Nieregularne miesiączki - przyczyny i leczenie. Kiedy okres jest za krótki lub za długi?

Średni czas trwania cyklu miesiączkowego to 28 dni. Za prawidłowe uznaje się w ginekologii cykle, których długość waha się od 21-24 do 32-35 dni (w zależności od źródeł medycznych). Prawidłowy cykl menstruacyjny to złożony proces, który zaczyna się już w płodzie płci żeńskiej, trwa przez dzieciństwo, pokwitanie, dojrzewanie i okres dojrzałości płciowej kobiety.

Cykliczne zmiany w jajniku, endometrium i układzie hormonalnym mają podstawowe znaczenie dla funkcji rozrodczych i mają na celu:

• wytworzenie zdolnej do zapłodnienia komórki jajowej,
• przygotowanie błony śluzowej macicy na ciążę,
• prawidłowy rozwój płodu.

Zaburzenia cyklu miesiączkowego – przyczyny i objawy

Fizjologiczne przyczyny zaburzeń miesiączkowania są najczęściej diagnozowane do trzech lat po pierwszej miesiączce oraz do pięciu lat przed wystąpieniem menopauzy. Najczęstszą fizjologiczną przyczyną braku miesiączki jest ciąża lub menopauza.

Krwawienia z narządów płciowych kobiety występują więc w stanach fizjologicznych, ale mogą też być objawem chorób lub powikłań związanych z:

• zaburzeniami cyklu miesiączkowego,
• patologicznym przebiegiem ciąży,
• patologią narządów płciowych - np. nowotwory.

Zaburzenia cyklu miesiączkowego objawiają się pierwotnym lub wtórnym brakiem krwawień oraz nieprawidłowym czasem trwania cyklu. Nieprawidłowości cyklu miesiączkowego występują:

• najczęściej w postaci jedno- lub trzydniowego krwawienia w połowie cyklu związanego z okresowym obniżeniem poziomu estrogenu w krwi;
• znacznie przedłużającego się krwawienia o różnej obfitości.

Przyczyny krwawienia to między innymi:

• Zapalenie endometrium - objawy to przedłużające się krwawienie miesiączkowe (np. w postaci brunatnego plamienia) oraz ból w dolnej części brzucha.
• Endometrioza - skąpe plamienie ciemną krwią przed okresem.
• Mięśniaki macicy - objawiające się obfitymi i przedłużającymi miesiączkami.
• Zapalenie przydatków - objawy to skąpe krwawienie, które nie jest związane z cyklem miesiączkowym, towarzyszą mu silne bóle podbrzusza i okolicy krzyżowo-lędźwiowej oraz stan podgorączkowy.
• Polip szyjkowy i nadżerka - niewielkie krwawienie podczas lub po stosunku.
• Rak szyjki macicy - krwawienia następują w następstwie dotyku lub urazu, mogą pojawić się także samoistnie z powodu uszkodzenia naczyń krwionośnych.
• Rak i rozrost endometrium - krwawienie pojawia się po menopauzie, może jednak nastąpić przed przekwitaniem lub w okresie przekwitania w postaci przedłużających się i nieregularnych krwawień miesiączkowych.
• Nowotwory jajnika - niecykliczne krwawienia o różnym nasileniu.
• Poronienia - w zależności od rodzaju poronienia krwawienia mają różną obfitość.

Najczęstsze objawy zaburzeń cyklu menstruacyjnego

• brak okresu powyżej 35 dni,
• miesiączkowanie częściej niż co 21 dni,
• różnice między cyklami powyżej 8 dni,
• krwawienia między menstruacjami,
• krwawienia, które trwają dłużej niż 7 dni,
• skrzepy krwi większe niż 2,5 cm,
• obfite krwawienia - konieczność częstego wymieniania podpaski, kubka menstruacyjnego lub tamponu z powodu ich przesiąkania.

Powyższe objawy zawsze należy skonsultować z lekarzem ginekologiem! Tylko po badaniach lekarz dobierze sposób leczenia.

Diagnostyka zaburzeń cyklu miesiączkowego

Aby postawić właściwą diagnozę - znaleźć przyczynę nieregularnych miesiączek – a następnie rozpocząć leczenie, ginekolog przeprowadza z pacjentką wywiad pozwalający określić możliwe przyczyny problemów z miesiączkowaniem. Wywiad pomoże lekarzowi dowiedzieć się więcej o możliwych przyczynach zaburzeń - takich jak: antykoncepcja, otyłość, restrykcyjne diety, stres, zbyt intensywne treningi, częste podróże, choroby itd.

Pacjentka zostanie zbadana ginekologicznie. Może zostać wykonane badanie USG przez pochwę i pobrana cytologia.

Lekarz może zlecić dodatkowe badania, które pomogą ustalić, czy przyczyną zaburzeń cyklu mogą być np.: choroby tarczycy, nerek czy cukrzyca lub anemia.

W zależności o podejrzeń odnośnie przyczyn zaburzeń - lekarz może zlecić badania hormonalne m.in.: poziomów FSH i LH, estradiolu, prolaktyny, testosteronu czy progesteronu.

Jeśli w badaniu USG widoczne są zmiany anatomiczne takie jak: podejrzenie przerostu błony śluzowej macicy, polipy czy mięśniaki - kobieta zostanie skierowana na diagnostyczną histeroskopię (endoskopowe badanie budowy macicy) lub abrazję (łyżeczkowanie jamy macicy). Może także dostać skierowanie na biopsję endometrialną (pobranie wycinka śluzówki i badanie pod mikroskopem niewielkiej ilości komórek błony śluzowej macicy). Materiał, który zostanie pobrany podczas zabiegów poddawany jest badaniu histopatologicznemu.

W przypadku podejrzenia zapalenia błony śluzowej macicy lekarz zleci badanie na posiew z kanału szyjki.

Leczenie zaburzeń cyklu miesiączkowego

Leczenie zaburzeń miesiączkowania zależy od rozpoznania poprzedzonego wyżej opisanymi badaniami. W zależności o przyczyn zaburzeń, lekarz zaleci odpowiednie leczenie. Poniżej ogólne przykłady terapii:

Kobietom z miesiączkami krwotocznymi zaleca się hormonalną antykoncepcję dwuskładnikową, implanty podskórne lub założenie system wewnątrzmacicznego zawierającego lewonorgestel.

Pacjentki z przerostem endometrium zostaną skierowane na zabieg wycięcia lub wyłuszczenia i ewentualnie poddane uzupełniającej terapii hormonalnej. Jeśli doszło do stanu zapalnego podaje się antybiotyki.

Czytaj więcej: Hormonalna terapia zastepcza (HTZ) - na czym polega?

Kobiety z zespołem policystycznych jajników otrzymują leki z myoinozytolem, reswerartolem lub metforminą. Powinny też włączyć dietę z niskim indeksem glikemicznym i zadbać o umiarkowaną aktywność fizyczną.

Czytaj więcej: Zespół policystycznych jajników  (PCOS) - objawy, rozpoznanie, leczenie

W przypadku wrodzonego przerostu nadnerczy stosuje się glikokortykosteroidy.

Kobiety w okresie premenopauzalnym z zaburzeniami miesiączkowania są leczone dwuskładnikową antykoncepcją hormonalną. Pacjentkom w czasie menopauzy, przy braku przeciwwskazań, zaleca się hormonalną terapię zastępczą.