Właściwe stężenia witamin w naszym organizmie są warunkiem prawidłowej pracy narządów i tkanek. Niestety wielu witamin nie jesteśmy w stanie samodzielnie wyprodukować, dlatego musimy je dostarczać z dietą. Z tego powodu temat niedoborów witamin i ich następstw jest wiecznie żywy, podczas gdy mało kto mówi o następstwach przedawkowania witamin. Z czym wiąże się przedawkowanie witaminy C, a z czym nadmiar witaminy D3?
Hiperwitaminoza. Czym grozi nadmiar witamin w diecie?
W serwisie Apteline.pl zgodnie z wizją Grupy NEUCA zależy nam na przekazywaniu treści najwyższej jakości – sprawdzonych informacji, eksperckiej wiedzy. Dlatego nasze teksty piszą i weryfikują specjaliści – farmaceuci i lekarze.
Co to jest hiperwitaminoza?
Hiperwitaminoza jest zespołem objawów wynikających ze zbyt dużych stężeń różnych witamin w organizmie. Organizm może jeszcze cierpieć na hipowitaminozę (częściowy niedobór) oraz awitaminozę (zupełny brak witamin).
>> Niedobór żelaza - objawy. Jak uzupełnić niedobory?
Przedawkowanie witamin – skąd się bierze?
Witaminy należą do organicznych związków chemicznych, pełniących funkcje regulatorowe w wielu procesach biochemicznych naszego organizmu. Ich obecność jest niezbędna do właściwego funkcjonowania wielu narządów oraz tkanek. Kiedyś znacznie częściej, a dzisiaj nieco rzadziej, dochodzi do ich niedoborów. Zazwyczaj jest to następstwo nieprawidłowych nawyków żywieniowych, niż problemu biedy i niedożywienia.
W krajach rozwiniętych pojawia się jednak odwrotny problem. Większość współczesnej populacji ma bardzo swobodny dostęp do produktów spożywczych, odżywek, suplementów diety i specjalistycznych preparatów do żywienia medycznego. Powoduje to, że organizm narażony jest na szkodliwy dla zdrowia nadmiar witamin i minerałów. A nadmiar ten może być nawet potencjalnie toksyczny.
>> Najlepsze produkty zawierające witaminy
Hiperwitaminoza – objawy
Objawy hiperwitaminozy uzależnione są od rodzaju witaminy, której stężenie w organizmie jest zbyt wysokie. Część witamin, nawet w przypadku bardzo dużej podaży, jest skutecznie eliminowana z organizmu, ale część może powodować łagodne objawy zatrucia:
- wymioty,
- biegunki,
- pogorszenie apetytu,
- bóle brzucha,
- nudności.
Wraz ze wzrostem stężenia witamin wzrasta ryzyko poważnej toksyczności i ciężkich powikłań zdrowotnych.
Które witaminy najczęściej przedawkowujemy?
Hiperwitaminoza związana ze zbyt dużą podażą witamin dotyczy zazwyczaj witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, a zwłaszcza witamin A oraz D. Nie oznacza to jednak, że ryzyko hiperwitaminozy nie dotyczy witamin rozpuszczalnych w wodzie. Usuwane są one z organizmu razem z moczem, stąd trudniej je przedawkować niż witaminy rozpuszczalne w tłuszczach . Pomimo to coraz częściej obserwuje się przedawkowanie witaminy C.
Hiperwitaminoza D
Choć teoretycznie ryzyko zatrucia witaminą D jest wysokie, to w populacji nie obserwuje się ich zbyt często. Jeśli jesteśmy zdrowi, odpowiednio bilansujemy dietę i trzymamy się zasad racjonalnej suplementacji, hiperwitaminoza D jest mało prawdopodobna. Są jednak osoby z nadwrażliwością na witaminę D albo mające problemy z zaburzeniami metabolizmu. W ich przypadku może pojawić się problem z rozkładaniem aktywnej formy witaminy D3 do nieaktywnych metabolitów – m.in. tachysterolu i lumisterolu.
Nadmiar witaminy D wiąże się de facto ze wzrostem stężeniem wapnia w organizmie, więc przedawkowanie witaminy D3 obejmuje objawy charakterystyczne dla hiperkalcemii:
Przedawkowanie witaminy C
Witamina C jest umowną nazwą mieszaniny kwasu askorbinowego (L-askorbinowego i L-hydroaskorbinowego). Kwas askorbinowy został wyizolowany po raz pierwszy pod koniec lat dwudziestych XX wieku przez Alberta Szenta-Gyorgyia, który wspólnie z Tadeuszem Reichsteinem opracował jego strukturę, za co został uhonorowany Nagrodą Nobla. Choć witamina C jest rozpuszczalna w wodzie i nie kumuluje się w organizmie, to w obliczu suplementowania jej w bardzo dużych dawkach istnieje ryzyko nieprzyjemnych dolegliwości. Nadmierna suplementacja witaminy C w dużych dawkach może wywołać:
- silne bóle brzucha,
- uporczywe biegunki,
- nudności i wymioty,
- wzdęcia.
U osób nadwrażliwych na witaminę C mogą też pojawić się skórne objawy w postaci wysypki, która ustępuje po odstawieniu witaminy. Mało kto zdaje sobie sprawę, że wieloletnie stosowanie dużych dawek witaminy C predysponuje do pojawienia się kamieni w układzie moczowym. Dowiedli tego szwedzcy naukowcy, którzy przez ponad 10 lat przebadali ponad 20 tys. mężczyzn, przyjmujących codziennie 1000 mg witaminy C.
Okazało się, że u mężczyzn tych dwa razy częściej pojawiały się kamienie nerkowe w stosunku do tych, którzy nie suplementowali witaminy C. Badacze wykazali również związek między dawką witaminy C a poziomem krystalizacji moczanów oraz szczawianów w nerkach.
>> Kamica nerkowa - przyczyny, diagnostyka i leczenie
Hiperwitaminoza C – kiedy jeszcze jest niebezpieczna?
Duże dawki kwasu l-askorbinowego są szczególnie niebezpieczne dla osób chorujących na anemię sierpowatą. Kontrowersyjne jest również propagowanie podawania witaminy C pacjentom onkologicznym w formie wlewów dożylnych, które rzekomo mają hamować proces nowotworzenia. Owszem, u pacjentów z nowotworami obserwuje się obniżony poziom kwasu askorbinowego we krwi. Jednak nie jest to dowód na to, że jego dożylne podawanie wpłynie na propagację nowotworu. Dodatkowo przyjmowanie wysokich dawek witaminy C może wpływać na pracę nerek, a co za tym idzie na losy leków cytostatycznych w organizmie, które są przecież eliminowane przez nerki.
Oznaczenie stanu witamin pozwala kontrolować się i uchronić organizm przed niebezpiecznymi dla zdrowia stanami, zwłaszcza gdy podaż danej witaminy jest wzmożona. Oznaczania poziomu witamin w organizmie dokonuje się poprzez wykonanie badań laboratoryjnych, rozszerzonych o wskazany pakiet witaminowy, którego wynik pokazuje poziom konkretnej witaminy w organizmie.
