DEET na kleszcze i komary: czy nadaje się dla dzieci, dla kogo DEET 50?

DEET – środek nie tylko na kleszcze i komary

DEET to syntetyczny związek chemiczny stosowany jako repelent, czyli środek odstraszający owady. Do powszechnego użytku został wprowadzony w latach 50. XX wieku w Stanach Zjednoczonych. Wpływa na receptory węchowe i chemoreceptory owadów – wywołuje ich dezorientację i pachnie dla nich nieprzyjemnie. Nie jest to środek insektobójczy, jego podstawowym zadaniem jest zminimalizowanie kontaktu ze skórą człowieka komarów, kleszczy i innych owadów żywiących się krwią. DEET występuje w postaci sprayu, aerozolu, płynu w kulce (roll-on), najczęściej w stężeniu 10-50%. Niejednokrotnie oprócz DEET w składzie repelentu dostępne są składniki uzupełniające jego działanie, jak naturalny repelent - olejek z eukaliptusa cytrynowego, a także geraniol, cytral nadające preparatowi przyjemniejszy zapach.

Czas działania DEET

Zawartość N,N-dietylo-meta-toluamidu w gotowym repelencie nie przekłada się na siłę działania, lecz na czas ochrony przed owadami. Jest on zależny od stężenia DEET i wynosi:

• 2 godziny ochrony przed komarami i kleszczami przy stężeniu 10%
• 6-8 godzin dla preparatów zawierających 20, 25 i 30% DEET
• 9-12 godzin dla DEET 50.

Nie bez znaczenia jest również strefa klimatyczna, w której będzie stosowany repelent. W strefie tropikalnej będzie działał krócej (6-8 godzin m.in. ze względu na wzmożone pocenie) niż w strefie klimatycznej umiarkowanej (8-9 godzin).

Jakie stężenie DEET dla dzieci i dorosłych?

Preparaty z DEET należy dobierać zależnie od wieku użytkowników.W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na informacje na etykiecie produktu. Produkty z DEET w Polsce podlegają regulacjom unijnym (DYREKTYWA KOMISJI 2010/51/UE z dnia 11 sierpnia 2010 r), które określają, że:

• nie należy stosować produktów z DEET u dzieci poniżej 2 lat,
• stosowanie DEET w grupie wiekowej 2-12 lat jest ograniczone i uzasadnione w przypadkach realnego zagrożenia na choroby przenoszone przez owady. Stosuje się wówczas środki z DEET do 10% raz dziennie.

Dla dzieci powyżej 12 lat przeznaczony jest DEET 30% do stosowania raz dziennie lub 10% 2 razy w ciągu dnia. Najmocniejszy DEET 50% zalecany jest wyłącznie dla osób powyżej 18. roku życia.

Inne wytyczne dla stosowania DEET u dzieci dają instytucje amerykańskie: rządowe agencje EPA i CDC zajmujące się ochroną zdrowia nie wprowadzają ograniczeń wiekowych w stosowaniu DEET, powołując się na brak dowodów na szkodliwe działanie repelentu na ludzi, natomiast Amerykańska Akademia Pediatrii nie zaleca stosowania repelentów u dzieci poniżej 2. miesiąca życia i wskazuje, by stężenie DEET w produktach dla dzieci nie przekraczało 30%.

W przypadku dorosłych sprawdzi się każde stężenie, w tym DEET 50%, które działa nie tylko na europejskie, ale również tropikalne owady.

>> Preparaty przeciw owadom, aerozole, opaski, plastry i żele

DEET w okresie ciąży i karmienia piersią

Kobiety ciężarne mogą rozważyć stosowanie preparatu DEET np. o stężeniu 20% zgodnie z zaleceniami producenta dla ochrony przed boreliozą, która niesie zagrożenie dla płodu i matki. Dotychczasowe dane toksykologicznie nie wskazują bowiem na szkodliwy wpływ DEET na rozwijające się dziecko (pojedyncze badania obserwacyjne pokazują, że stosowanie DEET w czasie ciąży u ludzi nie ma negatywnego wpływu na podstawowe parametry rozwoju dziecka, jak wzrost, waga, obwód głowy i sprawność neurologiczna).
W świetle badań również stosowanie DEET w okresie karmienia uznaje się za bezpieczne. Należy jednak pamiętać, że dziecko nie powinno mieć styczności ze skórą opryskaną repelentem – nie powinno się stosować DEET na piersi, z którymi ma kontakt buzia dziecka.

>> Borelioza u dzieci – objawy i leczenie

Jak stosować repelenty z DEET?

