Repelenty na komary i kleszcze: jak się zabezpieczać przed ukąszeniami?

Repelenty - co to? Preparaty odstraszające kleszcze i komary

Ochronę przed ukąszeniem zapewniają repelenty. Repelenty (łac. repellere – odstraszać, odrzucać) to różnego rodzaju środki odstraszające zwierzęta, nie tylko insekty. Stanowią nie tylko środki chemiczne, ale też urządzenia wydające dźwięki lub emitujące światło mające na celu odstraszyć intruza. Ich stosowanie zalicza się do biologicznych metod ochrony. Pod wpływem działania repelentów zwierzęta zmieniają swoje miejsce bytowania. Najczęściej stosowane repelenty to te, których zadaniem jest ochrona przed owadami i kleszczami. Zaaplikowane na skórę tworzą barierę przed insektami. Zwykle jest to związane z nieprzyjemnymi wrażeniami zmysłowymi dla intruza. Trzeba mieć jednak na uwadze, że repelenty tracą swoje właściwości wraz z poceniem się czy wysoką temperaturą.

>> Zestawy do usuwania kleszczy

Przykłady repelentów

Spośród wielu repelentów większość osób interesują te, które są w stanie ochronić przed ugryzieniem przez owady czy pajęczaki roznoszące różnego rodzaju choroby.

Repelent na kleszcze

Kleszcze stanowią główne źródło zakażenia boreliozą – niebezpieczną chorobą atakującą układ nerwowy. Stąd też tak duże zainteresowanie środkami ochronnymi przed tymi pajęczakami. Warto wiedzieć, co w swoim składzie zawierają repelenty na kleszcze.

Preparaty tego typu dostępne w aptekach posiadają, takie substancje jak:

• N,N-Dietylo-m-toluamid znany bardziej pod postacią skrótu DEET – jest to jedna z najskuteczniejszych substancji w przypadku ochrony przed kleszczami. Należy jednak zwrócić uwagę, że wyższe stężenia DEET są przeznaczone wyłącznie dla osób powyżej 18. roku życia. Podczas wizyty w aptece warto powiedzieć, dla kogo ma być przeznaczony środek, aby farmaceuta mógł odpowiednio dobrać repelent.
• Ester etylowy kwasu 3-(N-acetylo-N-butylo)aminopropionowego, czyli IR3535 to środek, który można stosować u dzieci od 12. miesiąca życia.
• Ikarydyna – może być stosowana u dzieci od 2 roku życia.
• Citriodiol, czyli PMD, to odpowiednik olejku eukaliptusowego.
• Olejki eteryczne – naturalne środki odstraszające, jednak mają duży potencjał alergenny i dość krótki czas działania. Są to naturalne repelenty na kleszcze.

Powyższe substancje mogą równie dobrze służyć jako repelenty na komary. Niemniej, nie wszystkie preparaty na komary działają na kleszcze!

>> Jak się objawia uczulenie na komary?

Oczywiście, podczas stosowania jakiegokolwiek repelentu należy ściśle stosować się do instrukcji producenta. Wiele środków nie można stosować w zamkniętych pomieszczeniach, w obecności zwierząt domowych, czy w przypadku kobiet w ciąży.

Naturalne repelenty

Spośród naturalnych repelentów można wyróżnić wspomniane wyżej olejki eteryczne. Co ciekawe, to, co dla ludzi wydaje się mieć przyjemny zapach, może być zupełnie inaczej odbierane przez zwierzęta. Wśród olejków eterycznych stosowanych jako repelenty wyróżnia się, np. olejek: lawendowy, miętowy, cytronelowy, bazyliowy.

>> Co wabi komary, meszki i kleszcze? Naturalne sposoby na owady

Repelenty dla kobiet w ciąży

Ciąża wyklucza używanie wielu środków, jednak przyjmuje się, że preparaty z ikarydyną 20% mogą stosować kobiety spodziewające się dziecka. Według niektórych przeglądów uznaje się, że ikarydyna oraz IR3535 są substancjami bezpiecznymi dla ciężarnych.

Uwaga, przed użyciem jakiegokolwiek środka warto skonsultować się wcześniej z lekarzem lub farmaceutą.

