie AIDS.

>> Test na obecność wirusa HIV – jaka jest cena, czy są darmowe badania, czy trzeba być na czczo?

AIDS – diagnostyka

Podstawą diagnostyki zespołu nabytego niedoboru odporności jest wykonanie testów wykrywających zakażenie HIV. Obecnie zaleca się wykonywanie testów IV generacji, które oceniają obecność we krwi przeciwciał anty-HIV oraz antygenu p24, czyli białka występującego w cząsteczkach wirusa. Dwukrotne uzyskanie dodatniego wyniku wymaga potwierdzenia badaniem Western blot. Jeśli test potwierdzenia również jest dodatni, lekarz może rozpoznać zakażenie HIV. Kolejnym etapem diagnostyki jest określenie fazy zakażenia. W tym celu wykonuje się badanie liczby limfocytów T CD4+. AIDS rozpoznać można, jeśli ich ilość wynosi mniej niż 200/µl lub jeśli u chorego występuje choroba wskaźnikowa AIDS.

>> Domowy test HIV Simplitude ByMe, 1 sztuka

Czy AIDS można wyleczyć?

Zespół nabytego niedoboru odporności jest obecnie nieuleczalną chorobą. Istnieje możliwość leczenia zakażenia wirusem HIV, co znacznie wydłuża czas życia chorego. U osób, które wdrożyły terapię w początkowych stadiach zakażenia, rokowanie jest dobre. W przypadku wystąpienia AIDS i niestosowania leczenia najczęstszą przyczyną śmierci są nowotwory lub zakażenia.

Profilaktyka AIDS

Profilaktyka chroniąca przed zakażeniem wirusem HIV chroni również przed rozwojem AIDS. Do skutecznych metod należą:

• stosowanie prezerwatyw;
• unikanie ryzykownych kontaktów seksualnych;
• unikanie zażywania narkotyków lub skorzystanie z pomocy ośrodków terapii uzależnień;
• korzystanie z programów wymiany igieł, strzykawek i sprzętu dodatkowego;
• regularne wykonywanie badań na zakażenie wirusem HIV i szybkie podejmowanie leczenia w przypadku osób o dużym ryzyku zakażenia;
• profilaktyka po narażeniu na materiał zakaźny, opierająca się na wdrożeniu w niektórych przypadkach leczenia antyretrowirusowego;
• profilaktyka przedekspozycyjna, czyli przyjmowanie leków stosowanych w terapii zakażenia wirusem HIV przez osoby podejmujące czynności związane z dużym ryzykiem zakażenia. Dotyczy to przykładowo mężczyzn utrzymujących kontakty seksualne bez zabezpieczenia z innymi mężczyznami, osób współżyjących z chorymi partnerami lub osób nadużywających substancji psychoaktywnych;
• wdrożenie leczenia u kobiet w ciąży, u których wykryto zakażenie HIV, aby zminimalizować ryzyko przeniesienia wirusa na płód.

Światowy Dzień AIDS

Od 1988 roku 1 grudnia jest obchodzony Światowy Dzień AIDS (inaczej Światowy Dzień Walki z AIDS), symbolem solidarności z osobami chorymi stała się czerwona wstążka. Kampania uświadamia ryzyko zakażeń wirusem HIV (według Światowej Organizacji Zdrowia w 2021 r. przybyło 1,5 miliona osób zakażonych wirusem HIV – to w sumie 38 milionów i 400 tysięcy osób).  W tym dniu przeprowadzane są liczne akcje edukacyjne o możliwościach profilaktyki i leczenia. Zwracana jest również uwaga na to, że osoby chore mogą funkcjonować w społeczeństwie, pracować i korzystać z życia na równi z niezakażonymi. Ich obowiązkiem jest natomiast ochrona innych przed zakażeniem.

>> Wirus HIV – objawy, diagnostyka i leczenie. Jak można się zakazić wirusem?