Luteina przyjmowana dopochwowo i poprawiająca wzrok? To nie pomyłka. Luteiną nazywamy bowiem zarówno barwnik, który buduje nasze oko, jak i hormon regulujący cykl miesiączkowy. Luteinę do oczu dostaniemy w suplementach diety, tabletki z luteiną hormonem lekarz przepisuje na receptę.
Luteina na oczy czy na wywołanie okresu? Jak się stosuje luteinę
W serwisie Apteline.pl zgodnie z wizją Grupy NEUCA zależy nam na przekazywaniu treści najwyższej jakości – sprawdzonych informacji, eksperckiej wiedzy. Dlatego nasze teksty piszą i weryfikują specjaliści – farmaceuci i lekarze.
Co to jest luteina?
Hormon luteina
Luteina to potoczna nazwa progesteronu. Jest to hormon wydzielany przez ciałko żółte jajnika. Dzieje się to w wyniku pobudzającego działania hormonu luteinizującego (LH) wydzielanego z kolei przez przysadkę mózgową. Głównym zadaniem luteiny jest regulowanie cyklu menstruacyjnego i przygotowanie macicy na przyjęcie zarodka oraz jego utrzymanie. W momencie, gdy dochodzi do zapłodnienia, to właśnie luteina odpowiada za odpowiednie przystosowanie błony śluzowej macicy i danie impulsu naczyniom krwionośnym do wzrostu w celu jej odżywiania. Stymulowane są także gruczoły nabłonka, które odżywają rosnący zarodek. Dodatkowo luteina odpowiada za tworzenie łożyska. W przypadku braku zapłodnienia stężenie luteiny spada i pojawia się miesiączka. Co ciekawe, luteina nie występuje tylko w organizmie kobiety. U mężczyzn powstaje w nadnerczach i jądrach, pełni równie ważne funkcje – umożliwia produkcję testosteronu.
Oprócz tego luteina poprawia jakość snu, wpływa na nasz układ odpornościowy, krwionośny, ośrodkowy układ nerwowy i ilość tkanki tłuszczowej.
Barwnik luteina
Luteina jako barwnik ksantofilowy jest jednym z budulców tzw. plamki żółtej. To element siatkówki oka, który odpowiada za ostrość widzenia i rozróżnianie kolorów. Ponadto luteina pełni funkcje ochronne, głównie przed wolnymi rodnikami i światłem niebieskim. Dzięki działaniu antyoksydacyjnemu (przeciwutleniającemu) zapobiega pojawianiu się stanów zapalnych w obrębie oka. Przyjmowanie luteiny zapobiega występowaniu zwyrodnienia plamki żółtej czy zaćmy.
Luteina – w jakiej postaci i dlaczego się ją stosuje?
W zależności od tego, czy mówimy o luteinie jako progesteronie, czy o luteinie wspomagającej wzrok, możemy nabyć preparaty o różnej postaci. Część jest wydawana z przepisu lekarza.
Luteina dopochwowa, pod język i w tabletkach – progesteron
Chodzi tu oczywiście o progesteron. W tych postaciach luteina dostępna jest tylko na receptę. Wskazaniem do jej stosowania są: niedobór endogennego progesteronu objawiający się zaburzeniem cyklu miesiączkowego, bolesnym miesiączkowaniem, cykle bezowulacyjne, zespół napięcia przedmiesiączkowego i czynnościowe krwawienia maciczne. Stosuje się ją również w leczeniu endometriozy, leczeniu niepłodności związanej ze stężeniem progesteronu, w procedurze zapłodnienia in vitro, w leczeniu poronień, w niewydolności fazy lutealnej w okresie przedmenopauzalnym. Luteina dopochowowa znalazła zastosowanie również w hormonalnej terapii zastępczej (HTZ) u kobiet po menopauzie, które zachowały macicę, w celu ochrony jej błony śluzowej.
Progesteron w tabletkach również dostępny jest tylko na receptę. Tę postać luteiny stosuje się w zaburzenia cyklu miesiączkowego związanego z niedoborem progesteronu i uzupełniającym leczeniu w HTZ i kobiet po menopauzie z zachowaną macicą.
>> Jak przyspieszyć okres? Fakty i mity
Luteina w tabletkach i kapsułkach bez recepty – luteina „na oczy”
Luteina jako barwnik budujący nasze oko jest dostępna bez recepty – wyłącznie w postaci suplementów diety. W preparatach do oczu często jest zestawiana z drugim, równie istotnym barwnikiem – zeaksantyną.
>> Suplementy na oczy – kapsułki i tabletki z luteiną
Dawkowanie luteiny
Dawkowanie luteiny – progesteronu ustala indywidualnie lekarz:
- W leczeniu zaburzeń miesiączkowania luteinę podaje się podjęzykowo 50 mg 3-4 razy na dobę przez 3-6 następujących po sobie cykli.
- Luteinę dopochwowo podaje się w dawce 25-50 mg 2 razy na dobę w drugiej fazie cyklu przez 10-12 dni. W przypadku poronień nawykowych, zagrażających oraz przy cyklach bezowulacyjnych i indukowanych podaje się 100 mg 3-4 razy na dobę.
