Uderzenia gorąca - przyczyny, objawy i leczenie

Jak rozpoznać uderzenia gorąca?

Uderzenia gorące definiowane są jako nagłe uczucie gorąca, któremu często towarzyszy zaczerwienienie skóry twarzy, szyi czy klatki piersiowej. W dalszym etapie dochodzi do intensywnego pocenia się, a niejednokrotnie odczuwane są także zaburzenia rytmu serca. Cały proces może trwać od kilku sekund do kilkunastu minut i wykazuje tendencję do nawracania. Uderzenia gorąca występują zarówno w ciągu dnia, jak i w nocy – wtedy powodują budzenie się, co znacznie obniża komfort życia pacjenta. Nasileniu objawów mogą towarzyszyć sytuacje stresowe, a także spożywane pokarmy.

>> Menopauza (klimakterium) – objawy, etapy przekwitania. Leki i dieta przy menopauzie

Przyczyny uderzeń gorąca

U podstaw uderzeń gorąca leżą różnorakie przyczyny – zarówno prozaiczne, jak i poważne, a zaliczyć do nich można:

• okres menopauzy i andropauzy;
• okres ciąży i połogu;
• stosowanie pewnych grup leków;
• choroby współistniejące;
• spożywane pokarmy;
• używki;
• stres.

Uderzenia gorąca w czasie menopauzy

Menopauza to etap w życiu kobiety, który rozpoznaje się w momencie ustania krwawienia miesiączkowego przez kolejne 12 miesięcy. W czasie jej trwania stwierdza się występowanie tzw. objawów wypadowych, które znacznie obniżają jakość życia. Zalicza się do nich m. in. uderzenia gorąca, które mogą pojawić się już w okresie okołomenopauzalnym (nawet na 3 lata przez ustaniem miesiączki) i zwykle trwają od 6 miesięcy do kilku lat. Ich występowanie spowodowane jest nagłym zmniejszeniem stężenia estrogenów, w wyniku czego dochodzi do zaburzeń poziomu neurotransmiterów (serotoniny, noradrenaliny, dopaminy, endorfin). Wskutek powyższych zmian następuje zaburzenie funkcjonowania ośrodka termoregulacji w podwzgórzu, co objawia się w postaci nagle występujących zmian ciepłoty ciała.

Szacuje się, że uderzenia gorąca towarzyszą około 75-80% kobiet w okresie menopauzy, a częstość ich występowania uzależniona jest od rasy, regionu zamieszkania i cech kulturowych. Są to objawy na tyle problematyczne, że u wielu Pań wywołują niepokój, zakłopotanie, frustrację, a nawet depresję. Pacjentki oceniają uderzenia gorąca jako najbardziej dokuczliwy objaw menopauzy, który stanowi główną przyczynę ich wizyt u ginekologa. Sposobem na złagodzenie uderzeń gorąca jest stosowanie hormonalnej terapii zastępczej (HTZ), preparatów zawierających wyciągi ziołowe bogate w fitoestrogeny, regularna aktywność fizyczna i akupunktura. Korzyści przynosi także zażywanie preparatów zawierających oksybutyninę, które wskazane są głównie w leczeniu nietrzymania moczu (łagodzenie uderzeń gorąca w przebiegu menopauzy to w tym przypadku zastosowanie pozarejestracyjne, tzw. off label).

Uderzenia gorąca to problem dotykający również mężczyzn, u których dochodzi do obniżenia poziomu testosteronu we krwi. Zjawisko to może wiązać się z wiekiem lub ze stosowaniem leków obniżających poziom męskich hormonów płciowych.

Uderzenia gorąca związane z ciążą

Ciąża to okres wielu zmian zachodzących w ciele kobiety, które mogą przyczyniać się do występowania uderzeń gorąca. Można do nich zaliczyć zmiany hormonalne (wzrost poziomu estrogenu i progesteronu), zmiany metaboliczne (wzrost masy ciała, przyspieszenie przemiany materii) oraz zmiany w układzie sercowo-naczyniowym (wzrost objętości krwi, wzmożony napływ krwi do skóry). W efekcie dochodzi do wzrostu temperatury ciała ciężarnej kobiety do około 37-37,5˚C, co może manifestować się w formie nagłego uczucia gorąca i zlewnych potów.

