Grzybica to efekt zakażenia jednym z rodzajów grzybów. Może dotyczyć skóry, np. grzybica paznokci, lub błon śluzowych, np. grzybica pochwy. Rozwojowi grzybicy sprzyjają m.in. niedobory witamin albo przewlekłe choroby.
Co to jest grzybica? Gdzie może występować?
Zdecydowana większość grzybów, jakie bytują wewnątrz organizmu i na skórze jest dla zdrowych osób zupełnie niegroźna. Niektóre gatunki grzybów wchodzą w skład naturalnego mikrobiomu organizmu. Jednak w pewnych okolicznościach mikroorganizmy te mogą wywoływać infekcje określane jako grzybice.
Rodzaje grzybicy
Ze względu na stopień penetracji zakażenia grzybice dzieli się na powierzchowne i głębokie (narządowe, układowe), przy czym te pierwsze są zdecydowanie częstsze. Grzybice powierzchowne ograniczają się do skóry i jej przydatków (włosy, paznokcie) oraz błon śluzowych. Z reguły nie zagrażają życiu, ale potrafią być bardzo uciążliwe i przenosić się z człowieka na człowieka. Mogą też stanowić „wrota” dla rozwoju grzybic układowych, które obejmują narządy wewnętrzne (przed wszystkim płuca), a dochodzi do nich głównie w stanach upośledzenia odporności.
Jakie grzyby powodują grzybicę?
Zakażenia grzybicze powodowane są przez trzy grupy patogenów:
- Dermatofity – grzyby, które do rozwoju potrzebują keratyny, czyli białka występującego w naskórku, włosach oraz paznokciach i w związku z tym mają skłonność do zajmowania właśnie tych struktur.
- Grzyby drożdżopodobne (najczęściej z rodzaju Candida) – odpowiadają za zakażenia błon śluzowych (jamy ustnej oraz narządów płciowych), ale mogą też wywoływać grzybice skóry (m.in. fałdów skórnych czy kącików ust, znaną jako zajady) oraz paznokci. Są też sprawcami większości grzybic układowych.
- Grzyby pleśniowe (popularnie pleśnie) – powodują głównie zakażenia narządowe, ale tylko w specjalnych warunkach, najczęściej związanych z osłabieniem organizmu.
Zakażenia wywoływane przez dermatofity są określane mianem dermatofitoz lub grzybic właściwych. Te, za którymi stoją grzyby drożdżopodobne, nazywa się drożdżycami lub kandydozami. Infekcje powodowane przez grzyby pleśniowe znane są natomiast jako pleśnice.
Grzybica – jak dochodzi do zakażenia?
Aby doszło do infekcji grzybiczej, konieczny jest kontakt z patogenem, o co nietrudno. Zarodniki grzybów znajdują się bowiem praktycznie wszędzie: w ziemi, wodzie, pokarmach, powietrzu, domach i miejscach użyteczności publicznej, na przedmiotach, jakich używamy, a także odzieży i obuwiu, które nosimy.
Grzybice często „sprzedają” nam inni ludzie, z którymi mamy styczność bezpośrednio lub pośrednio (złuszczony naskórek lub włosy zawierające fragmenty grzybów chorobotwórczych), zwierzęta albo my sami. Pamiętajmy też, że infekcje tego typu nie zawsze mają źródło w środowisku zewnętrznym. Niektóre grzyby (np. Candidia albicans) bytują we wnętrzu naszego organizmy i w pewnych sytuacjach mogą się niebezpiecznie namnażać oraz rozprzestrzeniać, powodując chorobę.
W jakich warunkach rozwija się grzybica?
Na szczęście nie każde zetknięcie z zarodnikami grzybów chorobotwórczych jest równoznaczne z infekcją. Zdrowy człowiek jest wyposażany w wiele mechanizmów obronnych, pozwalających mu chronić się przed infekcjami lub je samoistnie zwalczać. Wystarczy jednak delikatne zachwianie równowagi organizmu a mechanizmy te zaczynają zawodzić. Zakażeniom grzybiczych sprzyja wiele czynników różnej natury. Należą do nich m.in.:
- urazy skóry i paznokci;
- maceracja (rozmiękczenie) naskórka;
- niedobory odporności (np. wywołane wirusem HIV i nowotworami, ale też związane z ciążą czy podeszłym wiekiem);
- przyjmowanie antybiotyków, kortykosteroidów, leków immunosupresyjnych i cytostatycznych;
- przewlekłe choroby metaboliczne (cukrzyca, niedoczynność tarczycy);
- zaburzenia hormonalne;
- upośledzenie krążenie obwodowego;
- niedobory żelaza i cynku;
- awitaminozy;
- otyłość;
- noszenie odzieży oraz obuwia wykonanego z nieprzewiewnych materiałów;
- błędy żywieniowe.
