Złamanie podstawy czaszki – jakie objawy daje czaszka pęknięta w tym miejscu?

Czym jest złamanie podstawy czaszki? 

Podstawa czaszki to dolna część czaszki, tworzy ją kilka kości dookoła głowy: kość potyliczna, klinowa, czołowa, sitowa i kości skroniowe. Chroni wiele ważnych struktur – nerwy czaszkowe (np. twarzowy, wzrokowy, słuchowy) i naczynia krwionośne. Jej pęknięcie lub ukruszenie się fragmentu określamy złamaniem podstawy czaszki. To stan bardzo niebezpieczny dla zdrowia, a nawet życia – zawsze wymaga konsultacji lekarskiej, badań i hospitalizacji.

Pamiętaj, że w przypadku urazów głowy nie należy samodzielne przenosić osoby poszkodowanej! Trzeba wezwać pogotowie ratunkowe. 

>> Pierwsza pomoc – najczęściej popełniane błędy

Pęknięcie podstawy czaszki – jak może przebiegać 

Wyróżnia się trzy podstawowe typy złamań podstawy czaszki w zależności od lokalizacji urazu: 

• złamanie przedniego dołu czaszki, 

• złamanie środkowego dołu czaszki, 

• złamanie tylnego dołu czaszki. 

Inny podział wynika z zakresu uszkodzeń i związanych z tym objawów:  

• złamanie niepowikłane – towarzyszą mu np. krwiaki podskórne, bóle głowy, przemijające zaburzenia świadomości i rozkojarzenie; 

• złamanie powikłane – ma groźniejsze objawy, które obejmują mózg, nerwy czaszkowe i duże naczynia. 

Złamanie podstawy czaszki może również przebiegać jako złamanie stabilne (tzw. linijne) – odłamki czaszki się nie przemieszczają, albo niestabilne – np. złamanie z wgłobieniem, gdy odłamki kostne przemieszczają się w głąb jamy czaszki, co może uszkodzić m.in. tkankę nerwową.

Jak dochodzi do złamania podstawy czaszki  

Wydawałoby się, że do złamania czaszki najłatwiej może dojść przez celowe uderzenie w głowę, np. podczas bójki. Tymczasem w takim ataku cierpi zwykle sklepienie czaszki lub twarzoczaszka, a urazu podstawy czaszki doznajemy raczej przez:  

• wypadki komunikacyjne (50% przypadków) 

• upadki z wysokości (20%) 

• wypadki przy pracy (10%) 

• pobicia, napady, bójki (6%) 

• w trakcie rekreacji (5%) 

• incydenty związane z utratą przytomności, np. napad padaczkowy (6%).  

Pęknięcie podstawy czaszki – objawy 

Złamanie podstawy czaszki wiąże się z występowaniem złożonych i zróżnicowanych objawów. Do objawów niespecyficznych należą: 

• wymioty i nudności, 

• bradykardia (spowolnione bicie serca), 

• wzrost ciśnienia krwi, 

• zaburzenia oddychania, 

• zaburzenia widzenia, 

• zaburzenia równowagi, 

• utrata przytomności lub splątanie, 

• sztywność karku. 

Objawy charakterystyczne dla złamania podstawy czaszki zależą od miejsca urazu. 

Jednym z objawów przedniego i środkowego złamania podstawy czaszki jest płynotok, czyli wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego z ucha lub nosa. Płynotok może wystąpić niedługo po urazie albo dopiero po kilku tygodniach lub miesiącach.

>> Wyciek z ucha – z tym objawem szybko pójdź do lekarza

Dlaczego złamanie podstawy czaszki jest niebezpieczne? Konsekwencje

• W urazach głowy, np. ze złamaniem podstawy czaszki, może dojść do uszkodzeń wewnątrz czaszki, czyli nerwów, naczyń krwionośnych i mózgu. 

• Przy złamaniu podstawy czaszki może dojść do bakteryjnego zapalenia opon mózgowych – jest ono związane z migracją bakterii zasiedlających jamę nosowo-gardłową, zwykle pneumokoków.  

• Innym powikłaniem jest tzw. odma, czyli dostanie się powietrza do jamy czaszki przez ubytek w kości. Odma może spowodować ucisk mózgu, napady drgawkowe, a nawet śpiączkę. 

• Konsekwencją złamania podstawy czaszki może być także ostra zakrzepica zatok żylnych – uszkodzona bowiem może być nie tylko kość, lecz także żyły. Krew nie płynie wówczas tak, jak powinna, krzepnie, powstaje zakrzep, co może doprowadzić do uszkodzenia naczyń lub krwotoku. 

>> Krwotok z nosa – przyczyny i pierwsza pomoc. Jak zatamować krwotok z nosa? 

Pęknięta podstawa czaszki – rokowania i leczenie 

Leczenie i czas rekonwalescencji zależą od rodzaju urazu i objawów towarzyszących złamaniu. Podstawą jest jednak kilkudniowy lub dłuższy pobyt w szpitalu. Trzeba bowiem wykonać tomografię komputerową głowy (mogą uwidocznić się pęcherzyki powietrza, szczelina złamania i uszkodzenie kości i mózgu), zdjęcia rentgenowskie głowy w różnych projekcjach. Dla wykluczenia bakteryjnego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych robi się posiew płynu mózgowo-rdzeniowego w kierunku bakterii. W razie potrzeby wykonuje się także badanie okulistyczne, badanie słuchu i badanie neurologiczne (uwzględnia możliwość uszkodzenia nerwów czaszkowych). 

Złamanie podstawy czaszki leczy się:  

• objawowo (podawanie m.in. kroplówki z lekami przeciwbólowymi, zastrzyków przeciwzakrzepowych i leków przeciwobrzękowych); 

• chirurgicznie w przypadku m.in. wgłobień, przemieszczenia się fragmentów kostnych, uszkodzenia naczyń krwionośnych; oprócz tego odciąga się płyn mózgowo-rdzeniowy (jeśli nie ma ujścia, może powodować wzrost ciśnienia wewnątrzczaszkowego); 

• istotnym elementem farmakoterapii jest stosowanie antybiotyków w przypadku wycieków płynu mózgowo-rdzeniowego (dla zapobieżenia bakteryjnemu zapaleniu opon mózgowych).  

>> Materiały opatrunkowe - plastry, gazy, opaski, spraye, żele, woda utleniona