Soplówka jeżowata – poznaj właściwości zdrowotne egzotycznego grzyba

Soplówka jeżowata – grzyb uprawiany w Azji

Soplówka jeżowata (łac. Hericium erinaceus) to gatunek grzybów należący do klasy podstawczaków. Rozwija się na martwych pniach lub zamierających drzewach liściastych, takich jak dąb, wiąz, klon, buk, orzech włoski czy jabłoń. Występuje w Ameryce Północnej, Europie i Azji. W Polsce odnotowano jak dotąd zaledwie kilkadziesiąt okazów soplówki jeżowatej – uznaje się ją za gatunek wymierający, umieszczony na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski i objęty od roku 1995 ochroną ścisłą. W Chinach czy Japonii soplówka jest uprawiana w celach kulinarnych – ma smak zbliżony do owoców morza, a jej spożywanie dostarcza organizmowi wielu cennych minerałów. Można też kupić grzybnię soplówki do uprawy w domu.

Jak wygląda soplówka? 

Owocniki soplówki jeżowatej przybierają kulisty, poduszkowaty kształt i osiągają wielkość od 10 do 30 cm. Pokryte są zwisającymi, kilkucentymetrowymi kolcami, co przypomina grzywę – stąd angielska nazwa soplówki lion’s mane, czyli lwia grzywa. Soplówka ciemnieje w miarę dojrzewania – jej barwa przechodzi od białej przez kremową, żółtosiną do brązowej. Wewnątrz grzyba znajduje się mięsisty, elastyczny, biały miąższ o słodkim smaku. 

Właściwości prozdrowotne soplówki jeżowatej 

Soplówkę wykorzystywano już w starożytnej medycynie chińskiej i japońskiej – w zwalczaniu wrzodów żołądka oraz stanów zapalnych i nowotworów przewodu pokarmowego. Współcześnie prowadzone są badania nad prozdrowotnymi właściwościami soplówki jeżowatej. Z grzybów hodowanych w warunkach laboratoryjnych pozyskano liczne substancje bioaktywne, w tym: 

• hericenony – związki o właściwościach neurotropowych, które stymulują wzrost komórek nerwowych;

• polisacharydy o właściwościach przeciwnowotworowych i wielokierunkowym działaniu;

• pochodne orcynolu o właściwościach przeciwbakteryjnych. 

Soplówka jeżowata – działanie neurostymulujące 

Wyciągi z soplówki jeżowatej wykazują działanie neurostymulujące oraz neuroprotekcyjne. Odpowiedzialne są za to m.in. małocząsteczkowe hericenony, które mają zdolność przenikania bariery krew – mózg. Wykazano, że związki te działają przeciwutleniająco i stymulują uwalnianie czynnika wzrostu nerwów (NGF od ang. nerve growth factor), który pobudza różnicowanie, podziały i wydłużanie neuronów będących podstawowymi komórkami układu nerwowego człowieka. Podobne właściwości wykazuje pozyskiwany z soplówki egzopolisacharyd (EPS) zaliczany do grupy polisacharydów. Udowodniono, że promuje on wzrost neuronów nawet silniej niż naturalnie uwalniany NGF. Właściwości neurostymulujące wyciągów z soplówki dają nadzieję na zwalczanie takich schorzeń jak: 

• choroba Alzheimera

• padaczka 

• depresja 

• osłabienie funkcji poznawczych 

• urazowe uszkodzenia mózgu

Soplówka jeżowata – działanie przeciwnowotworowe 

Badania sugerują, że wyciągi z soplówki jeżowatej mają aktywność przeciwnowotworową. Jest ona wynikiem obecności polisacharydów, które wchodzą w skład ścian komórkowych grzyba. Szczególne znaczenie odgrywają tu alfa- i beta-glukany. Ich działanie przeciwnowotworowe opiera się głównie na stymulowaniu odpowiedzi immunologicznej gospodarza, przez co zapobiegają rakowieniu komórek, powstawaniu przerzutów oraz pomagają przezwyciężyć chorobę. Polisacharydy nasilają także śmierć komórek nowotworowych.  

Jak dotąd odnotowano skuteczne działanie przeciwnowotworowe soplówki wobec komórek raka jelita grubego oraz białaczki. Obiecujące wyniki badań i brak istotnych działań niepożądanych dają nadzieję na zastosowanie wyciągów soplówki w terapii onkologicznej, a także jako środka wspomagającego chemioterapię. 

Soplówka jeżowata – obniżanie poziomu cholesterolu

Wyciągi z soplówki jeżowatej wykazują także właściwości hipolipidemiczne – obniżają poziom cholesterolu i lipidów we krwi. Za tę aktywność odpowiadają polisacharydy, a w tym przypadku głównie egzobiopolimer (EBP). Sugeruje się, że dzięki dużej lepkości związek ten ogranicza wchłanianie cholesterolu i lipidów w jelitach. Ponadto hamuje aktywność reduktazy HMG-CoA – kluczowego enzymu w procesie syntezy cholesterolu w wątrobie.  

Soplówka jeżowata – działanie przeciwbakteryjne 

Dzięki zawartości związków o charakterze pochodnych orcynolu wyciągi z soplówki jeżowatej mają właściwości przeciwbakteryjne. Badania potwierdziły ich aktywność wobec szczepów Staphylococcus aureus, Escherichia coli, Salmonella sp., Shigella sp., a także zdolność do hamowania wzrostu grzybów, np. Candida albicans. 

>> Grzybica jelit – objawy. Jak rozpoznać i leczyć kandydozę jelit?

Preparaty z soplówką jeżowatą – dawkowanie, przeciwwskazania

Dostępne w aptekach suplementy diety z soplówką przeznaczone są dla pacjentów chcących zniwelować ogólne zmęczenie i poprawić zdolność koncentracji. Produkty te zawierają wyciąg z soplówki jeżowatej lub sproszkowaną grzybnię i traktowane są jako bezpieczne – nie wywołują istotnych działań niepożądanych. W zakresie dawkowania należy oczywiście przestrzegać zaleceń producenta lub skonsultować się z farmaceutą. Przeciwwskazaniem do stosowania suplementów z soplówką jeżowatą jest uczulenie na grzyby. Z uwagi na brak badań nie zaleca się ich stosowania u kobiet w ciąży, kobiet karmiących i dzieci.