Wzdęcia brzucha – co je powoduje? Sposoby na wzdęcia

Wzdęcia brzucha, inaczej nazywane bębnicą, to dość powszechna dolegliwość. Pojawia się, gdy nasze jelita wypełnia nadmierna ilość gazów, powstałych podczas procesu trawienia lub podczas połykania powietrza przy jedzeniu czy mówieniu. Wzdęcia brzucha dzielimy na te pochodzące z żołądka (bębnica żołądka) i z jelit (bębnica jelit).

Objawy wzdęć brzucha

Do objawów wzdęć brzucha zalicza się przede wszystkim uczucie rozpierania w brzuchu, widoczne powiększenie się brzucha, przelewanie się w brzuchu, wydalanie nadmiernej ilości gazów, odbijanie, a także ból brzucha związany z nadmierną ilością powietrza zalegającą w jelitach. Objawy wzdęć są indywidualne – każdy inaczej odczuwa wzdęty brzuch.

Bardzo rzadko u osób cierpiących na wzdęcia występuje zespół Roemhelda, czyli zespół objawów żołądkowo-sercowych. Objawia się on zbyt wysokim ustawieniem przepony w wyniku wzdętego brzucha i zaburzeniem czynności serca. Mogą wtedy pojawić się problemy z oddychaniem, przyspieszona akcja serca oraz ból w klatce piersiowej.

Rodzaje wzdęć – czy mogą być niebezpieczne?

Wzdęcia brzucha, jeśli pojawiają się nagle, klasyfikuje się jako wzdęcia ostre. Mogą one mieć związek z niedrożnością przewodu pokarmowego (np. w wyniku zwężenia jelita, przepukliny lub guza). Objawami towarzyszącymi wzdęciom są nudności i wymioty, ból, zaparcia. Jest to stan, który wymaga pilnej interwencji lekarskiej.

Wzdęcia, które występują zaraz po posiłku powodując powiększenie się obwodu brzucha, a następnie, za jakiś czas jego zmniejszenie i ustąpienie dyskomfortu, nie są niebezpieczne. Jeśli natomiast obwód brzucha się nie zmniejsza, to warto rozważyć diagnostykę lekarską, bowiem może być to sygnał występującego wodobrzusza (w przebiegu marskości wątroby) lub powiększenia się narządów wewnętrznych, a także mieć związek z pojawieniem się guza lub torbieli.

Wzdęć brzucha, występujących często, nie wolno lekceważyć. Mogą one być pierwszym objawem chorób zapalnych układu pokarmowego – nieswoistych zapaleń jelit (WZJG – wrzodziejącego zapalenia jelita grubego lub choroby Leśniowskiego-Crohna). U osób starszych mogą także być sygnałem rozwoju nowotworu jelita grubego.

Bywa, ze wzdęty brzuch, któremu towarzyszy silny ból jest sygnałem rozwoju zapalenia otrzewnej. Występowania częstych wzdęć nie powinno się bagatelizować – warto się obserwować i sprawdzać, czy problemy nie mają związku ze stresem lub przyjmowanymi pokarmami. Będą to istotne informacje dla lekarza.

Co powoduje wzdęcia brzucha?

Za wzdęciami brzucha, występującymi sporadycznie i po niektórych posiłkach, stoi zazwyczaj nieodpowiednia dieta. Jednak częste wzdęcia mogą być też spowodowane:

• niedrożnością jelit,
• upośledzeniem procesów trawiennych,
• połykaniem powietrza,
• nadmierną fermentacją pokarmu i zwolnioną perystaltyką jelit,
• dysfunkcją resorpcji gazów w jelitach przy porażeniu ich czynności,
• chorobami ośrodkowego układu nerwowego,
• antybiotykoterapią,
• stresem.

Pojawieniu się wzdęć sprzyjają także zaburzenia w funkcjonowaniu układu pokarmowego, m. in.:

• długotrwale występujące zaparcia,
• upośledzenie funkcji jelit,
• choroby trzustki i wątroby,
• choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy,
• nietolerancje pokarmowe,
• choroby występujące na tle nerwowym, np. zespół jelita drażliwego.

