Świąd odbytu może pojawiać się po wypróżnieniu, w nocy lub trwać przez cały dzień. Problem ten dotyka zarówno dorosłych jak i dzieci. Jaka może być przyczyna swędzenia odbytu? Kiedy należy się zgłosić do lekarza?
Swędzenie odbytu – czy maść na to pomoże? Przyczyny i leczenie świądu odbytu
Przyczyny swędzenia odbytu
Świąd odbytu może być objawem choroby lub pojawiać się w wyniku podrażnienia delikatnej skóry tej okolicy. Rozpoznanie dokładnej przyczyny problemu jest istotne ze względu na możliwość dopasowania odpowiedniego leczenia i skuteczne pozbycie się dolegliwości. Prawidłową diagnozę mogą sugerować objawy towarzyszące.
Choroba hemoroidalna – swędzenie i krwawienie z odbytu
Żylaki odbytu są problemem dotykającym wielu osób. Oprócz świądu do objawów sugerujących chorobę hemoroidalną należą krwawienie świeżą krwią z odbytu, szczególnie podczas wypróżniania, ból i pieczenie. Niekiedy hemoroidy mogą wypadać poza odbyt podczas oddawania stolca.
Zakażenie pasożytnicze – swędzenie odbytu w nocy
Swędzenie odbytu u dzieci często jest związane z zakażeniem owsikiem ludzkim. Świąd w takich sytuacjach nasila się szczególnie w nocy, kiedy samice pasożyta są aktywne i wędrują po organizmie, składając jaja. Oczywiście choroba może dotyczyć także dorosłych, jednak ze względu na typowe dla dzieci trudności z zachowaniem odpowiedniej higieny u najmłodszych jest znacznie częstsza.
Choroby przenoszone drogą płciową – swędzenie pochwy i odbytu
Swędzenie pochwy i odbytu wskazywać może na rozwój choroby przenoszonej drogą płciową, przykładowo opryszczki, chlamydii lub rzeżączki. Innymi objawami sugerującymi tę przyczynę świądu są upławy serowate, pieniące się, zielono-żółte lub o nieprzyjemnym zapachu, bolesność podczas stosunku, zaczerwienienie okolic intymnych lub zmiany na skórze i błonach śluzowych.
Szczelina odbytu – swędzenie odbytu po wypróżnieniu
Szczelina odbytu jest raną powstającą w błonie śluzowej kanału odbytu. Typowo objawia się bólem podczas wypróżniania. Obecny może być także świąd oraz niewielki ślad krwi na papierze.
>> Krew w kale, krwawienie z odbytu – przyczyny, diagnostyka, leczenie
Wypadanie odbytnicy
Wypadnięcie odbytnicy może zdarzyć się podczas wypróżniania, kaszlu, kichania lub pojawić samoistnie. Towarzyszące obawy to uczucie parcia na stolec, niepełnego wypróżnienia, krwawienie, wyciek śluzowej wydzieliny i wywołany tym świąd.
Zakażenie grzybicze
Nieustępujące swędzenie okolic odbytu może być wywołane zakażeniem grzybiczym. Zazwyczaj odpowiadają za nie grzyby z rodzaju Candida. Infekcje grzybicze częściej występują u osób chorych na cukrzycę, otyłych lub nieprzestrzegających zasad prawidłowej higieny.
Choroby nowotworowe
Rak odbytu lub odbytnicy również mogą przebiegać ze świądem okolicy odbytu. Często towarzyszą im krwawienia, bolesność podczas oddawania stolca, uczucie niepełnego wypróżnienia, nietrzymanie gazów, wyczuwalny palcem guz oraz powiększenie węzłów chłonnych.
Alergie
Do świądu okolicy odbytu mogą się przyczyniać alergiczne kontaktowe zapalenia skóry. Często dolegliwości są wywoływane przez proszek do prania, mydło lub krem. Zapaleniu skóry towarzyszyć mogą wówczas zaczerwienienie, grudki lub pęcherzyki.
Choroby ogólnoustrojowe
Niektóre choroby ogólnoustrojowe również mogą przebiegać ze swędzeniem okolicy odbytu. Należą do nich nadczynność tarczycy, mocznica, choroby wątroby oraz cukrzyca.
