Leki fotouczulające - lista. Jakie leki powodują rekację fotoalergiczną?

Fotonadwrażliwość – co to jest?

Fotonadwrażliwość to zespół reakcji chemicznych zachodzących w skórze, w której obecna jest substancja lecznicza lub jej metabolity zdolne do pochłaniania promieniowania słonecznego.

Fotonadwrażliwość może ujawniać się w postaci reakcji:

• fototoksyczności – kiedy uwolnione przez cząsteczki leki wolne rodniki uszkadzają komórki skóry, co objawia się rumieniem, pęcherzami i przebarwieniami; objawy tego typu pojawiają się w odsłoniętych miejscach ciała w ciągu kilku minut do godziny od ekspozycji na słońce
• fotoalergii – kiedy cząsteczki leki przekształcają się w antygen, który aktywując układ immunologiczny wywołuje stan zapalny skóry w postaci swędzących grudek; objawy tego typu mogą występować w odsłoniętych i osłoniętych częściach ciała, zwykle po upływie 24-72 godzin od ekspozycji na słońce; są mniej częste niż reakcje fototoksyczności.

LISTA LEKÓW FOTOUCZULAJĄCYCH

• Fotouczulające antybiotyki i chemioterapeutyki

Tetracykliny

Tetracykliny są jedną z najczęstszych przyczyn reakcji fototoksyczności. Powodują różnorodne wysypki, rumień i pieczenie skóry oraz objawy zapalenia skóry, a ponadto foto-onycholizę (oddzielenie płytki paznokcia) i dyschromię (zaburzają pigmentację skóry).

Fluorochinolony

Leki z tej grupy powoduje zarówno reakcje fototoksyczności, jak i fotoalergii, które ujawniają się w postaci rumienia skóry oraz foto-onycholizy i brązowo-żółtych przebarwień paznokci.

Leki przeciwgruźlicze

Należący do tej grupy izoniazyd może powodować liszajowate wykwity skórne. Z kolei pirazynamid odpowiedzialny jest za powstawanie swędzącej, sączącej się, plamisto-grudkowej wysypki.

• Fotouczulające leki przeciwgrzybicze

Do leków przeciwgrzybiczych powodujących reakcje fotonadwrażliwości można zaliczyć worykonazol, itrakonazol, ketokonazol i gryzeofulwinę. Ich objawy mają zróżnicowaną intensywność – od łagodnych wysypek rumieniowych, po opuchliznę kończyn, a nawet nekrolizę naskórka i martwicę tkanek (w przypadku worykonazolu).

• Fotouczulające niesteroidowe leki przeciwzapalne

Leki z tej grupy są częstą przyczyną fotonadwrażliwości po podaniu doustnym i miejscowym. W zależności od konkretnego leku mogą powodować reakcje:

• fototoksyczności:
  • naproksen może wywoływać pseudoporfirię, rumień wielopostaciowy i zmiany lichenoidalne,
• fotoalergii:
  • ketoprofen (szczególnie po podaniu miejscowym) może powodować obrzęk, pęcherze, rumień oraz inne zmiany skórne,
  • diklofenak stosowany miejscowo powoduje foto-onycholizę oraz zapalenie skóry,
  • benzydamina stosowana na błony śluzowe może wywoływać dermatozy warg.

>> Produkty zapewniające ochronę przeciwsłoneczną

• Fotouczulające leki działające na układ sercowo-naczyniowy

Diuretyki

Za większość reakcji fotonadwrażliwości odpowiedzialny jest hydrochlorotiazyd, który powoduje zaczerwienienie, sączące się wypryski, przebarwienia skóry, pseudoporfirię i foto-onycholizę (nawet po miesiącach czy latach od zaprzestania stosowania leku). Z kolei furosemid przyczynia się do powstawania pęcherzy skórnych.

Inhibitory konwertazy angiotensyny

Kaptopryl i enalapryl wywołują reakcje fotoalergii w postaci wysypki skórnej.

Blokery kanałów wapniowych

Amlodypina i nifedypina wywołują szczególną formę fototoksyczności – fotodystrybucyjną teleangiektazję twarzy (rozszerzenie naczyń krwionośnych).

• Fotouczulające leki przeciwcukrzycowe

Najczęściej stosowana z tej grupy metformina może wywoływać pseudoporfirię.

• Fotouczulające leki psychotropowe

Leki przeciwdepresyjne

Amitryptylina powoduje powstawanie przebarwień skóry. Z kolei SSRI (fluoksetyna, paroksetyna, sertralina, escitalopram) mogą wywoływać zróżnicowane zmiany: od podrażnienia skóry po pęcherze i rumień z naciekami.

>> Objawy depresji - jak je rozpoznać?

Leki przeciwpsychotyczne

Prawie wszystkie pochodne fenotiazyny są silnymi fotouczulaczami. Szczególnie chlorpromazyna i tiorydazyna mogą powodować szare zabarwienie skóry po ekspozycji na słońce

Leki przeciwlękowe

Leki z grupy benzodiazepin mogą wywoływać objawy fotouczulenia w postaci rumienia lub wyprysku.

• Fotouczulające retinoidy

Retinoidy przez wpływ na rogowacenie skóry i różnicowanie jej komórek zwiększają wrażliwość na promieniowanie słoneczne, przez co mogą powodować zmiany pigmentacyjne i oparzenia skóry.

Leki fotouczulające – jak uniknąć fotouczulenia?

W przypadku stosowania leku, który może powodować reakcje fotonadwrażliwości, zaleca się unikanie ekspozycji na słońce. Warto osłaniać całe ciało przewiewnym ubraniem oraz stosować kremy i emulsje z filtrem słonecznym – w odpowiedniej ilości oraz częstotliwości. Pomocna może być także suplementacja związków antyoksydacyjnych niwelujących wpływ wolnych rodników.

Leki fotouczulające – jak leczyć fotouczulenie?

Podczas wystąpienia objawów zbliżonych do poparzenia słonecznego warto zastosować kremy lub żele chłodzące. W przypadku pęknięcia pęcherzy skórnych należy je zdezynfekować i zastosować preparaty przeciwbakteryjne. Objawy fotoalergii pomogą zniwelować leki miejscowe zawierające kortykosteroidy.

>> Zioła fotouczulające - lista. Po jakich ziołach nie wolno się opalać?