- Luteina w tabletkach podawana jest przez 10 dni cyklu (zwykle od 17. do 26. dnia) w dawce 200-300 mg na dobę w 1 lub 2 dawkach podzielonych w celu uregulowania miesiączki. W leczeniu menopauzy podaje się 200 mg progesteronu przed snem przez 12-14 dni, po których powinna nastąpić tygodniowa przerwa w przyjmowaniu HTZ.
Przyjmując barwnik luteinę, należy stosować się do zaleceń lekarza lub rekomendacji producenta w ulotce lub na opakowaniu preparatu. Optymalna dzienna dawka tego typu preparatu wynosi 6-15 mg.
Stosowanie luteiny (progesteronu) w czasie ciąży
Progesteron może być stosowany przez kobiety w ciąży. Zalecany jest zwłaszcza przy krwawieniach, bólach brzucha lub gdy istnieje ryzyko poronienia. Stosuje się go też profilaktycznie od około 16. tygodnia ciąży, jeżeli w historii pacjentki wystąpiło poronienie. Z kolei u kobiet z niewydolnością szyjki macicy hormon luteinę zaleca się od 23. tygodnia ciąży.
>> Suplementy dla przyszłych mam: kwas foliowy w ciąży, witamina B
Skutki uboczne przyjmowania luteiny
Luteina (progesteron) jak każdy lek może wywoływać działania niepożądane. Mogą pojawić się zaburzenia koncentracji, senność, zawroty głowy czy zatrzymanie wody w organizmie. Szczególną ostrożność powinny zachować osoby ze zdiagnozowaną depresją, ponieważ luteina może wywoływać stany depresyjne i lękowe. Luteina jako hormon jest niewskazana w czasie karmienia piersią lub gdy występuje nadwrażliwość na którykolwiek ze składników preparatu. Luteiny nie stosuje się również w przypadku:
- stwierdzonej zakrzepicy żylnej bądź tętniczej,
- zatorowości płucnej,
- zespołu Rotora i zespołu Dubina – Johnsona,
- nowotworu piersi lub narządów rodnych,
- żółtaczki cholestatycznej,
- zaburzeń czynności wątroby, nerek, serca
- astmy,
- padaczki,
- migreny,
- cukrzycy lub insulinooporności,
- niewyjaśnionych krwawień z dróg rodnych.
W przypadku stosowania luteiny barwnika mogą ewentualnie wystąpić reakcje alergiczne, jeżeli osoba przyjmująca dany suplement diety jest nadwrażliwa na któryś ze składników preparatu. Kobiety w ciąży i karmiące piersią powinny się skonsultować z lekarzem przed zastosowaniem preparatu.
Jak sprawdzić poziom hormonu luteiny?
Stężenie progesteronu (luteiny) zmienia się w zależności od fazy cyklu menstruacyjnego. Początkowo jest niskie, ale wzrasta krótko przed jajeczkowaniem. Najwyższe stężenie luteiny odnotowuje się w okolicach 20-22 dnia cyklu. Jeżeli doszło w tym czasie do zapłodnienia, progesteron będzie dalej produkowany w celu utrzymania ciąży. Jeżeli do zapłodnienia nie doszło, stężenie progesteronu zacznie spadać i pojawi się krwawienie.
Dokładne stężenie luteiny można zbadać laboratoryjnie. W tym celu pobiera się próbkę krwi. Zbyt niskie stężenie progesteronu (luteiny) może świadczyć o różnych schorzeniach, takich jak: zespół policystycznych jajników, cukrzyca. Niekiedy może być on efektem długotrwałego stresu czy złej diety.
Naturalne źródła barwnika luteiny
Luteina jako barwnik ma swoje źródła w naturze. Zamiast suplementacji preparatami dostępnymi w aptekach można dostarczyć ją do organizmu z pożywieniem. Bogate w luteinę są rośliny, przede wszystkim zielone warzywa, jak: jarmuż, szpinak, natka pietruszki, brukselka, szczypiorek, brokuł, kabaczek, marchew czy awokado. Dobrym źródłem tego barwnika są też żółtka.
- Charakterystyka Produktu Leczniczego Leku: Progesterone Bensis, Luteina 50 tabletki podjęzykowe, Luteina 100 mg tabletki dopochowowe
- Lieberman A, Curtis L. (2017). In Defense of Progesterone: A Review of the Literature. Altern Ther Health Med. Nov;23(6):24-32.
- L. Ma, R. Liu, J. H. Du, T. Liu, S. S. Wu, i X. H. Liu, „Lutein, Zeaxanthin and Meso-zeaxanthin Supplementation Associated with Macular Pigment Optical Density”, Nutrients, t. 8, nr 7, s. 426, lip. 2016, doi: 10.3390/nu8070426.
- L. M. Wilson, S. Tharmarajah, Y. Jia, R. D. Semba, D. A. Schaumberg, i K. A. Robinson, „The Effect of Lutein/Zeaxanthin Intake on Human Macular Pigment Optical Density: A Systematic Review and Meta-Analysis”, Adv. Nutr., t. 12, nr 6, s. 2244–2254, cze. 2021, doi: 10.1093/advances/nmab071.
