Jak przyjmować leki – kiedy, czym popijać, łykać po jedzeniu czy przed posiłkiem?

Przed rozpoczęciem stosowania leku zawsze powinniśmy zapoznać się z jego ulotką, gdzie producent informuje o zasadach przyjmowania leku, a także jego możliwych interakcjach z innymi substancjami.

Kiedy przyjmować leki? Rano, wieczorem czy w południe?

Nasz organizm ma dobowy rytm, który sprawia, że niektóre leki efektywniej działają, jeżeli stosowane są o określonej porze. O czym trzeba wiedzieć?

Rano wzrasta ciśnienie krwi, rozpoczyna się praca gruczołów hormonalnych i przemiana materii. Rano na ogół zaleca się przyjmowanie leków na nadciśnienie, hormonów tarczycy, leków moczopędnych, antydepresyjnych i przeciwzakrzepowych.

W południe najbardziej aktywny jest układ pokarmowy, więc wtedy lepiej stosować preparaty wspomagające trawienie.

Wieczorem warto przyjmować statyny (czyli leki na cholesterol) – zmienia się wtedy metabolizm wątrobowy, więc przyspiesza się synteza cholesterolu, którą statyny hamują. Z kolei wiele leków przeciwalergicznych działa usypiająco, więc warto rozważyć ich branie właśnie na noc.

Leki, które można przyjmować na czczo

Bardzo ważną informacją jest to, że na czczo oznacza przynajmniej 8 godzin od ostatniego posiłku. Leki na czczo powinny być przyjmowane rano, przed jakimkolwiek posiłkiem. Na ogół na czczo powinny być przyjmowane leki na refluks żołądka, hormony tarczycy oraz leki na osteoporozę. Warto przy tym pamiętać, że producent zaleca, ile czasu musi minąć od przyjęcia leku do spożycia posiłku. Nie można przyjąć leku i od razu zjeść śniadania – trzeba z nim poczekać, najlepiej 30 – 60 minut od przyjęcia leku.

Lekarstwa na pusty żołądek

„Na pusty żołądek” nie jest tożsame z „na czczo”. Pusty żołądek oznacza sytuację, w której od ostatniego posiłku minęły przynajmniej 2 godziny.

Leki przyjmowane z jedzeniem i po posiłku

Z jedzeniem powinno się zażywać leki, które mogą podrażnić śluzówkę żołądka, wywołać uczucie nudności lub takie, których działanie będzie wspierać proces trawienia czy regulować ilość wchłanianych produktów przemiany materii. To m.in. leki przeciwzapalne, przeciwwirusowe, niektóre antybiotyki, leki przeciwgrzybicze, na cukrzycę oraz niektóre preparaty witaminowe.

Leki przyjmowane niezależnie od posiłku

Jeśli nie ma żadnych zaleceń odnośnie tego, jak łączyć dany lek z jedzeniem, oznacza to, że można przyjmować go dowolnie, bez względu na porę posiłku.

Jak popijać leki?

Leki powinno się popijać tylko wodą! Nie powinno się stosować żadnych innych płynów, chyba że taka informacja jest wyraźnie zapisana w ulotce. W szczególności przeciwwskazane są:

• Kawa i herbata – kofeina i teina mogą wchodzić w interakcje z niektórymi lekami, obniżając ich skuteczność,
• Mleko – wapń wpływa niekorzystnie na przyswajanie substancji leczniczych. Nie powinno się pić mleka zwłaszcza wtedy, kiedy przyjmujemy antybiotyki. Mleko zwiększa kwaśność w żołądku, może zatem prowadzić do przedwczesnego rozpadu leków dojelitowych,
• Soki (w szczególności uwaga na sok grejpfrutowy) – utrudniają one metabolizm leków. Jeśli leki nie zostają zmetabolizowane, ich stężenie we krwi wzrasta, co może prowadzić do zatrucia,
• Alkohol.

>> Plamy wątrobowe — jak wyglądają, czy występują po alkoholu?

Czy pozycja przy przyjmowaniu leków ma znaczenie?

Najnowsze badania przeprowadzone przez uczonych z amerykańskiego Uniwersytetu Johna Hopkinsa pokazały, że pozycja, w której przyjmujemy lek, może przyspieszyć jego działanie. Naukowcy poprzez symulację odtworzyli procesy zachodzące w żołądku po przyjęciu tabletki. Większość tabletek zaczyna działać dopiero, gdy trafi do jelit (dwunastnicy). Im więc bliżej dolnej części żołądka, tym szybciej pigułka rozpuszcza się i uwalnia substancję czynną.

W badaniu przetestowano cztery postawy. Okazało się, że przyjmowanie tabletek w pozycji leżącej na prawym boku sprawia, że lek szybciej się rozpuszcza. I tak:

• rozpuszczenie tabletki na prawym boku zajmowało średnio 10 minut,
• w pozycji pionowej 23 minuty,
• na lewym boku ponad 100 minut.

Warto jednak pamiętać o tym, że niezależnie od czasu rozpuszczania się leku zadziała on i tak.

>> Zastrzyki przeciwzakrzepowe – co zawierają, jak działają? Jak samemu wykonać zastrzyk przeciwzakrzepowy?

Odstęp między lekami

W przypadku pacjentów, którzy zażywają więcej niż jeden lek, bardzo ważne jest ustalenie postępowania medycznego z lekarzem. Wielu preparatów nie wolno łączyć i należy zachować odpowiedni odstęp miedzy przyjmowaniem tabletek. Podczas wizyty u lekarza należy zawsze powiedzieć o przyjmowanych lekach i suplementach diety, aby można było ustalić bezpieczny schemat wprowadzenia kolejnego leku.

Jak łykać leki? Świadomie!

Wystarczy, że preparat z żelazem popijemy herbatą i możemy nawet o 70% zmniejszyć ilość przyswojonego żelaza! Podobnie jaki jest sens stosowania trawiennych enzymów trzustkowych, gdy nic nie zjedliśmy? Takich przykładów można wymienić wiele, dlatego musimy sobie uświadomić, że mamy wpływ na końcowy efekt terapeutyczny stosowanego leczenia. Możemy mieć właściwą diagnozę, wdrożone sprawdzone i skuteczne klinicznie leczenie, a wystarczy, że popełnimy kilka prostych błędów podczas przyjmowania dawki, i narazimy się na wystąpienie działań niepożądanych czy pogorszenie stanu zdrowia. Warto prowadzić świadomą farmakoterapię.

Farmaceuta Apteline dr n. farm. Rafał Miozga

>> Astaksantyna – nowy przeciwutleniacz pod lupą. Co to za substancja?