Angiografia – na czym polega i czy jest bolesna?

Co to jest angiografia?

Angiografia (inaczej arteriografia) pozwala na uzyskanie obrazu przepływu krwi w naczyniach krwionośnych. W celu przeprowadzenia badania, pacjentowi podaje się środek kontrastowy, który mieszając się z krwią, przepływa przez tętnice i żyły.

Lekarz obserwuje proces wypełniania się naczyń krwionośnych, używając technik obrazowania rentgenowskiego. W ten sposób może wykryć wszelkie anomalie występujące w układzie krwionośnym takie jak:

• zablokowania i zwężenia żył i tętnic,
• ich nieprawidłowe poszerzenia,
• inne zmiany chorobowe w obrębie żył.

Stosowane są różne metody i rodzaje angiografii w zależności od umiejscowienia zmian i struktur, które należy zbadać. Przykładowo: koronarografia (angiografia tętnic wieńcowych wykorzystywana w diagnostyce chorób serca) może być wykonana metodą zarówno angio MR, angio TK, jak i klasycznie metodą przezskórną. W celu uwidocznienia naczyń tętniczych podstawy mózgu stosowana jest angiografia MR bez kontrastu.

>> Zakrzepica żył głębokich - jak rozpoznać, jak leczyć?

Angiografia – wskazania

Wskazania do przeprowadzenia badania angiografii to między innymi:

• zakrzepica,
• choroba wieńcowa (aby wykryć nieprawidłowości przeprowadzana jest tzw. angiografia serca),
• podejrzenie nieprawidłowości nerwowo-naczyniowych (udar niedokrwienny i krwotoczny, otępienie),
• stan zapalny ściany naczyń krwionośnych,
• podejrzenie tętniaka lub guza mózgu (wykonywana jest angiografia głowy),
• zmiany miażdżycowe (np. tętnic szyjnych),
• ocena guzów jajników,
• dolegliwości, których możliwą przyczyną jest niedokrwienie jelit,
• zatorowość płucna,
• zespół górnego otworu klatki piersiowej (TOS-thoracic outlet syndrome),
• badanie dna oka w przebiegu cukrzycy (angiografia fluoresceinowa).

Angiografia pozwala ocenić czy narząd, obserwowany w trakcie badania jest unaczyniony w prawidłowy sposób oraz czy występują jakiekolwiek nieprawidłowości w budowie naczyń.

>> Profilaktyka miażdżycy - jak zatrzymać chorobę?

Angiografia oprócz funkcji diagnostycznej może również służyć celom leczniczym, jest to tzw. angiografia interwencyjna:

1. W niektórych chorobach ważną metodą leczenia jest podanie leku, który przez cewnik wprowadzany jest do wybranego miejsca pod kontrolą aparatu do obrazowania.
2. Jeśli jest to konieczne, stosuje się wybrane leki, które mają za zadanie np. rozpuścić skrzeplinę. Innym rodzajem substancji podawanej w angiografii interwencyjnej są chemioterapeutyki.
3. Czasem za pomocą angiografii wykonuje się zamknięcie naczyń krwionośnych, np. aby nie dopuścić do powstania krwotoku. Innym wskazaniem może być odcięcie komórek nowotworu od dopływu krwi i w konsekwencji  doprowadzenie do obumierania guza.

Angiografia – rodzaje

W diagnostyce obrazowej wykorzystywane są następujące metody przeprowadzania badania:

• angiografia klasyczna (flebografia – kontrast wstrzykiwany jest do krwioobiegu dożylnie; arteriografia, środek cieniujący podawany jest do tętnicy udowej lub ramiennej),
• angio-TK (angiografia metodą tomografii komputerowej),
• angio-MR (rezonansu metodą magnetycznego),
• perfuzja TK – bardziej zaawansowana technika w porównaniu do zwykłej angio-TK zalecana w przypadku podejrzenia udarów niedokrwiennych mózgu,
• trójwymiarowa angiografia dopplerowska (wykorzystywana zwłaszcza do wczesnego wykrywania nowotworów jajników oraz endometrium),
• ultrasonografia dopplerowska z podwójnym obrazowaniem (stosowana m.in. w diagnostyce patologii w obrębie tętnic kończyn dolnych).

Warto wiedzieć: cyfrowa angiografia subtrakcyjna (DSA) to metoda często wykorzystywana w diagnostyce. Jej zaletą jest to, że aby zobrazować struktury naczyń w sposób dokładny, można zredukować ilość podawanego środka cieniującego. Zmniejszeniu ulegają także dawki promieniowania potrzebne do uwidocznienia zmian.

>> Domowe testy diagnostyczne

Jak przebiega badanie dna oka – angiografia fluoresceinowa

Angiografia fluoresceinowa (badanie AF) polega na ocenie krążenie w naczyniach siatkówki i błony naczyniowej oka. Aby uwidocznić odpowiednie struktury na zdjęciach rentgenowskich, podawany jest środek kontrastujący (fluoresceina). Angiografia fluoresceinowa pomaga w rozpoznawaniu i leczeniu powikłań w przebiegu cukrzycy (retinopatia cukrzycowa).
Pozostałe wskazania do wykonania angiografii to choroby plamki (AMD i obrzęk plamki), a także różnicowanie unaczynienia dna oka w przebiegu nowotworów z innymi zmianami i nieprawidłowościami.

Jak przebiega badanie? Podczas wykonywania zdjęć pacjent trzyma głowę nieruchomo na podpórce i patrzy przed siebie lub we wskazanym kierunku (zazwyczaj miejsce, w które pacjent powinien skierować wzrok jest określane przez specjalny wskaźnik).

