Skaza białkowa jest alergiczną reakcją na białka mleka krowiego, często myloną z nietolerancją laktozy. Zwykle pojawia się u niemowląt około 2-3 miesiąca życia, ale może wystąpić także u dorosłych. Jej najczęstszym objawem jest drobna wysypka na twarzy. Na ogół nie jest to stan groźny dla zdrowia, jednak pacjenci, u których zostanie rozpoznany, powinni zmienić pokarm.
Skaza białkowa — jak ją rozpoznać u niemowląt i u dorosłych
Skaza białkowa — co to jest?
Skaza białkowa to rodzaj alergii pokarmowej, bywa nazywana również skazą pokarmową. Przeważnie obejmuje białka mleka krowiego, ale może wystąpić również u dzieci, które nadal spożywają mleko matki. Może być ukierunkowana nie tylko na mleko i nabiał, ale również na inne proteiny, które znajdują się np. w jajkach, rybach czy mięsie. Pierwsze objawy, które niepokoją rodziców, pojawiają się u maluchów około 2–3 miesiąca życia.
Alergia na mleko jest niezwykle popularna wśród najmłodszych i odpowiada za 90% alergii pokarmowych u dzieci.
Skaza białkowa a nietolerancja laktozy
Przez to, że skaza białkowa jest reakcją alergiczną na mleko, często bywa mylona z nietolerancją laktozy – dolegliwości mają jednakowe objawy. Z nietolerancją laktozy mamy do czynienia wtedy, kiedy pacjent nie ma enzymu (laktazy) do metabolizowania laktozy (cukier mleczny) w jelitach.
Przyczyny skazy białkowej
Podobnie jak w przebiegu każdej alergii w skazie białkowej organizm rozpoznaje konkretne białka jako te, które zagrażają jego bezpieczeństwu i traktuje je tak jak wirusy czy bakterie. W reakcji obronnej układ immunologiczny rozwija stan zapalny.
Potomstwo alergików jest obarczone większym ryzykiem rozwinięcia się tego typu alergii. Niemowlęta cierpiące na egzemę czy astmę również są bardziej narażone na rozwój alergii.
Skaza występuje nie tylko u niemowląt, lecz także u dorosłych
Skaza białkowa wcale nie jest tak popularna, jak mogłoby się wydawać. Dotyka zaledwie 0,5% dzieci karmionych piersią. Chociaż skaza białkowa występuje przeważnie u dzieci, czasami zdarza się również u dorosłych nietrawiących białka.
Skaza białkowa — objawy
Najczęściej objawy skazy białkowej da się zaobserwować na skórze – zwykle zaczyna się od wysypki na policzkach lub za uszami, która pojawia się w ciągu kilku sekund do kilku godzin od spożycia alergenu. Wypryski mogą być czerwone, czasami są to po prostu wyczuwalne ziarnistości. Objawy są zwykle łagodne lub umiarkowane. U dorosłych mogą pojawić się kaszel, katar, rumień i krostki, a także świąd skóry.
U osób z egzemą lub astmą mogą wystąpić ciężkie reakcje, zwłaszcza jeżeli choroba płuc jest niewystarczająco kontrolowana. W zaostrzonych przypadkach zdarza się, że wysypka pojawia się również na innych częściach ciała, np. na tułowiu lub w zgięciach łokci, kolan.
Mogą się także pojawić świszczący oddech lub wymioty.
Skaza białkowa a atopowe zapalenie skóry
Niekiedy w reakcji na alergię dochodzi do rozwoju atopowego zapalenia skóry. Miejsca dotknięte zmianami stają się suche i bardziej podrażnione. Często zdarza się, że wysypka swędzi. Dziecko nie potrafi się powstrzymać przed drapaniem, co prowadzi do intensywnego łuszczenia się skóry. Czasami w pęknięciach pojawiają się nadkażenia bakteryjne.
Dolegliwości pokarmowe przy skazie białkowej
Oprócz dolegliwości skórnych na skutek skazy białkowej mogą pojawić się również nieprzyjemne objawy ze strony układu pokarmowego. U dzieci ze skazą białkową występuje zaburzony rytm wypróżnień. Pojawiają się także biegunki ze śluzem, ciężkie zaparcia, a w niektórych przypadkach nawet nitki krwi w stolcu. Zdarzają się również wymioty czy kolki. U dorosłych jest to najczęściej ból brzucha.
Wstrząs anafilaktyczny
Rzadko kiedy dziecko ze skazą białkową doświadcza wstrząsu anafilaktycznego. Jednak kiedy tak się dzieje, wstrząs może spowodować obrzęk gardła, obrzęk jamy ustnej, spadek ciśnienia krwi, a także problemy z oddychaniem. Może doprowadzić również do zatrzymania akcji serca. Wstrząs anafilaktyczny to sytuacja, która wymaga natychmiastowej reakcji lekarskiej.
>> Alergia na mleko – najczęstsza postać nadwrażliwości pokarmowej
Dieta pacjenta ze skazą białkową
Jeśli skaza białkowa zostanie wykryta u dziecka karmionego piersią, mama musi wykluczyć z diety nie tylko mleko (jego tłustość nie ma znaczenia) i jego przetwory, lecz także wszystkie pokarmy zawierające białka mleczne. Warto pamiętać też o tym, że białka mleka koziego i owczego są dość podobne do białek mleka krowiego i również mogą wywoływać reakcje alergiczne. Z tego powodu należy je wykluczyć. Jeśli dziecko przyjmuje gotowe mieszanki mleczne, należy je zmienić jak najszybciej.
Dzieci o rozszerzonej diecie, u których występuje problem skazy białkowej, muszą zostać objęte szczególnym jadłospisem.
Dieta eliminacyjna u dorosłych pacjentów ze stwierdzoną skazą białkową polega na stopniowym wykluczaniu białka roślinnego oraz zwierzęcego z codziennych posiłków. Taka dieta trwa zwykle od 6 do 12 miesięcy, po jej zakończeniu do diety chorego ponownie włącza się białko. Warto pamiętać o tym, że przebywanie na diecie eliminacyjnej nie oznacza, że pacjent nie będzie mógł jeść pewnych produktów do końca życia.
>> Nietolerancja laktozy – czy wszyscy dorośli ją mają?
Skaza białkowa — na czym polega leczenie?
Przeważnie skaza białkowa nie wymaga podawania leków, ale jedynie wprowadzenia restrykcyjnej diety i szczególnej pielęgnacji skóry.
Należy jednak pamiętać o tym, że dieta eliminacyjna nie daje błyskawicznych skutków. Czasami na ustanie objawów trzeba poczekać trzy tygodnie. Jeśli wystąpi atopowe zapalenie skóry, należy zastosować pielęgnację emolientami.
>> Alergia pokarmowa – 14 produktów, które najczęściej uczulają
