Świerzb - objawy i przyczyny. Jak wygląda świerzb i jak długo się go leczy?

Świerzb – co to za choroba?

Świerzb to choroba zakaźna skóry występująca zarówno u ludzi, jak i u zwierząt. U człowieka chorobę wywołuje świerzbowiec ludzki (łac. Sarcoptes hominis, Sarcoptes scabiei), pasożyt z rodziny roztoczy. Prawie półmilimetrowa samiczka świerzbowca drąży w naskórku długie  nory, w których składa 20-30 jaj. Po około 3-4 dniach z jaj wykluwają się larwy. Cykl rozwojowy dorosłego osobnika trwa od 2 do 3 tygodni. Świerzbowce rozmnażają się na skórze przez kolejne 4 tygodnie, wciąż drążąc nowe korytarze i rozszerzając istniejące. Świerzbowiec - pozbawiony dostępu do ludzkiego organizmu - ginie w ciągu 14 dni.

Aby zarazić się świerzbem, musi dojść do bezpośredniego kontaktu ze skórą osoby chorej. Najczęściej dzieje się to podczas spania w jednym łóżku, korzystania z tych samych ubrań czy ręczników albo w trakcie kontaktu seksualnego z osobą zainfekowaną.

Rozwojowi choroby sprzyja brak higieny osobistej, dlatego świerzb częściej występuje u osób zaniedbanych, żyjących w złych warunkach sanitarno – epidemiologicznych. Jednak w ostatnich latach przestał być uważany za chorobę wyłącznie osób o niskim statusie ekonomicznym. Zachorowania na świerzb występują także w rodzinach przestrzegających zasad higieny, a także w dużych skupiskach ludzkich, np. w zakładach pracy, w grupach przedszkolnych czy szkolnych. Na zachorowanie narażone są również osoby o niskiej odporności oraz pacjenci z atopowym zapaleniem skóry.

Sprawdź: Preparaty na odporność

Najbardziej zaawansowaną odmianą choroby jest świerzb norweski – charakteryzuje się licznymi wykwitami i grudami na skórze, które powstają na skutek nadmiernego rogowacenia naskórka.

Objawy świerzbu

Do głównych objawów świerzbu należą różnorodne zmiany na skórze, będące reakcją komórkową na roztocza i ich wydzieliny:

• wykwity
• grudki
• pęcherzyki
• krostki
• przeczosy (powstałe w wyniku drapania)
• nory świerzbowcowe (korytarzyki w naskórku).

Inne objawy wskazujące na świerzb:

• dokuczliwy świąd, który nasila się po rozgrzaniu, zwykle wieczorem i w nocy, kiedy świerzbowce są najbardziej aktywne
• czerwona wysypka
• zakażenie
• nadżerki
• ropień.

Jak rozpoznać świerzb?

Czasem świerzb mylony jest ze zmianami alergicznymi – ze względu na podobne objawy. Jeśli dojdzie do takiej pomyłki, pacjent jest leczony preparatami steroidowymi, co wręcz nasila objawy choroby. Jednak wątpliwości co do diagnozy znikają zwykle wtedy, gdy na skórze - na skutek działania obronnych mechanizmów organizmu – pojawią się charakterystyczne grudy, czyli twarde, przerosłe guzki. Mogą utrzymywać się nawet przez wiele tygodni.

Chory nie może normalnie funkcjonować, ma problemy z koncentracją, nie jest w stanie się uczyć i pracować, wybudza się w nocy.

Sprawdź: Tabletki na uspokojenie, herbatki uspokajające, krople na uspokojenie

Gdzie występuje świerzb?

Najbardziej charakterystyczne miejsca, w których występuje świerzb:

• boczne powierzchnie palców rąk
• okolice brodawek sutkowych (u kobiet)
• okolice pępka
• pod pachami
• fałdy skórne
• podeszwy stóp
• pośladki
• owłosiona skóra głowy
• u mężczyzn okolice narządów płciowych (na mosznie i w prąciu).

Plecy oraz twarz pozostają zazwyczaj wolne.

Jak długo leczy się świerzb

W celu potwierdzenia rozpoznania wykonuje się badanie zeskrobin naskórka pod mikroskopem. Pasożyta można wydobyć za pomocą igły.

Leczenie świerzbu trwa zazwyczaj kilka tygodni. Aby nie narażać innych członków rodziny na zachorowanie, trzeba przeprowadzić dezynfekcję pościeli i odzieży. Ubrania, pościel i koce należy wyprać w wysokiej temperaturze i wyprasować gorącym żelazkiem. Wskazane jest, aby dokładnie wyczyścić dywany i tapicerkę - można skorzystać ze specjalnych preparatów przeciwko pasożytom. Zaleca się, aby dziecięce ubrania i zabawki przez 2 tygodnie przechowywać w zamkniętym plastikowym worku lub umieścić w zamrażalniku. Dzieci, u których zdiagnozowano świerzb, muszą pozostać w domu do momentu wyleczenia.

Po zakończonym leczeniu lekarz może zalecić stosowanie maści siarkowej i wykonanie badania zeskrobin naskórka.

ExoTar, pielęgnacyjna maść dziegciowo-siarkowa Pielęgnacyjna maść dziegciowo-siarkowa Exotar to nowoczesny preparat pielęgnacyjny przeznaczony do stosowania u osób cierpiących na zapalne choroby skóry. ZAMÓW JUŻ DZIŚ

Świerzb u dziecka

Na zachorowanie na świerzb narażone są najmłodsze dzieci, zwłaszcza te funkcjonujące w grupach rówieśniczych – w żłobku, w przedszkolu czy szkole. Delikatna skóra dziecka jest idealnym środowiskiem dla rozwoju świerzbowca.

