Tapioka – czy jest zdrowa? Jak ją wykorzystać?

Mąka z tapioki, kulki, płatki

Tapioka to produkt spożywczy otrzymywany z bulw manioku, czyli krzewu uprawianego na obszarach tropikalnych i subtropikalnych. Te bogate w skrobię bulwy są jednym z podstawowych elementów diety mieszkańców Afryki, Ameryki Południowej i Azji (największymi producentami manioku są Nigeria, Tajlandia, Brazylia i Indonezja). Produkcja tapioki przebiega podobnie do produkcji skrobi ziemniaczanej. Bulwy manioku oczyszcza się z korzeni i dokładnie myje, rozdrabnia i miesza z wodą – to tzw. etap wymywania. Wytrącająca się skrobia opada na dno naczynia, a pozostająca na wierzchu woda sokowa zostaje oddzielona. Otrzymaną skrobię następnie się oczyszcza, odwadnia i suszy. W zależności od użytych metod produkcji tapioka może występować w formie perłowych kulek (białych, czarnych lub przezroczystych), płatków albo mąki.

Tapioka – wartości odżywcze

Tapioka zawiera przede wszystkim skrobię, czyli związek o charakterze polisacharydowym, w którego skład wchodzą dwa wielocukry – amyloza i amylopektyna. W tapioce znajdują się też karotenoidy, witaminy z grupy B, minerały (magnez, potas, sód, wapń, żelazo, fosfor, cynk) oraz śladowe ilości białka i tłuszczu. Tapioka pozbawiona jest natomiast glutenu i cholesterolu.

Właściwości tapioki

Węglowodany zawarte w tapioce są lekkostrawne i łatwo przyswajalne przez organizm, przez co stanowią dobre źródło energii. Tapioka poddana obróbce termicznej jest ponadto źródłem tzw. skrobi opornej, czyli frakcji węglowodanów, które są oporne na działanie enzymów trawiennych i nie ulegają strawieniu w układzie pokarmowym człowieka. Po dotarciu do jelita grubego skrobia oporna jest rozkładana przez bytujące tam dobroczynne bakterie. W wyniku fermentacji skrobi powstają między innymi krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (głównie kwas masłowy), które wykazują wiele dobroczynnych właściwości:

• odżywiają kolonocyty (komórki jelita grubego),
• zwiększają przyswajanie wapnia, magnezu, żelaza, cynku i miedzi,
• obniżają poziom cholesterolu i trójglicerydów,
• regulują metabolizm glukozy i wydzielanie insuliny.

Komu poleca się tapiokę?

• Tapioka jako produkt hipoalergiczny i bezglutenowy polecana jest jako zmiennik tradycyjnych produktów skrobiowych szczególnie dla alergików i osób z nietolerancją glutenu (celiakią).
• Zawartość skrobi opornej sprawia, że tapioka wspomaga prawidłowe funkcjonowanie układu trawiennego. Jej spożywanie zalecane jest osobom zmagającym się z chorobami zapalnymi układu pokarmowego, takimi jak wrzody żołądka, nadwrażliwość jelit, wrzodziejące zapalenie jelita grubego czy choroba Leśniowskiego – Crohna.
• Spożywanie tapioki przynosi korzyści osobom cierpiącym z powodu przewlekłych zaparć lub biegunek, ponieważ reguluje perystaltykę przewodu pokarmowego i rytm wypróżnień.
• Zapewnia też długie uczucie sytości, przez co może być polecana osobom odchudzającym się.
• Tapioka to produkt polecany diabetykom. Odpowiada za to zawartość skrobi opornej, która zwiększa wrażliwość na insulinę i pozytywnie wpływa na regulację poziomu cukru we krwi. Spożywanie tapioki przez osoby zdrowe to element prewencji cukrzycy typu 2.

Jak smakuje tapioka

Tapioka staje się popularnym zamiennikiem innych produktów skrobiowych wykorzystywanych w kuchni, które pochodzą ze zbóż czy ziemniaków. Wpływa na to fakt, że jest produktem o neutralnym smaku, dzięki czemu przejmuje inne smaki i stanowi dodatek zarówno do słodkich, jak i słonych potraw.

Co zrobić z tapioki?

Tapioka po zmieszaniu z wodą, mlekiem lub mleczkiem kokosowym pęcznieje i tworzy gęstą, żelową masę. Może stanowić podstawę rozmaitych deserów (galaretek, musów, naleśników, racuchów), a także zamiennik makaronów czy tradycyjnych kasz.

Tapioka stanowi także składnik napoju o nazwie bubble tea, który cieszy się szczególną popularnością w krajach azjatyckich, Stanach Zjednoczonych i Kanadzie. Bazę tego napoju stanowi herbata z dodatkiem kuleczek tapioki. W zależności od wersji smakowej skład zostaje wzbogacony mlekiem, bitą śmietaną, owocami lub syropami.

Gdzie kupić tapiokę?

Tapiokę można kupić w większości sklepów ze zdrową żywnością, w sklepach internetowych, ale coraz częściej także w supermarketach. Dostępne w sprzedaży są również świeże bulwy manioku będące źródłem tapioki. Decydując się na ich zakup, należy pamiętać, że zawierają toksyczne glikozydy (głównie linamarynę i lotaustralinę), które łatwo przekształcają się do cyjanowodoru. Aby się ich pozbyć i przyrządzić bezpieczny dla zdrowia posiłek, bulwy manioku należy dokładnie oczyścić i poddać obróbce termicznej (ugotować lub upiec). Nie można ich jeść na surowo.

>> Kisiele z tapioki i inne superfoods

Tapioka jako składnik kosmetyków

Oprócz zastosowania kulinarnego tapioka ma także zastosowanie w przemyśle kosmetycznym. Otrzymywana z niej skrobia (ang. tapioca starch) stosowana jest jako substancja zagęszczająca, pochłaniacz wilgoci oraz nośnik składników olejowych i olejków eterycznych w produktach kosmetycznych. Jej dodatek sprawia, że kosmetyki absorbują nadmiar sebum, działają matująco i łagodząco. Tapioka zmniejsza tłustość kosmetyków oraz poprawia ich właściwości aplikacyjne.

Puder do twarzy z tapioki

Z najwyższej jakości tapioki otrzymuje się tzw. puder tapiokowy, który znajduje zastosowanie w kosmetykach sypkich i prasowanych typu pudry, podkłady, cienie czy bronzery. Jest on bardzo lekki i jedwabisty. Z łatwością rozprowadza się na skórze, wygładza ją, zapewnia świeży wygląd skóry i polepsza przyczepność kosmetyków. Ponadto jest wysoce transparentny (nie bieli), hipoalergiczny i nie powoduje podrażnień.

>> Tonik z tapioką i inne produkty do pielęgnacji twarzy

Zastosowanie tapioki w farmacji

Skrobia z tapioki wykazuje lepsze właściwości pęczniejące w stosunku do skrobi zbożowych i trudniej ulega rozpadowi niż skrobia ziemniaczana i kukurydziana. Dlatego bywa wykorzystywana jako substancja pomocnicza do produkcji leków w formie tabletek i kapsułek. Dzięki jej zawartości postacie leku charakteryzują się większą rozciągliwością, mniejszą kruchością, dłuższym czasem rozpadu i wolniejszym uwalnianiem substancji czynnej. Z naturalnej skrobi otrzymuje się także skrobie modyfikowane o różnych właściwościach organoleptycznych.

>> Szarlotka bezglutenowa – przepis