Środki z DEET należy stosować przede wszystkim na odsłoniętą skórę narażoną na ukąszenia owadów. Dodatkowo warto spryskać ubranie, choć należy pamiętać, że DEET może zmniejszyć trwałość niektórych materiałów syntetycznych. Kluczowe jest dostosowanie stężenia produktu do wieku użytkownika i przestrzeganie czasu ponownej aplikacji.

Jak używać repelentu na skórę twarzy?

Jeśli repelent ma być zaaplikowany na twarz, nie należy spryskiwać jej bezpośrednio. W pierwszej kolejności należy spryskać wewnętrzną powierzchnię dłoni i następnie delikatnie rozprowadzić repelent po twarzy, omijając okolicę oczu, nozdrzy i ust.

Środki ostrożności przy stosowaniu DEET

• DEET może uszkodzić materiały syntetyczne, ale nie szkodzi ubraniom z bawełny.
• Repelenty w sprayu lub aerozolu z DEET zawierają składniki pomocnicze, które mogą być łatwopalne. Dlatego nie należy stosować żadnych repelentów w pobliżu ognia lub źródła zapłonu.
• DEET i inne repelenty należy trzymać poza zasięgiem dzieci w dedykowanej przez producenta temperaturze
• Preparatu nie stosuje się na zranioną, podrażnioną skórę lub jeśli kiedykolwiek wystąpiła alergia na DEET
• Środek należy zmyć ze skóry, gdy nie ma zagrożenia ze strony owadów, a ubranie nasiąknięte DEET należy uprać.

Czy DEET jest szkodliwy?

N,N-dietylo-meta-toluamid to substancjao wysokim profilu bezpieczeństwa, stosowana od kilkudziesięciu lat. Jego potencjalna szkodliwość wynika z niewłaściwego stosowania, np.:

• wdychania oparów podczas aplikacji
• bezpośredniej aplikacji sprayu lub aerozolu na twarz, w okolicę nosa, oczu i ust
• używania DEET w pomieszczeniu zamkniętym o słabej cyrkulacji powietrza
• przypadkowego spryskania żywności i jej spożycia
• kontaktu z ustami oraz błonami śluzowymi dłońmi nieumytymi po aplikacji repelentu
• spryskania skóry i założenia mało przewiewnego ubrania.

Czy DEET przenika przez skórę?

DEET to związek niskocząsteczkowy i rozpuszczalny w tłuszczach, może w określonych sytuacjach wchłaniać się przez skórę. Dlatego nie należy stosować go pod opatrunek okluzyjny, który jest nieprzepuszczalny dla powietrza.

Co najpierw stosować – filtr przeciwsłoneczny czy repelent z DEET?

Poprawna kolejność to nałożenie kosmetyku z SPF, a następnie środka odstraszającego owady. Odwrotne zastosowanie tych produktów stwarza ryzyko przezskórnej absorpcji i wystąpienia skutków ubocznych lub łagodnych objawów zatrucia.

Skutki uboczne stosowania DEET

Przy przestrzeganiu zaleceń związek ma niską szkodliwość dla człowieka, jednak podczas jego stosowania mogą się pojawić działania niepożądane. Najczęściej są łagodne:

• wysypka, zaczerwienienie, uczucie pieczenia i rozgrzania skóry
• podrażnienie, uczucie odrętwienia błon śluzowych (DEET działa podobnie jak znieczulająca lidokaina)
• zaczerwienienie, pieczenie oczu, podrażnienie spojówki, nasilone łzawienie oczu.

Zatrucie DEET i jego objawy

Zatrucie DEET może się pojawić po narażeniu na bardzo dużą dawkę jednorazową lub długotrwały i powtarzający się kontakt z substancją, np. poprzez:

• nadmierne wdychanie DEET,
• wielokrotną aplikację na skórę całego ciała, miejsca nienarażone na atak owadów osłonięte szczelnym ubraniem,
• spożycie jedzenia lub wypicie płynu skażonych DEET.

W takich sytuacjach najczęstsze objawy zatrucia DEET to:

• przyspieszone lub zwolnione bicie serca, nadciśnienie lub niedociśnienie, zaburzenia rytmu serca, np. nierówna praca przypominająca arytmię,
• nudności, mdłości,
• drgawki, zawroty i ból głowy, senność, zmniejszona wrażliwość na bodźce lub pobudzenie psychofizyczne.

Inne możliwe objawy zatrucia DEET to:

• przy narażeniu na wdychanie oparów lub aerozolu DEET – podrażnienie i suchość jamy ustnej, kaszel, duszność, skurcz oskrzeli, spowolniona częstość oddechów
• przy ekspozycji na skórę – pęcherze na skórze, rumień, stany zapalne skóry
• przy zatruciu drogę doustną ból, zaczerwienienie i podrażnienie żołądka, przypadki encefalopatii (uszkodzenie mózgu).

>> Produkty łagodzące po ukąszeniu komarów i innych owadów