Pierwsze objawy świerzbu u niemowląt to zwykle zmiany skórne. Początkowo występują na tułowiu, dłoniach i stopach, a potem często na całym ciele. Na skórze dziecka mogą pojawić się krostki, pęcherzyki i zadrapania. U starszych dzieci najczęściej są to zmiany na brzuchu, pod pachami, w okolicy narządów płciowych, na wewnętrznej stronie nadgarstków, w zgięciach łokciowych, w przestrzeniach międzypalcowych i na zewnętrznej powierzchni stóp.

Świerzb u kota

Ofiarami świerzbu padają także zwierzęta domowe. U kotów choroba objawia się pod dwoma postaciami - jako świerzb uszny lub jako świerzb skórny. Ten drugi charakterystyczny jest właśnie dla kotów, łatwo się rozprzestrzenia.

Kot zarażony świerzbem usznym jest nerwowy i niespokojny, często postrząsa głową, drapie się, a w jego uszach można zauważyć mazistą wydzielinę w kolorze brązowym. Świerzbem usznym zwierzęta też zarażają się bezpośrednio od siebie. Człowiekowi nic nie grozi, chyba że ma bardzo obniżoną odporność. Jeśli jednak świerzbowiec uszny przeniknie do ludzkiego naskórka, sytuacja nie będzie dla człowieka niebezpieczna.

Świerzb u psa

Świerzb atakuje również psy.  Tak zwana sarkoptoza występuje w dwóch odmianach. W zależności od obecności konkretnych pasożytów wyróżniamy świerzb drążący i świerzb uszny. Podstawowe objawy to zmiany skórne i nieprzyjemne, uporczywe swędzenie, w wyniku którego pies staje się bardzo niespokojny. Pierwsze symptomy mogą wystąpić już po dwóch tygodniach od kontaktu z zainfekowanym zwierzęciem lub przedmiotem. Zmiany skórne mogą pojawić się na głowie, na uszach, na brzuchu, na kończynach, na klatce piersiowej.

Leki na świerzb

Chory powinien zgłosić się do lekarza, ponieważ nieleczony świerzb trwa bardzo długo. Efektywność leczenia zależy od wieku pacjenta, nasilenia zmian i doboru odpowiednich leków. Najtrudniej leczy się świerzb u niemowląt, dlatego w takim przypadku terapię przeprowadza się w szpitalu.

Konieczne jest leczenie jednocześnie wszystkich członków rodziny i partnerów seksualnych. U osób ze zmianami skórnymi przeprowadza się pełną kurację do całkowitego ustąpienia zmian, u pozostałych członków rodziny – leczenie profilaktyczne.

Leki stosowane przy leczeniu świerzbu:

• preparaty przeciwświerzbowcowe (zaleca się wmasować je w skórę całego ciała po długiej kąpieli)
• leki recepturowe zawierające permetrynę, benzoesan benzylu, krotamiton lub siarkę
• miejscowo stosuje się krem permetrynowy, lindan, permetynę, benzoesan benzylu, Novoscabin, Crotamiton, maść Wilkinsona, maść siarkową
• preparaty przeciwhistaminowe (łagodzą swędzenie)
• antybiotyki (w razie nadkażenia bakteryjnego skóry)
• maści i kremy np. Clotrimazolum (zwykle lek stosuje się 2 do 3 razy na dobę. Należy nanieść cienką warstwę leku na zmienione chorobowo miejsce i delikatnie go wcierać. Po ustąpieniu ostrych objawów choroby, lek należy stosować jeszcze co najmniej przez miesiąc).

Leki na świerzb bez recepty

Na rynku dostępnych jest wiele preparatów na świerzb, które można nabyć bez recepty. Ich stosowanie łagodzi swędzenie i przynosi natychmiastową ulgę.

Bez recepty dostępne są m.in. maść siarkowa, benzoesan benzylu w płynie np. Novoscabin, olejek eteryczny z drzewa herbacianego (dodawany do kąpieli). Można zaopatrzyć się również w specjalne preparaty myjące, antybakteryjne. Do przemywania skóry polecane są napary z ziela piołunu.

Warto stosować specjalne preparaty myjące oraz środki dezynfekujące i piorące, które ułatwiają pozbycie się pasożytów.

Leki na świerzb u dziecka

U niemowląt i małych dzieci zalecane jest stosowanie 5-10 % maści siarkowych przez 5 dni i Krotamitonu, który działa przeciwświądowo.

U dzieci powyżej 5 - 6 roku życia przez trzy dni można ostrożnie stosować preparaty zalecane dla dorosłych, takie jak Cetriscabin i Novoscabin lub preparat Jacutin. Skutecznym i najbardziej zalecanym dziś lekiem jest krem z 5 % permetryną.

Jeśli występuje bardzo silny świąd i niepokój u dziecka, można mu podawać wieczorem, przez kilka dni, lek przeciwhistaminowy lub przeciwświądowy. Przy nadkażeniu bakteryjnym należy stosować miejscowo leki przeciwbakteryjne, a nawet antybiotyki.

Czytaj też: Objawy nużeńca skórnego, ocznego, usznego. Jak leczyć nużycę?