Czym jest hormonalna terapia zastępcza? To stosowanie hormonów płciowych u kobiet w okresie menopauzy – między wiekiem prokreacyjnym a starzeniem się organizmu. Celem hormonalnej terapii zastępczej jest nie tylko zmniejszenie objawów zespołu klimakterycznego, ale też m.in. poprawa jakości snu oraz parametrów gospodarki lipidowej. Jakie są wady i zalety HTZ? Czy hormonalna terapia zastępcza jest bezpieczna?
Hormonalna terapia zastępcza (HTZ) – na czym polega?
Zdania na temat hormonalnej terapii zastępczej, która polega na stosowaniu hormonów płciowych w okresie klimakterium, są od wielu lat podzielone. Zwolennicy HTZ wymieniają liczne korzyści leczenia suplementującego hormony u kobiet w okresie menopauzy, przeciwnicy przypominają o zagrożeniach związanych z tego rodzaju terapią.
Warto pamiętać, że hormonalna terapia zastępcza najwięcej korzyści, a najmniej strat przyniesie, gdy realizowana jest w oparciu o zalecenia lekarza, rozsądnie dobrana i odpowiednio zastosowana – ze szczególnym uwzględnieniem aktualnego stanu zdrowia kobiety decydującej się na HTZ. Terapia hormonalna powinna więc zawsze przebiegać pod ścisłą kontrolą i opieką lekarza ginekologa.
>> Sprawdź ofertę Apteline.pl:
Hormonalna terapia zastępcza a menopauza
Menopauza (inaczej: przekwitanie) polega na fizjologicznym i trwałym zatrzymaniu cyklu miesiączkowego – etap ten najczęściej występuje ok. 50.-52. roku życia i poprzedzony jest nieregularnym miesiączkowaniem.
Zmiany hormonalne obejmujące menopauzę wpływają nie tylko na sferę emocjonalną, ale też (a może nawet: przede wszystkim) na regulację układów – nerwowego i płciowego. W okresie okołomenopauzalnym zmniejsza się wydzielanie estrogenów przez jajniki – proces ten rozpoczyna się nawet na kilka lat przed ostatnią miesiączką i stanowi pierwszy symptom końca płodności. Niektóre opracowania rozróżniają pojęcie menopauzy, perimenopauzy (jako okresu przed i po menopauzie – inaczej: klimakterium), premenopauzy (okres przed menopauzą) oraz postmenopauzy (okres po menopauzie).
Objawy menopauzy podzielić można na kilka grup:
- objawy psychiczne menopauzy to m.in. zmęczenie, zaburzenia snu, obniżone libido, nadmierna drażliwość;
- objawy naczynioruchowe menopauzy to m.in. bóle głowy, uderzenia gorąca;
- objawy skórne menopauzy to m.in. uczucie mrowienia skóry;
- objawy seksualne oraz objawy ze strony narządów płciowych to m.in. suchość pochwy, świąd, zapalenia dróg moczowych, problemy z osiągnięciem orgazmu.
Czytaj więcej: Zakażenia układu moczowego. Leki na infekcję dróg moczowych
Co prawda menopauza oraz okres przed i pomenopauzalny to naturalne procesy starzenia się organizmu, ale objawy tego trudnego w życiu każdej kobiety etapu można minimalizować za pomocą odpowiednio dobranej kuracji farmakologicznej – najczęściej w połączeniu z naturalnymi sposobami na objawy menopauzalne.
Stosowanymi metodami są: hormonalna terapia zastępcza (uważana obecnie za najskuteczniejszą metodę minimalizowania dokuczliwych objawów naczynioruchowych i zespołu moczowo-płciowego charakterystycznego dla menopauzy), stosowanie antydepresantów i/lub w niektórych przypadkach – leków obniżających ciśnienie krwi.
Jedną z metod łagodzenia objawów menopauzy jest również psychoterapia, zaś do metod niekonwencjonalnych zaliczana jest m.in. akupunktura. W okresie menopauzy bardzo ważna jest również dieta (zmniejszenie kaloryczności produktów, ograniczenie tłuszczów zwierzęcych, włączenie do diety produktów bogatych w wapń) oraz modyfikacja stylu życia (przede wszystkim: rzucenie palenia).
Hormony w HTZ
Zaprzestanie produkcji estrogenu i jego niedobór w okresie menopauzy skutkuje większością dokuczliwych objawów. W ramach hormonalnej terapii zastępczej stosowane są m.in. estrogeny skoniugowane, estriol i estradiol. W HTZ stosowane są różne formy podania hormonów (przezskórna, dopochwowa, doustna) – według danych Amerykańskiego Stowarzyszenia Klinicznych Endokrynologów terapia przezskórna charakteryzuje się wyższym profilem bezpieczeństwa w porównaniu z doustną.
Hormonalna terapia zastępcza – potencjalne korzyści
Jakie mogą być korzyści z zastosowania hormonalnej terapii zastępczej? Przede wszystkim jest to zmniejszenie objawów menopauzy, poprawa jakości snu, zapobieganie utracie masy kostnej, zapobieganie złamaniom.
Hormonalna terapia zastępcza – potencjalne zagrożenia
Niektóre źródła wskazują na wpływ HTZ na zwiększenie ryzyka wystąpienia raka sutka, raka endometrium, raka jajnika; zwiększenie ryzyka wystąpienia choroby zakrzepowo-zatorowej.
Przeciwwskazania do stosowania HTZ
Do przeciwwskazań zaliczane są m.in.: choroby naczyniowo-sercowe (choroba niedokrwienna serca, udar mózgu) i/lub dodatni wywiad rodzinny w kierunku żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej. HTZ nie powinno się również stosować m.in., gdy występują choroby wątroby lub otępienie.
Indywidualizacja hormonalnej terapii zastępczej
Opracowania dotyczące korzyści i zagrożeń wynikających ze stosowania hormonalnej terapii zastępczej zazwyczaj nie dostarczają jednoznacznych odpowiedzi, przykładowo: rozpoczęcie HTZ po upływie 10 lat od menopauzy może mieć zupełnie inny wpływ na organizm niż rozpoczęcie tej samej terapii w pierwszym etapie menopauzy, zaś ryzyko wystąpienia powikłań zależy nie tylko od dawki i typu hormonu, ale też od drogi podania, czasu trwania HTZ oraz tego, czy dodatkowo stosowano progestagen. Na HTZ może składać się tylko terapia estrogenowa (estrogen therapy – ET) lub estrogenowo-progestagenowa (estrogen-progestogen therapy – EPT).
Ryzyko związane z jej prowadzeniem zależy od typu i dawki hormonu, czasu trwania, drogi podawania leków, momentu rozpoczęcia, jak również od tego, czy zastosowano progestagen. Z danych przekazanych przez Amerykańskie Stowarzyszenie Endokrynologów Klinicznych (AACE) i American College of Endocrinology (ACE) wynika, że stosowanie HTZ jako uzupełnienie niedoboru estrogenów w okresie menopauzy poprawia jakość życia kobiety i minimalizuje objawy menopauzy, ale wymaga indywidualizacji (w ocenie i doborze hormonów powinny być brane przede wszystkim takie czynniki, jak ryzyko chorób sercowych, wiek oraz czas od momentu początku menopauzy).