Ciążowe uderzenia gorąca to dolegliwość spotykająca ok. 35% kobiet ciężarnych, przy czym występują one najczęściej w drugim i trzecim trymestrze ciąży. U ponad 20% kobiet występują także bezpośrednio po porodzie i podczas połogu. Sposobem na zminimalizowanie dokuczliwych uderzeń gorąca związanych z okresem ciąży jest noszenie przewiewnych ubrań, unikanie przegrzewania się, dbałość o odpowiednią dietę i nawodnienie organizmu oraz wietrzenie pomieszczeń i unikanie wysokich temperatur powietrza.

>> Morfologia krwi – na czym polega badanie? Normy, wskazania, przygotowanie

Uderzenia gorąca jako efekt stosowanych leków

Zażywanie niektórych leków może wiązać się z wystąpieniem działań niepożądanych w postaci uderzeń gorąca. Do substancji czynnych mogących wywoływać takie objawy należą:

• nitraty;
• hormony tarczycy;
• leki przeciwdepresyjne;
• doustne środki antykoncepcyjne;
• antybiotyki;
• sildenafil.

>> Środki antykoncepcyjne

Uderzenia gorąca w przebiegu chorób

Uderzenia gorąca mogą pojawiać się jako objaw towarzyszący takich chorób jak:

• nadczynność tarczycy – charakteryzująca się nadprodukcją hormonów tarczycowych, które powodują rozwój wola tarczycowego, wytrzeszcz oczu, chudnięcie, rozdrażnienie, kołatanie serca oraz nadmierną potliwość;
• choroby układu sercowo – naczyniowego – szczególnie nadciśnienie tętnicze powodujące uczucie gorąca, ale także podwyższony poziom cholesterolu i trójglicerydów we krwi;
• otyłość – nadmiar tkanki tłuszczowej prowadzi do wzrostu poziomu estrogenów, które są odpowiedzialne na występowanie uderzeń gorąca;
• gruźlica – jej głównym objawem jest przewlekły kaszel, ból w klatce piersiowej, chudnięcie, ale także niewielka gorączka i nocne poty;
• nowotwory – szczególnie rakowiak, chłoniak i białaczka;
• zaburzenia neurologiczne – choroba Parkinsona, stwardnienie rozsiane;
• reumatoidalne zapalenie stawów;
• nerwica.

Uderzenia gorąca związane z dietą

Uczucie gorąca oraz nadmierne pocenie się można zaobserwować po spożyciu potraw lub napojów zawierających kofeinę, alkohol lub ostre, rozgrzewające przyprawy – imbir, czosnek, goździki, pieprz cayenne, cynamon, gałkę muszkatołową, kolendrę czy kurkumę.

Jak radzić sobie z uderzeniami gorąca?

Podstawową formą zwalczania uderzeń gorąca jest stwierdzenie przyczyny ich występowania. Pomocne okazują się badania laboratoryjne, których wyniki mogą pomóc w identyfikacji chorób będących przyczyną tych dokuczliwych objawów. W takim przypadku leczenie pierwotnego schorzenia powinno złagodzić odczuwanie uderzeń gorąca. Jeśli za występowanie uderzeń gorąca odpowiedzialne są stosowane leki, warto skonsultować problem z lekarzem, który być może zleci zmianę zażywanych leków na inne.

W łagodzeniu uderzeń gorąca pomocne bywa stosowanie naparów ziołowych na bazie mięty pieprzowej, szałwii lekarskiej, kozłka lekarskiego czy czerwonej koniczyny. Warto unikać mocno przyprawionych potraw, alkoholu, kawy i palenia tytoniu. Wymierne efekty przynosi także regularna aktywność fizyczna (szczególnie w przypadku osób otyłych, ponieważ przyczynia się do utraty nadmiaru tkanki tłuszczowej odpowiedzialnej za występowanie uderzeń gorąca), techniki relaksacyjne (redukują poziom stresu, który także zalicza się do czynników wyzwalających uderzenia gorąca) oraz ćwiczenia oddechowe (szczególnie w momencie napływu uczucia gorąca).

Nie bez znaczenia pozostaje noszona odzież – zarówno dzienna, jak i nocna. Powinna być luźna oraz wykonana z naturalnych, przewiewnych materiałów. W zapobieganiu uderzeniom gorąca należy zwrócić także uwagę na temperaturę i wilgotność pomieszczeń, w których przebywamy – wskazane jest częste wietrzenie i zapewnienie dostępu świeżego powietrza.

>> Jak wzmocnić odporność organizmu?