Gorączka Zachodniego Nilu – objawy, jak można się zarazić?

Gorączka Zachodniego Nilu – co to za choroba?  

Gorączka Zachodniego Nilu to odzwierzęca tropikalna choroba wirusowa. Wirusa Zachodniego Nilu (ang. West Nile virus, WNV) przenoszą przede wszystkim komary z rodzaju Culex, np. Culex pipiens (występują w Polsce) i Culex tarsalis, rzadziej te z rodzaju Aedes (współodpowiedzialne także za zakażenie wirusem dengi). Wirus szerzy się przede wszystkim wśród ptaków, chociaż zakażenia odnotowywano również u koni i nietoperzy. 

Jak można się zarazić gorączką Zachodniego Nilu?  

Wirusem gorączki Zachodniego Nilu może zakazić się również człowiek. Dzieje się to poprzez: 

•  ukąszenie komara, który jest nosicielem wirusa, 

• kontakt z zakażonymi ptakami, 

• transfuzję zakażonej krwi lub transplantacji od zakażonych osób (szczególnie dawców, u których choroba nie daje objawów).  

Jak podały urzędy Główny Inspektorat Sanitarny i Główny Lekarz Weterynarii, ryzyko zakażenia się wirusem gorączki Zachodniego Nilu w Polsce jest znikome. Jednak osoby, które podczas pracy stykają się z chorymi lub padłymi ptakami lub ich odchodami, krwią, powinny używać jednorazowych rękawiczek, maseczek ochronnych na usta i nos oraz okularów ochronnych. Jeśli nie ma konieczności dotykania padłych ptaków, nie powinniśmy tego robić.

>> Afrykańskie kleszcze w Polsce – jak wyglądają? Co robić w razie ukąszenia?

Gorączka Zachodniego Nilu w Polsce i na świecie

Gorączka Zachodniego Nilu występuje przede wszystkim: 

• w Afryce, gdzie jest dorzecze Nilu, od którego choroba i wirus wzięły nazwę (w RPA w latach 70. wybuchła epidemia gorączki Zachodniego Nilu)  

• na Bliskim Wschodzie (epidemia choroby w Izraelu w 2000 r.) 

• w Azji Zachodniej

• w ciepłych krajach Europy, np. we Włoszech i Grecji (w każdym kraju odnotowano powyżej 50 przypadków zachorowania)  

W związku ze zmianami klimatu do Europy dociera jednak coraz więcej chorób tropikalnych. W latach 90. XX w. masowe zachorowania na gorączkę Zachodniego Nilu notowano w Rumunii (1996) i w Rosji (1999). Według GLW i GIS w Polsce występowanie wirusa wśród ptaków zauważono w połowie lat 90., a w 2005 i 2006 r. u pojedynczych osób potwierdzono obecność przeciwciał przeciwko wirusowi.  
Choroba dotarła również do Ameryki Północnej. W Stanach Zjednoczonych w 2003 roku odnotowano prawie 10 tysięcy przypadków zachorowania i 264 zgony. 

Jak przebiega gorączka Zachodniego Nilu? 

Okres wylęgania się wirusa gorączki Zachodniego Nilu wynosi od 3 do 14 dni (średnio 3-5). Patogen należy do tzw. wirusów neurotropowych, które mają zdolność do infekowania komórek układu nerwowego, np. mózgu. Mimo zdolności wirusa gorączki Zachodniego Nilu do infekowania mózgu w blisko 80% choroba ma przebieg skąpo- lub bezobjawowy. 

Łagodna postać gorączki Zachodniego Nilu 

Choroba może nie dawać objawów lub przebiegać łagodnie - objawy są wówczas umiarkowane i przypominają grypę. Taką postać gorączki Zachodniego Nilu obserwuje się u 20% pacjentów. W ciągu 3-6 dni pojawiają się: 

• bóle głowy, 

• bóle mięśniowe, 

• osłabienie, 

• wysypka skórna (grudkowa) na tułowiu i kończynach górnych bez świądu, 

• powiększenie węzłów chłonnych, 

• nudności i wymioty występują rzadziej. 

Gorączka Zachodniego Nilu z ciężkim przebiegiem 

Ciężki lub bardzo ciężki przebieg gorączki Zachodniego Nilu dotyczy zaledwie 1% pacjentów. Występują tu objawy neurologiczne związane z zapaleniem w obrębie ośrodkowego układu nerwowego (zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub zapalenie mózgu). Odnotowuje się: 

• silny ból głowy, 

• wysoką gorączkę, 

• sztywność karku, 

• nadwrażliwość na światło, 

• zaburzenia orientacji, 

• śpiączkę, 

• drżenie mięśniowe, 

• drgawki, 

• osłabienie siły mięśniowej, 

• niedowład. 

W ciężkim przebiegu gorączki Zachodniego Nilu może dochodzić także do zapalenia naczyniówki i siatkówki oka, zapalenia wątroby, nerek i/lub serca. Najgroźniejszym powikłaniem gorączki Zachodniego Nilu jest zapalenie mózgu lub skaza krwotoczna. Powikłania mogą wystąpić przede wszystkim u osób starszych i z upośledzoną odpornością. Przechorowanie ciężkiej postaci gorączki Zachodniego Nilu może pozostawić twałe zaburzenia neurologiczne. 

>> Kleszczowe zapalenie mózgu – objawy, leczenie

Czy gorączka Zachodniego Nilu jest śmiertelna? 

W przypadku postaci ciężkiej, w której występuje zapalenie mózgu lub opon mózgowo-rdzeniowych, umiera 10-20% pacjentów. Większą śmiertelność, blisko 30%, odnotowuje się u pacjentów starszych i z zaburzeniami odporności. 

Gorączka Zachodniego Nilu – jakie badania wykonać?

Osoby, które podejrzewają u siebie gorączkę Zachodniego Nilu, powinny pójść do lekarza chorób zakaźnych. Rozpoznanie choroby opiera się na wywiadzie i analizie objawów (ich nasilenie, czas pojawienia się). Wykonuje się także badania serologiczne krwi, w których oznacza się specyficzne dla wirusa przeciwciała anty-WNV dwóch klas, jak: 

• IgM - są wykrywane po 3-8 dniach od pojawienia się objawów i można je oznaczyć przez 30-90 dni; 

• IgG - są wykrywane przez kilka lat od zakażenia. 

W rzadkich przypadkach innym medium do badań (zamiast surowicy krwi) jest płyn mózgowo-rdzeniowy.

>> Immunoglobuliny IgG, IgM, IgA – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie

Jak leczyć gorączkę Zachodniego Nilu? 

Nie istnieje leczenie przyczynowe zwalczające wirusa Zachodniego Nilu ani szczepionka przeciw niemu. Terapia u pacjentów z łagodnym i ciężkim przebiegiem choroby polega na redukcji objawów. Ważne jednak, by przy podejrzeniach jak najszybciej zgłosić się do lekarza.

Gorączka Zachodniego Nilu – zapobieganie

Dla ochrony przed zarażeniem się gorączką Zachodniego Nilu wykorzystuje się repelenty, lampy owadobójcze, moskitiery i siatki ochronne (przede wszystkim podczas przebywania w rejonie endemicznym). Istotny jest również odpowiedni ubiór (odzież z długimi rękawami i nogawkami), szczególnie od zmierzchu do świtu, gdy komary są najbardziej aktywne.

>> Repelenty na komary i kleszcze: jak się zabezpieczać przed ukąszeniami?