Ile trwa badanie? Angiografia fluoresceinowa trwa od pół godziny do godziny, w zależności od przypadku i wskazań. Warto wiedzieć, że po badaniu skóra i spojówki mogą przybrać żółtą barwę. Jest to skutek uboczny wynikający z podania środka cieniującego. Ma charakter przejściowy i zazwyczaj mija po 24 godzinach.

Angiografia – jak się przygotować do badania?

Przygotowując się do angiografii, warto pamiętać o kilku istotnych zasadach:

1. Przed badaniem powinieneś być na czczo (zazwyczaj należy powstrzymać się od spożywania pokarmów na kilka godzin przed zabiegiem).
2. Jeśli przyjmujesz na stałe leki, także te dostępne bez recepty, pamiętaj, aby skonsultować z lekarzem, czy należy przyjmować je w dniu badania. Niektóre substancje mogą mieć wpływ na zmniejszenie krzepliwości krwi, funkcjonowanie nerek, np. metformina. Szczególną ostrożność zachować należy również przy stosowaniu leków na nadciśnienie.
3. Pamiętaj, aby przed badaniem angiografii, zmyć lakier z paznokci.
4. Dzień przed planowanym zabiegiem, zwiększ ilość wypijanych płynów do ok. 2-2,5l. Prawidłowe nawodnienie jest ważne także w dniu przeprowadzenia angiografii, a także dzień po (z uwagi m.in. na znaczne obciążenie nerek w wyniku podania kontrastu).
5. Bardzo ważne jest, aby poinformować lekarza o alergiach, zwłaszcza jeśli w przeszłości wystąpiła reakcja uczuleniowa po wstrzyknięciu kontrastu.

Angiografia może wywołać powikłania i jest badaniem inwazyjnym. O tym, czy pacjent powinien być poddany zabiegowi, zawsze decyduje lekarz wykluczając wszelkie przeciwskazania. Zanim uzna, że angiografia może być przeprowadzona, zazwyczaj zleca oznaczenie poziomu następujących parametrów:

• hemoglobina,
• kreatynina,
• potas,
• parametry krzepliwości krwi.

 Wysoki wynik stężenia kreatyniny jest szczególnie istotny, gdyż może świadczyć o niewydolności nerek (podanie kontrastu mogłoby dodatkowo obciążyć nerki). Przed badaniem warto wiedzieć, ile trwa zabieg angiografii. Zabieg może trwać od pół godziny do nawet 2 godzin. Jest to uzależnione od wybranej metody, monitorowanego obszaru ciała, zaawansowania zmian. Czasem w trakcie angiografii, lekarz dodatkowo decyduje o zastosowaniu leczenia interwencyjnego. Wtedy czas badania może się wydłużyć.

Angiografia – powikłania

Angiografia wiąże się z ryzykiem wystąpienia powikłań, jednak nie są one częste. Choć bywa badaniem inwazyjnym (w zależności od metody), to jednak jest uznawana za zabieg bezpieczny i rzadko powodujący komplikacje.

Możliwe skutki uboczne, jakie może wywołać angiografia, to m.in.:

• krwiaki i siniaki w miejscu wprowadzenia cewnika,
• wdanie się infekcji w miejscu, w którym znajdował się cewnik,
• poważne powikłania - zawał serca, udar,
• zakrzep,
• uszkodzenie nerek po podaniu kontrastu (zazwyczaj jest to stan przejściowy),
• reakcja uczuleniowa na podanie środka kontrastującego (wysypka, wymioty, w cięższych przypadkach może wystąpić wstrząs anafilaktyczny, jednak zdarza się rzadko).

Obecnie coraz częściej stosowane są badania takie jak angiografia TK, angiografia MR czy angiografia dopplerowska, gdzie ryzyko powikłań wiążę się głównie z możliwą reakcją na wstrzyknięcie kontrastu.

Angiografia – cena badania

Ile kosztuje angiografia? Cena waha się w zależności od miasta, placówki oraz metody wykonania i wynosi od 200zł-850 zł.  Znaczenie ma również to, czy angiografia przeprowadzana jest z podaniem kontrastu – zazwyczaj należy wtedy dopłacić ok. 150 zł do podstawowej ceny badania.

Ważnym czynnikiem wpływającym na ostateczny koszt angiografii jest badana część ciała. Jeśli otrzymasz skierowanie na angiografię w ramach NFZ, to badanie wykonasz w ramach ubezpieczenia (czyli będzie bezpłatnie).

Wybrane przybliżone ceny angiografii w prywatnych placówkach wynoszą:

• Angiografia fluoresceinowa – cena wynosi ok. 200 - 350 zł,
• Angiografia tętnic wieńcowych serca – ok. 600-850 zł,
• TK angiografia głowy ok. 600 - 700 zł,
• MR angiografia głowy ok. 400 - 800 zł,
• TK angiografia tętnic szyjnych ok. 600 - 700 zł.

Czy angiografia jest bolesna?

Przy podawaniu środka kontrastowego możesz odczuwać ciepło rozchodzące się po ciele, jednak jest to przejściowe uczucie i nie trwa długo.

Jeśli badanie angiograficzne wymaga założenie cewnika, jest on zakładany w znieczuleniu ogólnym. Cewnik wprowadzany jest do tętnicy (zwykle promieniowej lub udowej), a po przeprowadzonym badaniu usuwany. Następnie zakładana jest opaska uciskowa – zwykle niepotrzebne jest stosowanie szwów w miejscu, w którym znajdowało się nakłucie. Nie we wszystkich przypadkach wymagane jest cewnikowanie, gdyż przy niektórych metodach angiografii kontrast podawany jest bezpośrednio do krwioobiegu.

>> Anemia – objawy, leczenie, przyczyny. Czym jest anemia i jak leczyć niedokrwistość?