Ból szczęki i żuchwy. Co może być przyczyną bólu żuchwy przy dotyku?

Jak zbudowane są szczęka i żuchwa?

Szczęka jest tak naprawdę dwoma, zrośniętymi kośćmi czaszki, które wraz z trzonem i wyrostkami tworzą podniebienie twarde, oczodoły i zębodoły. Wewnątrz szczęki znajdują się natomiast wypełnione powietrzem zatoki szczękowe rozłożone po obu stronach nosa. Żuchwa z kolei to pojedyncza kość dolnej części czaszki, która odpowiada za ruch związany z żuciem i mówieniem. Mało kto zdaje sobie sprawę, że szczęka jest zawsze nieruchoma, a za ruch ust odpowiada tylko i wyłącznie żuchwa. Budowa anatomiczna tych struktur przekłada się na przyczyny dolegliwości bólowych. Ból żuchwy i ból szczęki może być spowodowany problemami okulistycznymi, naczyniowymi i zębopochodnymi.

Powodem bólu w tych okolicach może być również zapalenie nerwu skroniowo-żuchwowego, niektóre choroby infekcyjne np. świnka, bruksizm (zgrzytanie zębami), stres, a także ostre zapalenie zatok. Bardzo ważne jest więc, by powiązać dolegliwości bólowe również z innymi objawiami, bo sam ból żuchwy czy szczęki jest niestety mało specyficzny. Nie warto również zapominać, że powodem bólu może być również uraz mechaniczny. Nieprzypadkowo uraz szczęki i żuchwy jest bardzo bolesny – ból w tym wypadku może zwiastować złamanie lub pęknięcie kości żuchwy.

Ból szczęki w zawiasach i przy uchu

Jeśli bólowi szczęki w zawiasach towarzyszy nieżyt nosa oraz zaburzenie jego drożności, istnieje prawdopodobieństwo, że mamy do czynienia z ostrym zapaleniem zatok przynosowych. W takim przypadku ból szczęki zlokalizowany jest w kąciku oka, w okolicy policzków i zębów. Powodem jest zalegająca wydzielina w zatokach, która nie może zostać usunięta na skutek zablokowania ujścia zatok. Z czasem dochodzi do nadkażenia bakteryjnego i uporczywego rozpierającego bólu.

>> Zapalenie zatok – objawy, leki. Jakie antybiotyki na zapalenie zatok?

W takim przypadku naszym głównym celem powinno stać się upłynnienie wydzieliny zatok, przywrócenie dróżności nosa i pozbycie się stanu zapalnego. Warto udać się  wtedy do larungologa, bo przy takich mocno nasilonych objawach istnieje ryzyko, że doszło do bakteryjnego nadkażenia i konieczne jest wdrożenie antybiotykoterapii.

Ból pochodzący od zębów

Jak wspomniano, ból szczęki może mieć swoje źródło również w uzębieniu. Najczęściej wywołany jest przez bodziec zimna lub gorąca oddziałującego na odsłonięte szkliwo z ubytkami. Gdy ubytek osiągnie miazgę, pojawia się często promieniujący ból szczęki z prawej lub lewej strony.

>> Nadwrażliwość zębów. Czy pasta na nadwrażliwość zębów wystarczy?

Tak niepokojące objawy powinny być dla nas sygnałem, że czas skorzystać z konsultacji stomatologa. Lekarz dentysta rozpocznie leczenie wszystkich ubytków, zapisując do czasu zakończenia leczenia odpowiednie płukanki i leki przeciwbólowe oraz przeciwzapalne.

Ból żuchwy przy otwieraniu

Niektórzy z nas zgłaszają często ból żuchwy przy otwieraniu jamy ustnej. Jeśli dolegliwości te nie mają charakteru przemijającego, istnieje ryzyko, że mamy do czynienia ze zwyrodnieniem stawu skroniowo-żuchwowego.Charakterystyczne jest to, że żucie i gryzienie nasila problem. Zwyrodnienie to często jest spowodowane przez problemy z uzębieniem. Dlatego w pierwszej kolejności powinniśmy szukać pomocy u stomatologa i fizjoterapeuty. Zastosowanie szyn nagryzowych lub odpowiednia obróbka powierzchni zębów w dużej mierze niweluje problem i płynna praca mięśni i stawów zostaje przywrócona.

Ból na tle nerwowym

Niekiedy problem bólu szczęki może leżeć w dysfunkcji układu nerwowego. Najczęściej mamy wtedy do czynienia z neuralgią nerwu trójdzielnego, którego ucisk wywołuje bardzo silny i przeszywający ból szczęki. Warto również dodać, że bóle w tej okolicy mogą być spowodowane nerwicą lub zaburzeniami psycho somatyzacyjnymi. Ból szczęki na tle nerwowym powinien więc zostać skonsultowany przez neurologa lub psychiatrę.

>> Nerwobóle - objawy, przyczyny i leczenie

Jeśli zdajemy sobie sprawę, że ból szczęki i żuchwy może wynikać z naszego niepokoju lub poddenerwowania, warto wyrobić sobie nawyk relaksacji. Istnieje bowiem wiele metod niefarmakologicznego rozpreżęnia, które można zastosować niemal w każdej sytuacji. Do metod tych należy pogłębiony oddech, medytacja, trening autogenny Schulza albo progresywna relaksacja mięśni Jacobsona.

Co jeszcze może wywołać dolegliwości bólowe w tej okolicy?

Ból żuchwy i szczęki zwłaszcza, gdy ma charakter promieniujący i towarzyszy innym charakterystycznym objawom może zwiastować zawał serca. U 10-20% osób z zawałem bardzo silny, piekący, dławiący, gniotący lub ściskający ból promieniuje do żuchwy, lewego barku i ramienia.

Jeśli mamy podejrzenie, że wszystkie nasze objawy mogą wskazywać na zawał mięśnia sercowego powinniśmy wezwać pomoc. W tym czasie warto usiąść na krześle, zmierzyć ciśnienie krwi i ewentualnie przyjąć tabletkę z aspiryną lub małą dawką kwasu acetylosalicylowego.

Tępy i  rozpierający ból w okolicy szczęki może zwiastować nowotwór naciekający do tkanek miękkich twarzy, ale również gałęzi nerwu trójdzielnego. Nowotwór ten rzadko pojawia się u dzieci, a wyklucza się go poprzez badanie radiologiczne zatok.

Co należy zrobić w przypadku bólu żuchwy i szczęki

Choć najlepszym sposobem radzenia sobie z bólem żuchwy i szczęki jest znalezienie przyczyny problemu i jej wyeliminowanie, to do czasu wizyty u stomatologa, neurologa czy fizjoterapeuty możemy sięgnąć po ogólnodostępne środki przeciwbólowe. Z pomocą mogą również przyjść przeciwzapalne płukanki z benzydaminą, diklofenakiem czy chlorheksydyną, o ile przyczyną problemu będą choroby zębów i przyzębia.

Z pomocą mogą przyjść również metody niefarmakologiczne np. zimne okłady. Zimno powoduje skurcz naczyń krwionośnych, zmniejszenie przekrwienia tkanek, zmniejszenie obrzęku oraz zmniejszenia ucisku na nerwy i receptory bólu. Niektórzy stosują również płukankę z soli kuchennej, która ma zapobiegać obrzękowi tkanek w obrębie żuchwy i szczęki. Może być ona skuteczna o ile ból wywołany jest przez stan zapalny w obrębie jamy ustnej, a nie wynika z dysfunkcji anatomicznej np. upośledzenia stawu żuchwowo-skroniowego.