Nadwrażliwość na salicylany objawia się głównie astmą, częstymi infekcjami dróg oddechowych i polipami nosa. Tej tzw. triadzie aspirynowej mogą towarzyszyć także m.in. pokrzywka, trądzik, wzdęcia i bóle migrenowe.
Nietolerancja salicylanów, czyli dlaczego nie warto nadużywać aspiryny
Salicylany są grupą organicznych związków chemicznych będących solami i estrami kwasu salicylowego. Występują powszechnie w żywności i są składnikiem leków przeciwzapalnych (należy do nich kwas acetylosalicylowy, czyli aspiryna). Po raz pierwszy nietolerancję salicylanów opisano w 1928 roku.
Nadwrażliwość na salicylany objawia się głównie astmą współistniejącą z częstymi infekcjami dróg oddechowych i polipami nosa. Łączne występowanie tych objawów określa się mianem triady aspirynowej. Może jej towarzyszyć także uporczywa i przewlekła pokrzywka. Do objawów nietolerancji zalicza się również zmiany trądzikowe, nadwrażliwość na słońce, bóle migrenowe, wzdęcia i problemy z wypróżnianiem.
Jak działa kwas acetylosalicylowy?
Lekarstwa zawierające kwas acetylosalicylowy hamują działanie cyklooksygenazy – enzymu odpowiedzialnego za syntezę prostaglandyn. Prostaglandyny natomiast wywołują w organizmie stan zapalny, który jest konieczny w procesie zdrowienia. Niestety, stan zapalny wiąże się z podwyższoną temperaturą ciała i odczuwaniem bólu, którym staramy się przeciwdziałać, łykając tabletki.
Przyjmując aspirynę osłabiamy działanie prostaglandyn, które pełnią także inne funkcje – wpływają one na właściwości i skład krwi, hamują produkcję soku żołądkowego i pobudzają wydzielanie śluzu, który działa ochronnie na żołądek. W rezultacie nadużywania aspiryny ściany żołądka są narażone na żrące działanie kwasu solnego, co z reguły kończy się owrzodzeniami (ale może również stanowić zagrożenie dla życia!).
Czytaj także: Zespół chińskiej restauracji – czy to nadwrażliwość na glutaminian sodu?
Warto pamiętać, że to właśnie w błonie śluzowej żołądka gromadzi się witamina C, a nieprawidłowości w strukturze żołądka mogą prowadzić także do zaburzeń wchłaniania części witamin i składników mineralnych. Niebezpiecznym powikłaniem wynikającym ze zbyt częstego przyjmowania kwasu acetylosaloocylowego może być nietolerancja salicylanów zawartych w pożywieniu.
Nietolerancja salicylanów – komu zagraża?
Nietolerancja salicylanów dotyka przede wszystkim osób, które ze względu na stan zdrowia muszą stale przyjmować lekarstwa zawierające aspirynę, w tym niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). Dzieje się tak m.in. przy wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego czy przy reumatoidalnym zapaleniu stawów. Na nietolerancję salicylanów bardziej podatni są także ci, którzy już zmagają się z innymi alergiami czy nietolerancjami pokarmowymi – oni szczególnie nie powinni nadużywać leków dostępnych bez recepty. Trzeba pamiętać, że jeśli rozwinie się nietolerancja salicylanów, to automatycznie wzrasta w organizmie ryzyko nadwrażliwości na dodatki do żywności.
Dieta niskosalicylowa – czego unikać, a co jest dozwolone?
Najskuteczniejszym działaniem wymierzonym w nietolerancję salicylanów jest unikanie ich w pożywieniu. Niestety, jest to zadanie niezwykle trudne, bo – jak już zostało wspomniane – występują one niemal wszędzie. Na diecie niskosalicylowej z całą bezwzględnością należy zatem unikać wszystkich kiszonek, oliwek, papryki, przetworów pomidorowych, moreli, malin, suszonych owoców, winogron, czarnych jagód, soków owocowych i warzywnych, herbat (czarnej, zielonej, białej, ziołowych), migdałów, orzechów, oleju kokosowego, oliwy z oliwek, makreli, śledzi, tuńczyka, pangi, tilapii, właściwie wszystkich przypraw (oprócz soli) i ziół.
Bezpieczne pozostają natomiast świeże figi, gruszki bez skórki, banany, kaki, sok z cytryny, natka pietruszki, obrane ziemniaki, warzywa strączkowe, szczypiorek, zboża, nabiał i mięso. Trzeba również zdawać sobie sprawę z tego, że salicylany są składnikami wielu kosmetyków (szamponów, kremów, maści, past do zębów itd.), które także mogą powodować niepożądane reakcje.
Czytaj także: Nietolerancja laktozy – czy wszyscy dorośli ją mają?
Niestety, na nietolerancję na salicylany często zapracowujemy sobie sami, zbyt lekko podchodząc do leków przeciwbólowych, przeciwzapalnych i przeciwgorączkowych. Uciekajmy się do nich tylko wtedy, gdy naprawdę jest taka konieczność, a w przypadku gdy musimy stosować je regularnie, z większą dbałością chrońmy żołądek i uzupełniajmy niedobory witamin i składników mineralnych.