Warto zaznaczyć, że wszelkie zaburzenia w mikrobiocie jelit mają wpływ na funkcjonowanie układu pokarmowego. Przyjmowanie antybiotyków bardzo często wyniszcza pożyteczne bakterie w jelitach, dlatego zalecane jest przyjmowanie probiotyków. Warto je przyjmować jeszcze po zakończeniu antybiotykoterapii, aby flora bakteryjna jelit szybko się odbudowała.

>> Probiotyki

Produkty gazotwórcze, których jedzenie może powodować wzdęcia:

• kapusta,
• fasola,
• groch,
• brukselka,
• cebula,
• ciemny chleb,
• makarony,
• jabłka,
• śliwki,
• sery pleśniowe,
• nabiał.

Co robić w przypadku nadmiaru gazów w jelitach?

Nadmiar gazów w jelitach w pierwszej kolejności może być spowodowany dietą, a także zbyt szybkim jedzeniem i połykaniem powietrza. W celu zminimalizowania gazów należy więc:

• jeść powoli, starannie przeżuwając,
• pić przez słomkę,
• zaprzestać żucia gumy,
• wyeliminować produkty gazotwórcze z diety (wspomniane powyżej),
• usunąć z diety na 2-3 tygodnie produkty z zawartością laktozy (tzw. dieta eliminacyjna),
• stosować probiotyki.

Lekarz może zalecić stosowanie leków adsorbujących (węgiel aktywowany) lub środków powierzchniowo czynnych (simetykon), ułatwiające odchodzenie gazów.

Pokarmy o małej zdolności gazotwórczej, które warto wprowadzić do diety:

• biały ryż,
• banany,
• owoce cytrusowe,
• winogrona,
• sery żółte (najlepiej bez laktozy),
• mięso,
• jaja,
• jogurt naturalny,
• otręby nieoczyszczone.

Diagnostyka wzdęć brzucha

Podstawą do rozpoznania wzdęć brzucha jest wywiad lekarski, w którym należy przedstawić lekarzowi wszystkie dolegliwości oraz możliwe przyczyny (dieta, stres). Zazwyczaj lekarz zleca dodatkowe badania, do których zaliczamy:

• badanie stolca na krew utajoną w kale,
• USG brzucha,
• RTG przeglądowe brzucha,
• gastroskopię,
• golonoskopię,
• test wodorowy — przeprowadzany w celu określenia rozkładu laktozy,
• badanie czynności zewnątrzwydzielniczej trzustki.

Wymienione wyżej badania pomagają ustalić przyczynę wzdęć i zdiagnozować nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu pokarmowego. Nie każda osoba ze wzdęciami musi od razu wykonać wszystkie badania, będą one zalecane jedynie w przypadku występowania innych wskazań medycznych oraz objawów towarzyszących wzdęciom.

Warto pamiętać, że choroby zapalne jelit mogą rozwinąć się w każdym wieku, dlatego nie warto zwlekać z podjęciem diagnostyki.

Zioła na wzdęcia

W przypadku problemów z trawieniem można skorzystać z ziół, które wspomagają proces trawienia i zapobiegają nadmiernemu gromadzeniu się gazów w jelitach. Z ziół wspomagających trawienie zalecane są:

• rumianek – działa rozkurczająco na mięśnie gładkie, wspomaga usuwanie przykrych zapachów gazów oraz działa przeciwzapalnie,
• melisa – działa rozkurczowo, uspokajająco, rozluźniająco i antyoksydacyjnie. Usprawnia proces trawienia i zapobiega wzdęciom,
• bazylia – wspomaga pracę układu trawiennego,
• koper włoski – pobudza jelita do pracy,
• mięta – wspomaga proces trawienia.

Pracę jelit wspomaga także imbir, najlepiej pity w formie naparów ze świeżego korzenia. Warto także jeść jogurty, zawierające żywe kultury bakterii (nie dla osób, na które źle działają produkty mleczne).

Dobrym domowym sposobem na złagodzenie wzdęć jest delikatny okrężny masaż brzucha w kierunku ruchu wskazówek zegara. Zaleca się także stosowanie w diecie pietruszki, kopru, pieprzu tureckiego, kardamonu, imbiru i kminku.

>> Zespół jelita drażliwego (IBS) – objawy, przyczyny i leczenie. Jaka dieta przy IBS?