>> Płyny do higieny intymnej, żele, emulsje, oraz irygatory
Swędzenie odbytu – kiedy się zgłosić do lekarza?
W części przypadków świąd ustępuje przed konsultacją lekarską. Zdarza się, że wystarczająco pomocne okazują się domowe sposoby lub preparaty dostępne w aptece bez recepty. Wizyta u specjalisty jest konieczna, jeśli świąd trwa od dłuższego czasu lub gdy występują:
- krwawienie,
- biegunki lub biegunki naprzemiennie z zaparciami,
- nietrzymanie gazów,
- wyciek wydzieliny z odbytu,
- uczucie niepełnego wypróżnienia,
- zmiany skórne.
>> Swędzenie skóry – z czego wynika, czy domowe sposoby pomogą?
Swędzenie odbytu – leczenie
Leczenie świądu odbytu różni się zależnie od zdiagnozowanej choroby.
- Infekcje bakteryjne i grzybicze leczone są poprzez stosowanie odpowiednich antybiotyków oraz środków przeciwgrzybiczych. W przypadku infekcji pasożytniczej, jaką jest owsica, zlecony może zostać pyrantel.
- W chorobie hemoroidalnej użyteczne są środki zwiększające napięcie ścian żył i zmniejszające ich przepuszczalność, takie jak diosmina lub hesperydyna. Zaawansowane zmiany wymagać mogą zabiegu zakładania na hemoroidy specjalnych opasek lub skleroterapii, czyli wstrzykiwania w zmiany substancji uniemożliwiającej dopływ krwi do żylaków. Nieskuteczność tych metod jest wskazaniem do operacyjnego wycięcia zmian.
- Szczelina odbytu jest leczona za pomocą maści z nitrogliceryną lub dilitiazemem, które zmniejszają napięcie zwieraczy odbytu. W cięższych przypadkach konieczne może być jej wycięcie.
- W przypadkach wypadania odbytnicy jedyną skuteczną metodą leczenia jest zabieg chirurgiczny.
- U osób cierpiących na alergie zazwyczaj zmiany cofają się same po usunięciu czynników drażniących. W innych przypadkach pomocne bywają maści z glikokortykosteroidami.
- Leczenie chorób nowotworowych odbytu jest bardziej skomplikowane i zależne od stadium choroby i stanu chorego. Podstawową terapią raka odbytu jest zazwyczaj radiochemioterapia, a raka odbytnicy – zabieg chirurgiczny.
Domowe sposoby na swędzenie odbytu – zioła i maści
Domowe sposoby na świąd odbytu w wielu przypadkach mogą być wystarczające i skutecznie łagodzić dolegliwość. Podstawowe zasady, o których warto pamiętać, to:
- delikatne wycieranie okolicy odbytu po wypróżnianiu, najlepiej nadają się do tego wilgotne chusteczki;
- unikanie stosowania silnych detergentów oraz mydeł perfumowanych. Również bielizna powinna być prana w hipoalergicznym środku piorącym;
- korzystanie z bielizny wykonanej z naturalnych, przepuszczających powietrze materiałów.
Ze świądem można walczyć również za pomocą środków dostępnych w aptekach bez recepty. Należą do nich głównie zioła do nasiadówek lub maści.
- Nasiadówki na świąd odbytu są często stosowane w przypadku choroby hemoroidalnej. Mogą być wykonywane z ciepłej wody z dodatkiem rumianku lub kory dębu. Unikać należy zbyt wysokich temperatur.
- Maści na świąd odbytu pomocne w infekcji grzybiczej powinny zawierać klotrimazol. W chorobie hemoroidalnej ulgę mogą przynieść tribenozyd lub ekstrakt z kasztanowca. Warto pamiętać również o regeneracji podrażnionej skóry, którą wspomogą składniki takie jak ektoina czy kwas hialuronowy.
Nie zaleca się polecanych w internecie lewatyw z czosnku lub okładów z soku z cytryny. Mogą one znacznie zaostrzyć stan zapalny i pogorszyć dolegliwości.