Repelenty dla niemowląt

W przypadku niemowląt stosowanie jakichkolwiek repelentów jest przeciwwskazane. Mogą one bowiem skutkować w zaburzeniach funkcjonowania różnych narządów, głównie układu nerwowego. Niemniej, jednocześnie skóra niemowląt jest delikatniejsza i bardziej narażona na reakcje alergiczne po ukąszeniu. Ważne jest zatem zastosowanie ochrony mechanicznej, np. zamontowanie moskitiery lub specjalnych siatek przeciw owadom nie tylko na okno, ale też na wózek dziecięcy. Sam wózek można od zewnątrz spryskać odpowiednimi preparatami odstraszającymi.

>> Rumień wędrujący to objaw boreliozy. Jak go odróżnić od reakcji alergicznej?

Ponadto spośród preparatów odstraszających owady i kleszcze, które można stosować u małych dzieci wyróżnia się produkty zawierające olejki eteryczne, takie jak:

• olejek tymiankowy, 
• olej neem, 
• olejek andiroba,
• olej z bergamotki, 
• limonen.

Uwaga, olejków nie stosujemy bezpośrednio na skórę dziecka.

Jak długo działają repelenty?

W zależności od tego, jaka substancja czynna jest składnikiem preparatu oraz w jakiej jest on postaci, taki jest czas działania danego repelentu. Są one dostępne w, np. sprayach, żelach czy sztyftach. Spełniają one swoją funkcję średnio od 2-12h. Zawsze należy zapoznać się z zaleceniami producenta i powtarzać aplikację w wymaganych odstępach czasu, aby repelenty działały prawidłowo.

Jak stosować repelenty?

Przed użyciem repelentu należy zapoznać się z ulotką i instrukcją stosowania. Jest to priorytet. Ponadto repelentów nie mogą stosować samodzielnie dzieci poniżej 10. roku życia. Co ważne, nie powinno się stosować tego typu środków ochronnych na skórę pod ubraniem ani rozpylać bezpośrednio na skórę. W przypadku dziecka preparatu nie stosuje się też na dłonie i twarz, aby zapobiec dostaniu się substancji do wewnątrz. Nie należy stosować repelentów na rany, skaleczenia, skórę podrażnioną bądź ze skłonnościami do alergii. Aplikacja powinna odbywać się także z daleka od żywności.

>> Test na boreliozę – przyczyny fałszywie dodatnich i ujemnych wyników

Komary i kleszcze – profilaktyka

Repelenty są bardzo pomocne w przypadku ochrony przed insektami, ale równie istotna jest profilaktyka ugryzienia przez komara czy kleszcza. Oprócz wspomnianych przeze mnie wcześniej moskitier czy siatek ochronnych można:

• używać bezzapachowych kosmetyków, które nie będą wabić owadów i kleszczy,
• zakrywać większą część ciała odzieżą podczas spacerów po łące czy w lesie,
• unikać spacerów w czasie największej aktywności insektów,
• po spacerze dokładnie obejrzeć ciało i odzież,
• unikać pozostawiania ubrań w miejscach, w których mogą na nie wejść owady,
• przeglądać pomieszczenia, w których się przebywa, czy nie są obecne insekty,
• używać wiatraków, jeżeli jest taka możliwość.

>> Szczepionka na kleszczowe zapalenie mózgu − jak działa i kto może ją stosować?

Inne repelenty

Repelenty odstraszają owady i kleszcze, ale też inne zwierzęta. Przykładowo paski folii aluminiowej czy wiszące srebrzyste kule służą odstraszaniu ptaków od zagonów i gołębników. Innym przykładem są nagrania z ultradźwiękami wydawanymi przez nietoperze, które dezorientują niektóre owady. Sygnały dźwiękowe służą też do odstraszania ptaków w obrębie lotniska. Nie stanowią one zagrożenia dla ptactwa, ale jednocześnie zapewniają bezpieczeństwo podróżującym samolotem.

Kolejnym naturalnym repelentem jest… krzak pomidora. Chroni on kapustę przed motylem bielinkiem. Podobnie działa cebula posadzona obok marchwi, również chroni przed szkodnikami. Nie może tu zabraknąć znanej od pokoleń naftaliny, która odstrasza mole.

Co ciekawe, repelenty stosuje się także wobec dzikich zwierząt. Jako repelenty na sarny i jelenie stosuje się olejki eteryczne połączone z substancjami syntetycznymi, które imitują np. zapach niedźwiedzia. Ma to na celu uchronienie upraw rolnych i szkółek leśnych przed zniszczeniem.

>> Komary, meszki, szerszenie, kleszcze – co na ukąszenia?